Kadir Cesur
VAN- Van, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle ünlü bir kent olmasının yanı sıra, farklı inançlara da konut sahipliği yapıyor. Lakin, kentte gizlenmek zorunda kalan üç Protestan kilisesi ve az sayıdaki Hıristiyan nüfusu, toplumsal baskı ve zorluklarla karşı karşıya. Van’daki kiliselerin kendilerini gizlemek zorunda kalmaları ve hayatını kaybeden Hıristiyanlar için mezarlık bulamama sorunu, kentteki farklı inançlara sahip insanların yaşadığı zorlukları bir kere daha gündeme getiriyor.
Van’da bulunan üç Protestan kilisesi; lokal halktan olan Hıristiyanlar, İran’dan gelen turistler ve memleketler arası ibadetler için kullanılıyor. Lakin, toplamda 250-300 kişilik cemaatiyle epey küçük olan bu kiliselerin dini başkanları, toplumsal baskı nedeniyle kendilerini gizlemek zorunda kaldıklarını söz ediyor. Kiliselerin dışından bakıldığında, kilise oldukları anlaşılmıyor; ne haç, ne çan, ne de kilisenin ismini taşıyan bir tabela bulunmuyor. Van Kurtuluş Kilisesi bile şu anda bir apartman dairesine sıkışmış durumda.
Geçmişte ağır bir Ermeni nüfusuna sahip olan Van’da, günümüzde kullanılabilir durumda bir Hıristiyan mezarlığı bulunmuyor. Geçmişte var olan Ermeni mezarlıkları da ya yok edildi ya da üzerine yeni binalar inşa edildi. Bunun en son örneklerinden biri de Van’ın merkez ilçelerinden biri olan İpekyolu’nda yaşandı. Geçtiğimiz Nisan ayında, Hüsrevpaşa Birinci ve Ortaokulu’nun yeni binasının temeli için yapılan hafriyat çalışmasında insan kemikleri bulunmuş ve daha sonra yapılan incelemede bu alanın bir Ermeni mezarlığı olduğu belirlenmişti. Ama okul binasının imaline devam edildi.
Kentte bir Hıristiyan mezarlığının bulunmaması, bir Hıristiyan hayatını kaybettiğinde Müslüman mezarlığına defnedilme mecburiliği doğuruyor. Üstelik, bu defin süreçlerinde Hıristiyanlık dinine ilişkin vecibeler de yerine getirilemiyor ve mezarların başına tahrip edilebilir kaygısıyla haç bırakılamıyor.
‘KARDEŞ OLARAK BİR ORTADA YAŞAYAMAZ MIYIZ?’
Van Kurtuluş Kilisesi Pastörü Vahit Yıldız, kiliselerde güvenlikten yana dertleri olduğunu belirterek şöyle konuştu: “Biliyoruz ki, Van toplumunun büyük bir kısmı bize hürmet duyuyor. Lakin nefret edenler de var. Bunun en büyük nedeni de kendi önyargıları, edinmiş oldukları yanlış bilgiler ve politik sebeplerdir. Haç bizim kutsalımızdır. Biz kalkıp da buraya beşerler görsünler, kiliseye gelsinler diye haç bırakmıyoruz. Hikmetli davranmaya çalışıyoruz. Haç olsa yahut bu kentte bir çan sesi de duyulsa kötü olmazdı. Kardeş olarak bir ortada yaşayamaz mıyız? Elbette ki yaşarız. Bizim çok dostlarımız, arkadaşlarımız ve Müslüman kardeşlerimiz var. Ama arka niyetli kesitler de var. Daha evvel Cumhuriyet Mahallesi’ndeki kilisemiz birkaç sefer taşlandı. Camları kırıldı. Toplumun huzurunun ve iyiliğinin kaçırılmasını istemiyoruz. Beşerler rahat etsin istiyoruz. Bu yüzden beşerler rahat etsin diye, berbat bakılacak ibarelerin olmamasını istiyoruz.”
‘YILBAŞI KUTLAMALARININ BİZİMLE İLGİSİ YOK, BU BİLGİSİZLİKTİR’
İnsanların, medyada Hıristiyanlığa karşı yapılan nefret telaffuzlarının de tesiri altında kaldığını vurgulayan Yıldız, bilhassa yeni yıl kutlamalarında yapılan yanlış bilgilendirmelerin kendi güvenliklerini tehlikeye attığını söyledi. Yeni yıl kutlamaları öncesinde bir derneğin kentte yaptığı afiş çalışmalarının antipropaganda içerdiğini belirten Yıldız, “Kimse kimseye zorla yılbaşını kutlamalarını dayatmıyor ki! Yılbaşı aslında üniversal bir gündür. Bir ülke miladi takvim kullanıyorsa, beşerler yeni yılı kutluyor. Ama yılbaşı kutlamalarının bizimle ilgisi yok ki! Bu bilgisizliktir. Biz Noel bayramını Aralık ayının 25’inde kutluyoruz. Zira Noel, İsa Mesih’in doğum günüdür. Noel, esasen ‘doğuş’ demektir. Ben bunu gidip o bu afişleri hazırlayan dernekle de konuştum. Onlar, bizim yılbaşını kutladığımızı, içki içip sarhoş olduğumuzu ve eğlendiğimizi sanıyorlardı. Halbuki bunu ben yapmıyorum ki, sen yapıyorsun. Bu durumun benim inancımla bir alakası yok. İsa Mesih’in doğuşunu bütün dünya yılbaşı olarak kabul etmiş. Ben bununla onur duyuyorum” halinde konuştu.
‘BEN KOMŞUMU KENDİM ÜZERE SEVMEZSEM İNANÇLI OLAMAM Kİ!’
Bir apartman dairesine sıkışmış durumda olan Kurtuluş Kilisesi’nin müstakil bir alana muhtaçlık duyduğunu belirten Pastör Vahit Yıldız, bir müstakil binalarının olması durumda yeniden etrafına duvar örmek zorunda kalacaklarını söyledi ve şöyle konuştu: “Art niyetli bir insan taş atmasa bile gözü ile saldırabiliyor. Asla bu toplumdaki herkesi kötülemiyorum ancak maalesef var ortalarında. Bu da muhakkak hakikat olmayan bilgilerden kaynaklı bir arka niyettir. Biz herkesi seviyoruz. Ben inancım gereği herkesi sevmek zorundayım. Bu İsa Mesih’in buyruğudur. Benim kutsal kitabımın en büyük buyruğu sevmektir. Benim için Allah sevgidir. Ben artık nasıl kendi komşuma berbat gözle bakabilirim. En büyük buyruklardan biri de ‘Komşunu kendin üzere sev’ dir. Ben komşumu kendim üzere sevmezsem inançlı olamam ki esasen.”
‘KENTE HIRISTİYANLARIN DEFNEDİLEBİLECEĞİ BİR MEZARLIK ALANI YOK’
Öte yandan Van’da bir Hıristiyan mezarlığının bulunmaması, Hıristiyanlar için başlı başına farklı bir sorun teşkil ediyor. Hayatını kaybeden bir Hıristiyan, Müslüman mezarlığına defnedilmek zorunda kalıyor. Mevzuyu daha evvel kentin yöneticileri ile tekraren konuştukları halde tahlil bulamadıklarını belirten Yıldız, “Kente Hıristiyanların defnedilebileceği bir mezarlık alanı yok. Benden, vefatı götürüp Müslüman mezarlığına defnetmemin istenmesi hem bana paha verilmediğini hem de Müslümanlara saygısızlık edildiğini gösterir. Ben bir Hıristiyan olarak Müslüman mezarlığına gittiğimde rahat edemeyeceğim üzere oradaki Müslümanlar da rahat edemez. Zira benim de ritüellerim var. Meyyit gömme formlarımız bile farklı. Benim vefatı oraya götürüp Müslüman metotlarına nazaran gömmem gerekmiyor” halinde konuştu.
‘AKDAMAR KİLİSESİ’NE BİZ BİLE GİTTİĞİMİZDE 300 TL AYAKBASTI FİYATI ÖDÜYORUZ’
Van Gölü’nde yer alan Çarpanak, Adır ve Akdamar Adalarında birer kilise ve manastır bulunuyor. Ortalarında milletlerarası alanda en çok bilineni Akdamar Adası ve adada bulunan Ermeni Surp Haç Kilisesi ve manastırı. Kilisede yılda sadece bir gün ibadet edilebiliyor. Pastör Vahit Yıldız, Akdamar Kilisesi’nin bilhassa Ermeniler açısından etkin bir hale getirilmesi gerektiğini düşünüyor. Yıldız, bahis ile ilgili de şöyle konuştu: “Akdamar Kilisesi bir Ermeni kilisesidir. Doğal olarak bir Süryani Kilisesi nasıl ki Süryaniler tarafından yönetiliyorsa, beşerler gidip orada ibadet ediyorlarsa, Akdamar Kilisesi de o denli olmalıdır. Lakin Akdamar Kilisesi şu anda bir müze olarak kabul ediliyor. Biz bile gittiğimizde 300 TL ayakbastı fiyatı ödüyoruz. Kilise bir ticarethaneye dönüştürülüyor. Bırakın beşerler kültürleri tanısınlar, birbirilerini tanısınlar. Akdamar Kilisesi’ni Ermeniler yönetse, orada etraf düzenlemesini de onlar yapsa makus mü olur? Bakın Güneydoğu’daki Süryani Kiliselerine ne hoş bakıyorlar. Onarımlarını da yapıyorlar, ibadetlerini de yapıyorlar, halkımız gidip ziyaret ediyor.”