Demokrat Parti (DP) Genel Lider Yardımcısı İlay Aksoy’un YouTube kanalında düzenlediği ‘Kervan Yolda Dizilmez’ programında konuk ettiği Tıbbi Aygıt tedarik firması sahibi İrem Taşpınar, dolar kurundaki dalgalanmanın kesime tesirini anlattı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in evvelki bakanlığı periyodunda tıbbi aygıt bölümünde ödemelerin iki yıl gecikmeli yapıldığını hatırlatan Taşpınar, “Bu ötelenebilir bir uygulama da değil. Hastane bir kalp hastasına stent uygulamasın mı, bekletsin mi? Gerekli önlemler alınmazsa yıl sonuna gerçek önemli bir gereç tedarik sorunu yaşayabiliriz” diye konuştu.
DP’li İlay Aksoy’un YouTube kanalında düzenlediği ‘Kervan Yolda Dizilmez’ programında konuk ettiği tıbbi aygıt firması sahibi İrem Taşpınar döviz kurlarından kaynaklanan tedarik zincirinin bozulmasını ve sıhhat bölümünün krize girmesi hakkında konuştu.
Tıbbi aygıt kesiminin ehemmiyetinden ve gereksiniminden bahseden Taşpınar, ihracatçıya uygulanan “İhraç edilen eserin ihracat bedelinin yüzde 40’ının TL’ye çevrilme zorunluluğunun” da ihracatçıyı zorladığını söyleyen Taşpınar, kurun öngörülemez olmasının kesimi iflasa sürükleyebileceğini belirtti. Taşpınar, “Ödemelerin tahsil edileceği bir vakit dilimi var, en erken 3 ay, 3 yıla da sarkabilir. 3 yıl parayı beklerken rastgele bir bölüm nasıl ayakta kalabilir?” dedi.
Kurdaki dalgalanmanın sürmesi ve kur artışının devam etmesi halinde, hayati eserlerin muhtaçlık duyulduğunda bulunamayacak noktaya gelebileceği yorumunda bulunan Taşpınar’ın özetle şunları kaydetti:
“Tıbbi aygıt gereksinimi artıyor ve artamaya da devam edecek”
“Şu anda Sıhhat Bakanlığı’nın tıbbi aygıt kurumunda kayıtlı yaklaşık 6 milyon eser var. Yaklaşık 33 bin tane de tıbbi materyal tedarikçisi kayıtlı. Kesim epey regüle. Tıbbi aygıtlar Avrupa Birliği ile büsbütün ahenk içinde. Ancak her yıl Türkiye’nin kucağında iktisattan bağımsız olarak yaşlılığı artan bir nüfus var. Artan kronik hastalıklar da var. Bu yüzden tıbbi aygıt muhtaçlığı artıyor ve artamaya da devam edecek.
“Her para ünitesini kullanıyoruz”
Türkiye maske, sonda, hasta bezi üretiyor. Personelliği az, sisteme katma pahası düşük olan ihracatta da güçlü bir marka çıkarması güç olan, daha kolay kümesi üretiyoruz. Risk sınıfı daha yüksek eserler ithal olarak karşılanıyor. Yüzde 15’i yerli üretici sağlıyor. Dünya’daki tüm gereksinimin yüzde 40’ını Amerika karşılıyor. Birtakım ülkelerin ön plana çıkmış teknolojileri var. Her para ünitesini kullanıyoruz. Dolar başta olmak üzere euro, pound, Japon yeni üzere farklı para üniteleri ne yazık ki sistemi çok etkiliyor.
“Malzemeyi sevk etme maliyeti çok arttı”
Son yıllarda ihraç edilen eserin ihracat bedelinin yüzde 40’ını TL’ye çevrilme kuralı var, ihracatçıların da zorlandığı bir devir. Dünya pandemiden çıktı, tedarikte aksaklıklar devam etti. Malzemeyi sevk etme maliyeti çok arttı. İhracat yapılan kalemler var ancak dalı domine eden yabancı firmalarla yarışır değiliz.
“İflasa sürükleyecek bir nokta”
Halk Sağlığı’nın yayımladığı istatistik var. 675 milyon 652 bin 190 adet tabibe müracaat var. Bunun yarısı tam teşekküllü hastane. Bugün Ankara’da Bilkent Şehir Hastanesi’nde bile yer bulmak çok güç. Baktığınızda talebin yüzde 80-85’inin ithal eserle karşılandığı eser gamında, kurun öngörülemez olması, bu kadar uzun vadelerle çalışan bir dal için gerçek manada iflasa sürükleyecek bir nokta.
“Ödemeler 3 ay, 3 yıla da sarkabilir”
Tüm eserler TL ile, ihaleyle satılıyor. Ödemelerin tahsil edileceği bir vakit dilimi var, en erken 3 ay, 3 yıla da sarkabilir. 3 yıl parayı beklerken rastgele bir bölüm nasıl ayakta kalabilir. Burada bahsettiğimiz de insan hayatını sağlıklı tutmak için eser tedarik eden işin bir de vicdani boyutu olan bir dal. Biz tedariğe devam etmekle yükümlüyüz. İhaleye girdiğimizde ya bölümü bırakacaksınız ya da ziyanına eser teslim edeceksiniz ve o ödemeyi ne vakit alacağınızı bilmeyeceksiniz. Ödemelerin 2 yıl kesilerek yapıldığı periyodu deneyim etti bu kesim. Şu anda da birebir tasa, üzerinde de artan bir kur dalgalanması var. Kur artışını esere yansıtmakta zorlanıyoruz.
“Tıbbi aygıt bölümünden intiharların yaşandığı bir dönemdi”
O periyot tekrar misyonda Sayın Bakan Mehmet Şimşek vardı. O devirde iflas eden sayısını bilmiyorum fakat intiharların da yaşandığı bir periyottu. Bir yerde vicdani olarak eser tedariği yapmak zorundasınız zira sıhhat sisteminin bir parçasısınız. Lakin öteki taraftan da finansal olarak ayakta kalmanız lazım. O devir tıbbi aygıt dalından intiharların yaşandığı bir periyottu lakin istatistiği yok.
“Bulunamayacak noktaya gelecek”
Bizim dalda yapılanmış STK’lar var. Ajandasında görüşme olduğuna eminim. Bu periyot tıpkı şeyin olmamasını düşünüyorum. Nitelikli esere erişilme riski hayli büyük, hem kur kaynaklı hem vadelerin uzaması kaynaklı. Süreç bu türlü devam ederse, kurda 26’dan 30’a kadar farklı dalgalanmalar var. Sistemde hayati eserlere gereksinim duyulduğunda bulunamayacak noktaya gelecek.
“Gün içinde bile yüzde 5-6 oranında kur riski eserleri etkiliyor”
Enflasyondan, taban fiyatın artışına her şeyin lokalde artırdığı maliyetlerin üzerine gelen artı bir tesiri kurun yarattığı sistemde, bir de tıbbi materyal TL ile satılır. Kur dalgalanmasına endeksli fiyat güncelleme parametresi yok. İhalelerde merkezi bir sistemden tüm hastaneler tarafından görünür, en ucuzunu almaya çalışır. Dünkü sistemdeki fiyat bugün bile gün içinde bile yüzde 5-6 oranında kur riski eserleri etkiliyor.
“Hastane bir kalp hastasına stent uygulamasın mı, bekletsin mi?”
Öngörülebilirlik yok. Kurun 30 olacağını bilse her işletme ona nazaran planlama yapar. Bunun olmadığı bir devirdeyiz. Bu ötelenebilir bir uygulama da değil. Hastane bir kalp hastasına stent uygulamasın mı, bekletsin mi…
“Batma riskiyle kimse karşı karşıya kalmak istemez”
Hastaneler materyal düşüncesi yaşamaya başlar. 2017’de dolar kuru 3.54 TL’ydi. Çok geçmiş bir vakit değil. Bugün geldiğimiz yerde de gidişatın net matematiksel olarak isimlendiremediğimiz bir roketin içinde üzereyiz. Stoğu olan firmalar daha önlemli stoğunu satacaktır, zira yerine koymak bir sorun. Öbür taraftan, tıbbi gereç ötelenemez, zaruridir. Fiyata yansıtılabilir mi, çok güç. Tüm bu faktörler de ilerleyen aylarda tıbbi materyal tedariğini önemli sekteye uğratır. Sıhhat sisteminin bir kesimi olmakla bir arada her firma önemli bir istihdam sağlıyor ve vergisini gününde ödeyen bir yapıdır tıbbi aygıt dalı. Lakin öteki taraftan da batma riskiyle kimse karşı karşıya kalmak istemez, zira tam o devirdeyiz.
“Anlık herkesin stoğu görülebilir”
Vermiyor değil veremiyor olacağız. Tıbbi aygıt bölümü, ülkedeki en şeffaf kesimlerden biridir. Üretimden ithalat ağına tüm eser akışı raporlanır. Aslında Sıhhat Bakanlığı ile entegre bir sistem içinde tüm tedarikçiler, sistemde anlık herkesin stoğu görülebilir.
“Tedbir alınmazsa önemli bir materyal tedarik sorunu yaşayabiliriz”
Kurun artış suratı bu biçimde devam eder ise, bizim tarafta bir planlama yapılamaz. Kimse mevcut stoğunu satsa yerine koyup koyamayacağını öngöremez. Yeni, rastgele bir yatırıma girme kısmında da dertli olunur. Kısa vadede, bu kadar agresif gitmediğini varsayarsak, gerekli önlemler alınmazsa yıl sonuna hakikat önemli bir gereç tedarik sorunu yaşayabiliriz.”