İklim değişikliği, tarım dalında çok ve yırtıcı ziraî sulama üzere meselelere bu yıl El-Nino sıcaklıkları da eklenince su kaynaklarının su düzeylerindeki düşüş hızlandı. TTKD bilim danışmanı Dr. Erol Kesici, Türkiye’nin en büyük doğal tatlı su göllerinden Eğirdir ve Beyşehir göllerindeki su düzeyinin kritik düzeyinin altına düştüğünü, Eğirdir’de DSİ’ye ilişkin birtakım noktalardaki ölçüm aygıtlarının ölçüm yapamaz hale geldiğini açıkladı.
Eğirdir ve Beyşehir göllerinin Türkiye’nin en büyük doğal tatlı su kaynaklarından olduğunu belirten Dr. Erol Kesici, “Bu göllerimiz stratejik ehemmiyete sahip, içme ve kullanma suyu olarak kıymetlendirilmektedir. Bu göllerin korunmasıyla ilgili uzun yıllar çeşitli yasa ve yönetmelikler çıkarılmasına karşın, iki gölde de çok su kullanımından kaynaklı göl düzeylerindeki azalmalar giderek artıyor” dedi.
‘Göllerin kritik düzey altına düşmesiyle bir damla su dahi alınmayacak’
Son yıllarda çıkartılan özel kararlar doğrultusunda Eğirdir Gölü’ndeki kritik su düzeyinin 914,74 metre, Beyşehir Gölü’nde ise 1120,40 metre olarak belirlendiğini bildiren Dr. Erol Kesici, “Bu iki gölün de kendi özel karar yasalarında, belirtilen kritik su düzeylerinin altına düşülmesi halinde bir damla dahi su alınamayacağı belirtilmektedir. Bugün geldiğimiz noktada, bir damla dahi su alınmaması gereken kot düzeyi her iki gölde de belirtilen ölçülerin altına düşmüştür. Bu sayı Eğirdir’de 914,70’in yaklaşık 11 santimetre, Beyşehir’de 1120,40’ın yaklaşık 14 santimetre altına düşen değerlerdir” diye konuştu.
Sondajlar 300 metreyi buluyor
Bu iki gölün korunması için 10-12 yıl öncesinde özel karar yasalar çıkartılırken, belirtilen kritik su düzeyi ölçülerini kabul etmediklerini söyleyen Dr. Erol Kesici, “O yıllarda, ‘Eğer siz Eğirdir Gölü için 914,74’ü kritik düzey olarak belirseniz, bu gölün şimdiden vefat fermanını hazırlamak manasına gelecektir’ demiştik. Bu gelinen nokta o durumdadır. Ağustos ayının başındayız, bir damla dahi su alınamaz hale gelmiştir. Elma yetiştiricileri, üreticiler, hayvancılar hepsi telaş ve isyan halinde zira suya ihtiyaç giderek artmakta, su alamamaktadırlar. Tıpkı halde yer altı su kaynakları da önemli oranda azaldı. Göllerin etrafında ağır sondaj çalışmaları var, 300 metreye kadar su çıkartılabiliyor” tabirlerini kullandı.
Sulak tarımı teşvik etmeyin
İki gölle ilgili yörelerinde ziraî üretimde susuzluğun giderilemeyişinin çok önemli sorun olduğunu anlatan Dr. Kesici, “Örneğin kalite ve randımanda düşüşler kelam konusu. Dışarıdan gelen hastalıklara karşı bitkilerin dirençleri giderek azalmakta ve birçok kurtlanma olayı nedeniyle daha çok kimyasal gübre kullanımına neden olmaktadır. Bölgede yıllardır söylediğimiz Beyşehir ve etrafında iklimin kurak olmasına karşın hala sulak tarımın yapılması, tıpkı formda Isparta’da ayçiçeği üretiminin yüzde 50 artmasına neden olan teşvikler, pancar, yem bitkileri üzere üretimlerin yapılması ve suya muhtaçlık daha çok arttığından bugün birçok çiftçi su alamaz vaziyete gelmiştir. Hastalıklara karşı direnç giderek azalmıştır” dedi.
Günde 1-2 santim çekilme yaşanıyor
Göllerdeki en büyük tehlikenin su düzeyinin kritik kot seviyenin altına inmesine bağlı taban suları olduğunu belirten Dr. Kesici, “Dip suları hem sıhhat açısından tehlikelidir hem de çok halde buharlaşmaya neden oluyor. Eğirdir ve Beyşehir’de her gün neredeyse 1-2 santimlik çekilme vardır. Şiddetli buharlaşma, su düzeyinin azalmasının sonucudur. Su düzeyi azaldıkça buharlaşma artmaktadır. Taban suları yaşamsal tehlike oluşturmaktadır. Zira su içerisindeki mavi-yeşil alglerin artması sonucu giderek oksijen düzeyi düşüyor, siyanobakteri faaliyetleri sonucunda artan kirlilik, bakteri konsantrasyonunu daha üst düzeye çıkartmaktadır” diye konuştu.
Neler yapılması gerekiyor?
Göllerdeki su eserleri verimliliğinin de giderek düştüğünü vurgulayan Dr. Kesici, “Bu nedenle kesinlikle göllerin biyolojik olarak su düzey kotlarının korunması gerekiyor. Bölgedeki tarım ve üretim biçiminin yine düzenlemesi gerekiyor. Su kullanımında popülist yaklaşımlar yerine bilimsel sistemler gerekiyor. Yıllardır belirttiğimiz nokta, iklimimiz neyse tarımımız da kentlerimiz de köylerimiz de ona nazaran düzenlenmelidir. Yağmur suyu hasadı kesinlikle yapılmalı, açık tekniklerle suyun taşınması, gölet üretimlerinden vazgeçilmelidir. Suyun arıtılarak tekrar tekrar kullanımı zorunluluğunun vakti geldi de geçiyor bile. O nedenle geri su kullanımı ve yağmur suyu hasadını kesinlikle yerine getirmeli ve suyu çok âlâ yönetmemiz gerekiyor” sözlerini kullandı.