Bu yıl İstanbul Sinema Festivali’nden “mansiyon” mükafatı, Ayvalık Sinema Festivali’nden “Yeni Bir Senarist” mükafatı alan Umut Subaşı’nın “Sanki Her Şey Biraz Felaket” sineması, Adana Altın Koza Sinema Festivali’nde ise büyük ödüllere damga vurmuştu. Subaşı, sinemasıyla En Güzel Senaryo ve En Düzgün Direktör seçilmenin yanı sıra SİYAD’la birlikte iki En Uygun Sinema ödülünün de sahibi olmuştu. Sinemanın bu akşam 21.30’da İstanbul’da Kadıköy Sineması’nda, 30 Ekim’de ise İzmir Alsancak Karaca Sineması’nda takım iştirakli gösterimleri yapılacak; 2-10 Kasım tarihlerindeki Ankara Sinema Festivali’nde de ise birinci kere Başkentlilerle buluşacak. Öte yandan sinemanın yurtdışındaki şenliklerde de seyahati sürüyor.
“Sanki Her Şey Biraz Felaket” isminden de anlaşılabileceği üzere ülkenin içinde bulunduğu acıklı hali gözler önüne seriyor. İstanbul’da yaşayan yirmilerindeki dört gencin birbirinden başka tasalarını mizahi bir lisanla anlatıyor Subaşı. Hem de farklı bir biçimde… “Farklı”, aslında 1990 doğumlu direktörün şeklini da anlatan bir söz. Her işinde farklı olmayı, yeni şeyler denemeyi ve kendi imzasını atmayı amaçlıyor. Birinci uzun metrajlı sinemasında aldığı mükafatlar de bu üslubun tuttuğunu gösteriyor bizlere. Değişik hislere da neden oluyor sinema, örneğin salonda kahkahalar yükselirken bir yandan ağlayanlar olduğunu da görüyorsunuz. Ferdî olarak da güldüğüm kısımların bende hafif bir suçluluk duygusu yarattığı bile oldu.
FARKLILIK VAROLUŞTAN…
Bir ortaya geldiğimiz Umut Subaşı’na birinci olarak birbirinden farklı heyetler tarafından ödüllendirilmenin manasını sordum; “Bir yandan şaşırtan, bir yandan da güzel” diyen direktör, “Aldığımız mükafatlar de farklı farklı, bu türlü takdir edilmiş olmak sevindirici” tabirlerini kullandı. Gençliğinden bu yana kendisini daima tabir etme yollarını aramış, yazılar yazmış, hatta müzik yapmış. Fakat sanat kolları ortasındaki bu arayış, 20’lerinin başında onu sinemaya yöneltmiş, “Başlarda sinemanın nasıl bir anlatım aracı olduğunu keşfetmeye çalışıyordum. Kısa sinemam ‘Ü. N. K’da (2013) biçimle içeriğin birleştiği bir anlatım var. ‘Pudrasız’ (2014) da o denli, orada da oyunculuk-gerçeklik sıkıntısı var. Hem kendimi hem de sinemanın ne olduğunu anlamaya çalıştığım sinemalardı bunlar. Sonra da ‘Sana İnanmıyorum Ancak Yerçekimi Var’ (2018) ile birlikte kendi kaygımı anlatmaya döndü iş. Artık sinema yapmak benim için şahsî bir şey. İleride değişebilir olağan ki bu” diye konuşuyor. Her sinemasında gördüğümüz farklı bir şeyler ortaya koyma halinin de kendi varoluşuyla ilgili olduğunu lisana getiren Subaşı, “Sadece sinemayla ilgili de değil. Sürüden ayrılmayı daima sevdim” tabirlerini kullanıyor.
‘İSTEDİĞİM TAM DA BUYDU’
Genç direktörün kısa sinemaları de ödüllü. Kısa sinema çekmekle ilgili de bir sıkıntısı yok. “Norveç’te yaşasan daima kısa sinema mi çekerdin” sorusuna da şu karşılığı veriyor: “Bu yaptığım kısa sinemaları öbür bir ülkede yapmış olsaydım, uzun metrajı yapmak benim için çok daha kolay olurdu herhalde.” Subaşı, yaptığı sinemadan tatmin olduğunu, birinci uzun metraj sinemasında yüzde 100 istediği sineması yaptığını söylüyor. Bunun da ikinci sinema için şevk oluşturduğunu lisana getiriyor.
‘BÖYLE ÇALIŞMAK ZORUNDAYDIM’
Subaşı, sineması 13 günde çekip bitirmiş. Lakin çekimlerin her anını programlamış. “Bu öbür sinemalarında de bu türlü programlı mı olacak” sorusuna, “Bende refleks olarak gelişti kısalardan beri. Bu sinemada bundan bağımsız da çok programlı olmak elzem bir şeydi. ‘Böyle çalışıyorum’dan fazla bu türlü çalışmak zorundaydım. Bunun avantajları da var dezavantajları da… Sete çok hazır çıktığın için çabucak hemen her şeyin aşikâr olması bir avantaj. Fakat bir yandan da bazen sette bir şeyler çıkarma, sette yakalama, doğaçlama yapma üzere şeyleri yitiriyorsun planlı gittiğin için. Bizim neredeyse kurguda karar vereceğimiz ekstra gerecimiz hiç yoktu. Bu benim kurguyu da yapmamdan ve yazarken kurguyu düşünmemden ötürü büyük sorun olmadı. Fakat biraz riskli bir durum sonuçta, masadayken elinde alternatiflerin olsun istersin. Öbür sinemalarda de bu türlü mi olacağını şimdiden kestiremiyorum” karşılığını veriyor.
‘HEP KİNAYELİ VE SARKASTİK BİR TARAFIM VARDI’
“Sanki Her Şey Biraz Felaket” sinemasının mizahi tarafından bahsettik. Umut Subaşı’yla sohbet ettiğinizde ya da sinemasının soru yanıtına katıldığınızda bile fark edebileceğiniz bir mizah anlayışı var. Subaşı, “Okuldayken ya da çevrende mizahi yönünle biliniyor muydun” sorusuna “Komik çocuk olarak bilinmiyordum lakin daima bu türlü bir tarafım vardı. Bu azalmış hali” cevabını veriyor.
“Bu mizahi istikametini çekim sürecinde gösteriyor muydun” sorusuna olumsuz cevap veren Subaşı, “Sıfır… O kadar vaktim yoktu. Tahminen 4-5 hafta çekseydik eğlenebilirdik” diyor. Bununla birlikte Subaşı’nın sette çok disiplinli bir halde çalıştığını öğreniyoruz.
KENDİ NESLİ…
Son yıllarda kendi yaşlarındaki direktörlerin şenliklerde mükafatlar kazandığını görüyoruz. “Acaba kuşağı içinde bir akım oluşuyor mu” sorusunu Subaşı şöyle yanıtlıyor: “Sanmıyorum… O zati biraz da olduktan sonra ileride öbürleri tarafından fark edilebilecek bir şey. Lakin şu an bir şeyin parçasıymışım üzere hissetmiyorum.”
‘90’LAR SONU 2000’LER BAŞI HEYECAN VERİCİ’
Ödüllü direktör, “Türk sinemasında sevdiğin bir devir var mı” sorusuna da şu cevabı veriyor: “Her şeye karşın 90’ların sonu 2000’lerin başı bence heyecan verici. Ben de sinema yapabilirim dedirtmişti bana keşfettiğimde. ‘Uzak’ı, ‘Masumiyet’i, ‘Tabutta Röveşata’yı görmek, Yeşim Ustaoğlu’nu izlemek… Günümüzde Gürcistan sineması bu türlü parlıyor. Herhalde o devir Türkiye de bu türlü bir hava yaratmıştır. Sinemalar birbirine benzediği için değil, tıpkı anda bir baş kaldırma olduğu için.”