17 bin 2 TL olan yeni minimum fiyat emekçi sendikaları tarafından yetersiz bulundu. Hükümet taban fiyatın yıl içerisinde öbür bir artırım almayacağını belirtse de sendikalar, çalışanların 2024 yılını bu maaşla geçiremeyeceklerini söylüyor.
Türk-İş’in hesaplamasına nazaran Kasım ayında açlık hududu 14 bin 25 TL’ye, yoksulluk hududu ise 45 bin 686 TL’ye yükseldi; bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ de aylık 18 bin 239 TL oldu.
Buna nazaran taban fiyata yapılan artırımın yalnızca birkaç ay içerisinde eriyeceği ve taban fiyatın yine açlık ve yoksulluk hududu altında kalacağı öngörülüyor.
BBC Türkçe’ye konuşan Türkiye Devrimci Personel Sendikaları Lideri Dilek Çerkezoğlu, enflasyon tek hanelere düşene dek minimum fiyatın yılda 4 kere güncellenmesi gerektiğini söylüyor.
Yüksek besin enflasyonu karşısında taban fiyatın alım gücünün daima düştüğünü söyleyen Çerkezoğlu’na nazaran, çalışanların bu fiyatla ailelerini geçindirmesi olanaksız hale geliyor:
“Yapılan artış Şubat’a kadar uçup gidecek. Yılbaşı prestijiyle bu sayı açlık sonunun altına süratle gerileyecektir. 17 bin 2 lirayla birlikte emekçilerin ailesiyle birlikte yaşayabilmesi mümkün değil, bir geçim fiyatı olmanın çok uzağında.”
“Asgari fiyata yıl içinde yeni bir artırım yapılmaması asla kabul edilemez. Daha yılın başında açlık sonunun altına gerileyecek olan bir minimum fiyatla milyonlarca personelin 2024 yılı boyunca hayatını sürdürebilmesi mümkün değil.”
Türkiye’de 2013 yılında taban fiyatlı bir kişi 1 yıllık çıkarıyla 31 cumhuriyet altını alabilirken, artık sadece 9 cumhuriyet altını alabiliyor.
‘Asgari fiyatın enflasyonu artırdığı argümanı gerçek dışıdır’
Son iki yıldır taban fiyat artırımlarından sonra mal ve hizmetlerin fiyatlarında görülen artış, minimum fiyatın enflasyonu artırdığı değerlendirmelerine neden oldu.
Ancak Çerkezoğlu, enflasyonu artıran asıl nedenlerin üretim temelli iktisat siyasetlerinin eksikliği ve girdi maliyetlerindeki yükseliş üzere yapısal sorunlar olduğunu söylüyor:
“AKP iktidarının sınıfsal ve siyasal tercihlerinin sonucu olarak bu yüksek enflasyonu yaşıyoruz. Fiyat artışlarının enflasyonu artırdığı savı tümüyle gerçek dışıdır.”
“Ücret artışlarının enflasyonu artırdığı tarafındaki savın tümüyle gerçek dışı olduğu resmi datalarla de ortada. Fiyat artışlarının enflasyona tesiri çok en az iken asıl enflasyonu artıran nedenler çok daha farklı. İktidarın yapması gereken enflasyonla gerçek bir çabadır.”
‘Asgari fiyat, ortalama fiyat oldu’
Çerkezoğlu ayrıyeten, taban fiyat başka ülkelerde sembolik bir ücretken Türkiye için “ortalama ücret” haline geldiğini söylüyor:
Türkiye’de çalışanların yarısından fazlasının minimum fiyatla geçinmeye çalıştığını belirten Çerkezoğlu, sendikalaşmanın engellenmesinin bu durumu daha da kötüleştirdiğini belirtiyor.
“Cumhurbaşkanlığı dataları, taban fiyatla çalışan oranının yüzde 50’nin üzerinde olduğunu söylüyor. Özel kesimde bu oran %70lere ulaşmış durumda. Türkiye bir minimum ücretliler toplumu haline getirildi.”
“Tüm fiyatlar taban fiyat kadar artmadığı için, fiyatlar daima minimum fiyata hakikat baskılanıyor ve bütün çalışanları yoksullukta eşitleyen bir siyaset izleniyor.”
“Bir ülkede sendikalı emekçi sayısı ne kadar azsa, o ülkede taban fiyatla çalışanların oranı o kadar artar. Öncelikli sıkıntımız Türkiye’yi minimum ücretliler toplumu olmaktan çıkarmaktır, bunun yolu da sendikalaşmanın önündeki mahzurları kaldırmaktır.”
‘Özel dal öğretmenleri düne nazaran daha yoksul’
Özel dalda çalışan öğretmenler, yetersiz kalan taban fiyat artırımı sebebiyle yaşadıkları maddi zorlukların artacağını pahalandırıyor.
Özel Bölüm Öğretmenleri Sendikası Merkez İdare Şurası Üyesi Ozan Fındık, “Ülkenin eğitim öğretim yükünü sırtlamış yüzbinlerce öğretmen esasen düşük maaşlarla çalıştırılırken, dün itibariyle daha da fakir bir hale geldi” diyor.
Fındık, özel dalda çalışan öğretmenlerin %80’inin maaşının dün akşam itibariyle minimum fiyatın altında kaldığını, %20’lik kısmın büyük çoğunluğunun maaşını ise minimum fiyatın biraz üzerinde olduğunu söylüyor:
“Sefalet fiyatlarıyla kaliteli bir eğitim vermemiz bekleniyor. Öğretmenin başında daima “kiramı nasıl öderim” , “bu ay nasıl maaşımı yetiririm” soruları olduğu surece ne kadar verimli olabilir?”
“Bir müddettir her minimum fiyat açıklanma süreçleri bizler için bir cins azaba dönmüş durumda. Biliyoruz ki kurumların büyük çoğunluğu minimum fiyata yapılan oranda bir artış yapmayacak öğretmen maaşlarına.”
“Öğretmen fakirleşmeye devam edecek. Bir birçoklarının yalnızca sigortası taban fiyat olacak işverenler elden geri isteyecek maaşlarının bir kısmını. Biz bunları her taban fiyat açıklanışında yaşıyoruz. İhbarlar sendikamıza yağmaya başlıyor.”
Özel okul öğretmenliği yalnızca düşük maaş istikametinden değil toplumsal hakların yetersizliği tarafından de giderek cazibe kaybediyor.
Öğretmenler, fazla mesai ve nöbet fiyatı üzere temel haklarını alabilmek için işverenlerle daima gayret etmek zorunda kaldıklarını anlatıyor.
Fındık, son bir yılda onbinlerce özel kesim öğretmenin mesleği bıraktığını, minimum fiyatla çalışabileceği öteki işlere yöneldiklerin söylüyor.
Mevsimlik personeller üzere vadeli mukavelelerle ve teminatsız bir biçimde çalıştırılan özel okul öğretmenleri, pek çok iş koluna nazaran daha az toplumsal haklara sahip.
Fındık, öğretmenlere taban fiyatı dayatan bu sistemin lakin sendikalaşmayla değişebileceğini savunuyor.
“Sendika olarak bizlere dayatılan bu kölelik tertibini kabul etmiyoruz. Öğretmenler işveren taarruzlarına karşı yeni karşı çıkış yolları, uğraş prosedürleri geliştiriyorlar.”
“Son devirde birçok tanınmış büyük kolejde öğretmenler ayakta ve elbette sendikamız orada birden fazla vakit örgütleyici, yol gösterici durumda. İnanıyoruz ki bu sefalet sistemini bitireceğiz.”