Tunç Şahin’in yazıp yönettiği “Canavar”, üç kişinin geçmişteki bir canavarla olan hesaplaşmalarını husus edinen bir oyun. Oyuncuları Tülin İtina, Gülçin Kültür Şahin ve Hakan Emre Ünal.
Sezonun yeni oyunlarından olan “Canavar” yoluna devam ederken biz de Tunç Şahin’le konuştuk.
“Canavar” nasıl ortaya çıktı?
Görünenin ötesinde bir gerçeğin olduğu kıssalar oldum mümkün ilgimi çekmiştir. “Canavar”a ait birinci notları 2018 yılında aldım. “7Yüz” sonrasında, merkezinde bir ailenin olduğu, birbirlerine çok yakın görünen lakin bu yakınlığın altında konuşmadıkları sırlar biriktiren kardeşlerle ilgili bir kıssa yazmaya niyetlendim. Gözümün önünde bir masanın etrafında oturmuş birbiriyle konuşan lakin bir türlü anlatmak istediklerini söylemeyen üç kuzen belirdi. Müsebbipleri çoktan ölmüş bir kabahatin mağduru üç yetişkin, geçmişleriyle yüzleşirken hesaplaşacak kimseyi bulamayınca parmaklarını birbirine çevirip birbirlerini suçlamaya başladılar. Karakterlerin isimleriyle birlikte belirdiği birinci günden bu yana onları ekranda değil de sahnede konuşurken görüyordum. Bu yüzden hikayeyi neredeyse gerçek vakitte, bir mutfakta geçecek halde tasarladım.
Tunç ŞahinOyunun takımı da tecrübeli ve yetenekli isimlerden oluşuyor. Onlarla bir ortaya gelme süreciniz nasıldı?
Senaryolarımı yazarken direkt oyuncuları hayal ederek yazmıyorum. Hikaye benim için tamamlandıktan sonra metni oyuncu arkadaşlara gönderip görüşmeler yapmaya başladım. Anlattığımız husus hassas bir konu olduğu için soruna bana yakın bir yerden bakan ve birlikte çalışma heyecanı hissedebilecek oyuncularla yola çıkmaya karar vermiştim. Her üç oyuncu arkadaşımla da farklı derecelerde tanışıklığım vardı. Hakan Emre Ünal yeteneğine ve oyunculuk içgüdülerine çok güvendiğim bir arkadaşım. Metni bitirir bitirmez okuma provası yapmak istediğim vakit kendisine gittim. Daha birinci andan Kemal’in karmaşık yapısını çok yeterli etüt ettiğini düşünüyorum. Uzun vakittir Gülçin Kültür Şahin’i yaptığı işlerde hayranlıkla takip ediyor, tabir yerindeyse birlikte çalışmak için fırsat kolluyordum. Gülçin üç karakter içinde tahminen his durumu en çok dalgalanan Derya’da şahane bir iş çıkardı. Tülin Özen’le tanışıklığımız yirmi yılı geçiyor. Tülin benim birinci kısa sinema tecrübemde de yanımdaydı. O vakitten bu yana birkaç sefer denememize karşın profesyonel manada yollarımız kesişmemişti. Oyunun provalarına girmeden kısa bir müddet evvel sahnede, “Nora 2” oyununda Tülin’i izledim. Performansından çok etkilendim ve Aslı için biçilmiş kaftan olduğunu düşündüm.
Her üç oyuncu arkadaşım da provalar boyunca yalnızca oyuncu olarak çalışmakla kalmayıp, öyküyü derinlemesine tahlil ederek, metnin son haline gelmesinde büyük katkıda bulundular.
Uzun yıllar sinema ve dizi kesiminde yer alan birisi olarak “Canavar”, tiyatro alanındaki birinci projeniz. Sinema ve tiyatro ilişkisi/farkı hakkında bize neler söylemek istersiniz?
Sinema-TV tarafında çalışmama karşın çok tutkulu bir tiyatro seyircisiydim. Geçtiğimiz 10 yıl içinde tiyatroya karşı olan ilgim daha da arttı. Tiyatronun izleyiciyle direkt temas eden ve her temsilde değişebilecek bir form olmasını çok heyecan verici buluyorum. Tiyatro biçim manasında sinemaya nazaran daha özgür bir mecra. Sinemada tıp, ton üzere yapılar çok daha kalıplaşmış durumda ve ister istemez seyirci beklentisi ve yapıtın yayınlanacağı mecranın gereksinimlerini göz önünde bulundurmanız gerekiyor. Tiyatroda ise çok daha deneysel, farklı disiplinlerin bir ortaya girdiği üretim çeşitleri mümkün. Fizikî tiyatrodan dansa, her türlü yaratıcı sürecin tıpkı potada eridiği bir alan. Böylesi bir alan için bir kıssa oluşturmak ve yönetmek, sinemanın dışındaki kaslarınızı kullanmayı gerektiriyor.
Film yaparken, teknik süreçler o kadar ön plana çıkıyor ki, direktör olarak yer yer öyküden ve oyunculardan kopuyorsunuz. Işığın, yerin, yapım koşullarının istikamet vermediği bir çalışma ortamında prova yapabiliyor ve aylarca oyuncularla birlikte yalnızca kıssanın içinde kalabiliyorsunuz. Oyunculardan tek tek diyalog istemediğiniz, buna rağmen metni baştan sona akıtabildiğiniz tecrübe sayesinde dramaturji her vakit için birinci önceliğiniz oluyor.
‘KONUŞMAMAK, KONUŞMAKTAN DAHA BÜYÜK BİR GAYRET GEREKTİRİYOR’
“Canavar” bir geçmişle hesaplaşma hikâyesi… Sağlıklı bir gelecek kurmak için geçmişle yüzleşmek koşul mıdır?
Oruç Aruoba, “Yaşadığın her an, her yaşadığın an, yaşar,” diyor. Biz yüzleşmek istesek de istemesek de geçmiş olduğu yerde duruyor ve bugünümüze tesir ediyor. Ne anlatarak ne yüzleşerek geçmişi değiştirebiliriz. Travmaları silemeyiz. Lakin yetişkin olarak o travma ile ne yapabileceğimize karar verebiliriz. Ferdi manada da, toplumsal manada da geçmişi tabu haline getirmenin bizi sakatladığını, büyümemize pürüz olduğunu düşünüyorum. Halının altına süpürülen, üstüne sünger çekilen gerçekler yaralanmamıza, yeni acılar yaşamamıza neden oluyor. Cüret edip açmadığımız kapıların gerisinde “canavar”lar beliriyor. Tahminen her şeyi olduğu üzere kabullenip, yaşananları gerçek isimleriyle söylem etsek travmamızın güzelleşmeye başladığını fark edeceğiz. Konuşmamak, konuşmaktan daha büyük bir uğraş gerektiriyor. O çabayı gösterirken de travmalarımıza daha da göbekten bağlanıyoruz. Tam da bu yüzden, geçmişe saplanmamak, bugünü kaçırmamak için geçmişle yüzleşmek gerekiyor.
.“Mutlu aileler birbirine benzerler, her mutsuz aileninse kendine mahsus bir mutsuzluğu vardır,” der Tolstoy. Bu cümleyi “Canavar” üzerinden nasıl okuyabiliriz?
“Canavar”ı izleyen şahıslar için umduğum şey tam olarak Tolstoy’unkine muhalif bir his aslında. Seyircinin, ‘ben bu aileyi tanıyorum’ demesini, karakterlerimizin yaşadıklarını izlerken yalnız olmadıklarını, uzaktan bir yerden kendilerini de Aslı, Kemal ve Derya’nın kuzeni üzere hissetmelerini istiyorum. Zira kıssaya bahis olan Sönmez ailesinin mutsuzluğu aslında hiç de kendine has değil. Karakterler akrabalık bağlantılarından bahis açıldığında yaşadıklarını “aile değil meydan savaşıydı” diye anımsıyorlar. Sevgi ve hürmet kılıfı altında birbirini maddi, manevi her halde istismar eden teyzeler, halalar; kolay bir mal hengamesi yüzünden bütün alakalarını koparan amcalar, dayılar; ailedeki başka şahısların reaksiyonundan çekindikleri için çocuklarını koruyamayan anneler, babalar… Bunlar hepsi bu topraklarda büyüyen bizler için çok tanıdık. Örneğin “ailenin parasını batıran dayı” diye bir arketip var, hepimiz bu dayıların kim olduklarını, kendi çıkarları için geri kalan aile bireylerine nasıl ziyan verdiklerini biliyoruz.
Aile içi şiddet ve istismar olaylarına karşı geliştirilen İstanbul Sözleşmesi’nin kabulüne yönelik verilen uğraş devam ederken, şimdilerde 6284’ü kaldırmaya yönelik birtakım telaffuzlar işitiyoruz. Bu hususta neler söylemek istersiniz?
Sorunun aile kavramına bakışımızda olduğunu düşünüyorum. Aile bazıları için, kutsiyetine halel geldiğinde uğruna kan dökülebilecek, hem de kendi içinde kan döküldüğünde karışılamayacak kadar kutsal bir kavram. Bu bakış açısıyla koyulan yasanın bireyi değil de, pekala içinde şiddet de barındırabilecek ailenin kutsallığını muhafazaya çalıştığı aşikâr.
Hemen her istismar hikayesinde, istismara eşlik eden bir de ihmal olgusu yer alıyor. Yasa koyucunun da, aile içi şiddet ve istismar konusundaki sorumluluklarını ihmal etmeye çalışması büyük bir akıl tutulması. Yasanın getirdiği müdafaa kalkanı ne kadar zayıflar, ne kadar hafiflerse bu olaylar o kadar çok yaşanacak.
Son vakitlerde neler yapıyorsunuz? Masanızda bizim için neler var?
İki yıldır üzerinde çalıştığım “8. Kat” isimli bir uzun metraj sinema projem var. Bu yaz onunla ilgili ara kat etmeyi planlıyorum. Bunların dışında bir müddettir aralıklarla üzerinde çalıştığım iki dizi projesi ve yeni yeni not almaya başladığım tek kişilik bir tiyatro oyunu var.