NASA‘nın InSight Mars iniş aracından elde edilen veriler, Kızıl Gezegen’in dönüşünün her yıl tuhaf bir şekilde hızlandığını ve bunun Mars gününün uzunluğunda kademeli kısalmaya sebebiyet verdiğini gösteriyor.
Yakın zamanda Nature adlı bilimsel dergide yayımlanan araştırmada, Mars’ın kendi ekseni etrafındaki dönüşünün her yıl 0,004 yay saniyesi kadar hızlandığı ve bunun da Mars gününün her yıl milisaniyenin küçük bir bölümü kadar kısalması anlamına geldiği tespit edildi.
Independent Türkçe’de yer alan habere göre, aralarında NASA’nın Kaliforniya’daki Jet İtki Laboratuvarı’ndan araştırmacıların da yer aldığı bilim insanları, Kızıl Gezegen’in dönüşündeki bu hafif hızlanmaya neyin yol açtığından emin değil. Ama bazı fikirlere sahipler.
Çalışmanın ortak yazarı Bruce Banerdt, “InSight gibi bir jeofizik istasyonunun Mars’a konuşlandırılması çabalarında uzun süredir yer alıyorum. Bunun gibi sonuçlar onlarca yıl boyunca yapılan tüm çalışmalara değiyor” dedi.
Araştırmada bilim insanları, Mars’ın dönüşüne ilişkin şimdiye kadarki en hassas ölçümleri yapmanın yanı sıra erimiş metal çekirdeğin “sallanması” nedeniyle gezegenin de nasıl yalpaladığını tespit etti.
Çalışmaya göre gezegenin dönüşündeki bu hızlanmanın arkasında buzul sonrası geri dönüş gibi faktörlerin olabileceğinden şüpheleniliyor. Bu geri dönüş, Mars’ın kutup tabakalarında biriken buzun veya buzulların gömdüğü kara kütlelerinin tekrar yükselmesi anlamına geliyor.
NASA bu değişimi, kollarını önce açıp sonra gövdesinde birleştirerek kendi etrafında dönen bir buz patencisinin dönüş hızındaki değişime benzetiyor.
900 günün verileri değerlendirildi
Yeni araştırmada, InSight’ın Mars’ta geçirdiği ilk 900 günde elde edilen veriler değerlendirildi ve gezegenin dönüşündeki değişimler incelendi.
Çalışma için bilim insanları, NASA’nın Dünya’daki Derin Uzay Ağı’ndan ve InSight’ın radyo aktarıcısıyla antenlerden oluşan ve topluca RISE adı verilen araçlarından yararlandı.
Araştırmacılar, Derin Uzay Ağı’nı kullanarak iniş aracına radyo sinyali gönderdi ve RISE bu sinyali daha sonra geri yansıttı.
Bilim insanları, yansıyan sinyalde, ambulans sireninin yaklaştıkça ve uzaklaştıkça ses perdesinin değişmesine sebebiyet veren aynı etki olan Doppler kaymasının neden olduğu küçük frekans değişikliklerini aradı.
Araştırmacılar, bu kaymayı ölçümleyerek gezegenin ne kadar hızlı döndüğünü belirleyebildi.
Belçika Kraliyet Gözlemevi’nden çalışmanın başyazarı Sebastien Le Maistre, “Aradığımız şey, bir Mars yılı boyunca sadece 20-30 santimetrelik değişimlerden ibaret. Bu değişimleri görebilmemiz için bile çok uzun zaman alıyor ve öncesinde çok fazla miktarda veri toplanması gerekiyor” dedi.
Dr. Le Maistre, “Deneye hazırlanmak ve bu keşifleri öngörmek için çok fazla zaman ve enerji harcadık. Ancak buna rağmen yol boyunca yine şaşkınlığa uğradık. Üstelik daha bitmedi, çünkü RISE’ın Mars’a dair gün yüzüne çıkaracağı daha çok şey var” ifadelerini kullandı.
Yeni bulgular Mars’ın dönüş hızında “yavaş bir ivme” olduğunu gösteriyor.
Bilim insanları bunun Mars’ın ya iç dinamiklerinde ya da atmosferinde ve buzullarındaki “uzun vadeli bir eğilimin” göstergesi olabileceği sonucuna vardı.