Tarım zehirleri pestisitler sebebiyle 2023 yılının birinci yarısında Avrupa Birliği’nden Türkiye kaynaklı 103 bildirim yapıldı. Bildirimlere nazaran ülkede yasaklanan pestisitlerin kullanımı devam ediyor. Besin ve Yemler için Süratli Alarm Sistemi (RASFF), 2023 yılının birinci yarısında Türkiye menşeili meyve ve sebzede pestisitlere yönelik 103 ihtar yapıldığı bildirildi.
Yeşil Gazete’de yer alan habere nazaran; Buğday Derneği Zehirsiz Sofralar Platformu tarafından yapılan açıklamada, bildirimlerden 80 parti eserin hudutta reddedilerek Türkiye’ye iade edildiği ve neredeyse yarısının yasaklı pestisit faal hususlarını içerdiği kaydedildi.
Ayrıca sistemin 2022 raporunda 430 bildirim yapılmıştı.
Açıklamada, faal hususların Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından Resmi Gazete’de yasaklı ilan edildiği hatırlatıldı. Bu unsurların Türkiye’de kullanımının devam etmesinin ise onuya ait gerekli tedbirlerin alınmadığını, kontrollerin kâfi ve uygun halde yapılmadığını, bu hususların piyasadan uygun halde toplatılmadığını ve sonuç olarak bir formda hala kullanılabildiğini gösterdiği bildirildi.
Zehirsiz Sofralar Platformu, PAN Milletlerarası Yüksek Tehlikeli Pestisitler Listesi’ndeki şu tabirlere dikkati çekti.
Fenbutatin Oxide, Aldicarb, Chlorothalonil pestisit faal unsurları solunduğunda ölümcül; Butachlor, Chlorothalonil, Ethylen Oxide sırasıyla insan kanserojeni, yüksek olasılıkla kanserojen, bilinen/varsayılan kanserojen; Klorprifos, Klorprifos metil, Methiocarb, Aldicarb bal arılarına karşı yüksek seviyede toksik; Propikanazol insan üreme sistemine karşı kuşkulu toksik; Ethylen Oxide insan üreme hücrelerinde kalıtsal mutasyona yol açtığı bilinen unsurlardır.
Türkiye’ye en çok iade edilen eser biber
2023 yılının ocak-haziran ayları ortasında biber başta olmak üzere limon, mandalina, domates, greyfurt, nar, portakal, kabak, ayva gibi meyve sebzelerde; ayrıca kimyon, kuru nane, sumak gibi baharatlarda ve asma yaprağı, rezene gibi eserlerde limit üzeri pestisit kalıntısı tespit edildi.
Bildirimlerde pestisit kokteylleri dikkat çekiyor
Platform, geçtiğimiz yıllarda nardaki tarım zehrinin bir çocuğun vefatına neden olduğunu hatırlattı. Bildirimlere bakıldığında narda Acetamiprid, Imazalil, Sulfozaflor ve yasaklı olan Propiconazole’un tıpkı anda kullanıldığı görülüyor. Bu, acı sonuçlardan bile ders çıkarılmadığını ortaya koyuyor.
Açıklamada şu tabirlere yer verildi:
“Bildirilen öbür meyve ve sebzede de birden fazla pestisit kullanıldığı dikkat çekiyor. Birden fazla pestisit etkin hususu birbiriyle etkileşime girerek kokteyl tesiri yaratıyor ve böylelikle daha ziyanlı hale gelebiliyor. Yasal düzenlemeler için yapılan toksikolojik çalışmalar sadece tek bir toksik kimyasal unsurun yol açtığı sıhhat meselelerine odaklanıyor. Tıpkı gün içerisinde farklı besinlerden alınan pestisitleri, tıpkı besinden alınan farklı pestisitleri yahut çevresel yolla maruz kalınan başka kimyasalları hesaba katmıyor.”
Dış pazarda prestij kaybı, iç pazarda telaş hakim
Rekor düzeylerle tarım zehiri bildirimleri giderek artan Türkiye’nin ziraî üretim potansiyeli yüksek olmasına karşın ticari prestiji ziyan görüyor.
Buğday Derneği Zehirsiz Sofralar Platformu, bildirimlerin artması ve yasaklı pestisitlere dair bildirimlerin devam etmesinin ise kontroller konusunda tüketicide tasa yarattığını bildirdi:
“Tarım ve Orman Bakanlığı pestisit kalıntıları konusunda iç pazarda kontroller yapsa da kontrol sonuçlarının şeffaflıkla paylaşılmaması, ihraç edilen eserlerde pestisit kaynaklı bildirimlerin artması ve kullanımı sonlandırılan pestisitlerle ilgili bildirimlerin bulunması iç pazara sunulan eserlerde daha fazla pestisit bulunabileceğine dair kaygıları artırıyor.”
Bakanlık yetkilileri tarafından Gıda Güvenliği Bilgi Sistemi’ne (GGBS) ülke genelindeki tüm besin ve yem işletmeleri, bu işletmelere yönelik kontroller, alınan numuneler, numunelerin tahlil sonuçları, işletmelere uygulanan idari cezalar, yaptırımlar, ithalat ve ihracat kayıtları üzere bilgiler giriliyor.
Platformun aktardığına nazaran ise, bu bilgiler halkın erişimine açık değil. Avrupa’da olduğu üzere Türkiye’de de GGBS verilerinin halkın erişimine açılmasını talep eden Zehirsiz Sofralar Platformu son periyotta rekor düzeye ulaşan kalıntılı eserlere ve yasaklı faal husus kullanımına ait halkın tasalarının giderilmesi gerektiğini vurguluyor.
Tarım zehirlerine mahkum değiliz
Buğday Ekolojik Ömrü Destekleme Derneği ve Zehirsiz Sofralar Platformu çatısı altında faaliyet gösteren Pestisit Aksiyon Ağı’nın tüm canlılara ziyan veren pestisitlerin yasaklanması ve tabiat dostu yollar ile bunları kullanan üreticilerin desteklenmesi için başlattığı Zehirsiz Kampanya’ya bugüne kadar 180 bini aşkın kişi imza dayanağı verdi. Kampanya sayesinde pestisitlerin ziyanları konusunda kamuoyunda farkındalık yaratıldı.
Tarım ve Orman Bakanlığı, Avrupa Birliği geçiş sürecinde 200’ün üzerinde, kampanya devrinde ise 27 pestisit etkin hususunun kullanımını yasakladı. Lakin kampanya talepleri ortasında yer alan Dünya Sıhhat Örgütü’nün “son derece tehlikeli”, “yüksek düzeyde tehlikeli” ve “muhtemel kanserojen” olarak belirlediği 13 faal husustan 9’u hala yasaklanmadı. Zehirsiz Sofralar Platformu, Türkiye tarımında hâlâ kullanılan dokuz pestisit etkin unsur ile birlikte başta bebeklerin ve çocukların hormon sistemine ziyan veren; havayı, suyu ve toprağı kirleten pestisitlerin acilen yasaklanması için tüm vatandaşları besininin sorumluluğunu alarak kampanyaya takviye olmaya çağırıyor.
Zehirsiz Sofralar Platformu Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan, Pestisit Aksiyon Ağı tarafından hazırlanan “Zehirsiz Sofralar İçin Yol Haritası”nın dikkate alınmasını talep ediyor. Dünyada ve Türkiye’de pek çok çiftçi zehirsiz besin üretiyor.
Platform “Sağlıklı bir gelecek için daha fazla ekolojik, ekonomik kayba ve hastalığa sebep olmadan bir stratejik hareket planı geliştirmeli; yanlışsız siyasetler izlenmeli ve böylelikle pestisitlere dayanan konvansiyonel tarım sisteminin, yerini agroekolojik, organik ve onarıcı tarıma bırakması sağlanmalı” davetinde bulunuyor.