FOX TV’de yayımlanan Kızıl Goncalar dizisi kamuoyunda tartışma yarattı.
Dizide yer alan, bilhassa muhafazakâr toplum bölümlerinin ve İslami tarikat-cemaatlerin temsiliyle ilgili sahneler, hem olumlu hem de olumsuz reaksiyonlara neden oldu.
Bazı kesitler, “algı operasyonu yapmakla” suçladıkları dizinin yayından kaldırılmasını savunurken kimileri ise diziyi “gerçekçi” bir üretim olarak yorumluyor ve yayına devam etmesi gerektiğini belirtiyor.
Radyo Televizyon Üst Şurası (RTÜK) ise yaptığı açıklamaya nazaran diziyle ilgili şikayetleri inceliyor.
Dizi üzerinden yaşanan tartışmaları inceledik.
Kızıl Goncalar’da ne anlatılıyor?
İlk kısmı 18 Aralık, ikinci kısmı ise 25 Aralık’ta yayımlanan dizide, direktör koltuğunda Ömür Atay ve Özgür Sempatik oturuyor. Senaryo ise Necati Şahin’e ilişkin.
Başrolleri Özcan Deniz ve Mahsus Namal paylaşıyor.
Dizide, ömürleri kesişen Atatürkçü hekim Levent ile bir dini cemaatin içinde yaşayan Meryem’in ve de çevrelerindekilerin yaşadıkları anlatılıyor.
Yapımda muhafazakâr – seküler kimliklere ve ömür stillerine vurgu yapılıyor.
Dizide, dini cemaatler içindeki bayanların ve kız çocuklarının pozisyonuna da değiniliyor.
KADEM ve İsmailağa’dan tepki
İktidarı destekleyen çizgideki çeşitli medya kuruluşlarında, birinci kısmından itibaren diziyi eleştiren birçok haber ve yorum yayımlandı.
Bu haber ve yorumlarda dizi, yüklü olarak “bir algı operasyonu yapmak” ve “dindar insanların bedellerini aşağılamakla” eleştirildi.
Örneğin Yeni Şafak gazetesinin, toplumsal medya platformu X’te (eski ismiyle Twitter) yayımladığı bir görüntüde, “Dizideki zikir sahneleri, dindar insanların sahtekâr ve oburunun elinden su alamayacak kadar bağnaz tasvir edilmesi, cahillik ve din düşmanlığının arttığını gösteriyor” yorumu yapıldı.
Sosyal medyada da diziyle ilgili birçok eleştirel paylaşım yapıldı.
Bunların yanında diziyi eleştiren kurumsal açıklamalar da yayımlanıyor.
Kadın ve Demokrasi Derneği (KADEM) yayımladığı açıklamada, diziyi “dindar insanlara yönelik olumsuz bir algı oluşturmak ve bu algı üzerinden toplumsal kutuplaşmayı derinleştirmeyi hedeflemekle” suçladı.
Açıklamada, dizideki kimi sahnelerden örnekler verildikten sonra, “toplumun her kısmında istisnai olarak görülen bütün berbatlıklar, dine ve dindar insanlara fatura ediliyor” tabiri kullanıldı.
KADEM, “Türk toplumunun ulusal ve manevi kıymetlerini yıpratmaya yönelik olduğunu” sav ettiği dizinin yayından kaldırılması gerektiğini savundu.
İsmailağa Derneği de diziyle ilgili “Kızıl Goncalar’ dizisi son bulmalı!” başlıklı bir açıklama yayımladı.
Açıklamada, “Milletimizin bu tıp algı operasyonlarından ve İslam aykırılığını kendisine kimlik edinmiş kuruluşların kirli propagandasından koruması konusunda yetkililerin ve ilgili kurumların gerekli adımları atacağına inanıyoruz” kelamlarına yer verildi.
‘Furkan Hareketi’ önderi Alparslan Kuytul, dizinin senaryosunu “İslam’a saldırmak için kurulmuş bir senaryo” olmakla suçladı.
Manevi, Prensipli, Liyakatli Diyanet ve Vakıf Çalışanları Sendikası (Mil-Diyanet Sen) üyeleri ise geçtiğimiz günlerde İstanbul’daki FOX TV binası önünde toplanarak diziyi protesto etti.
Protestoda üzerinde “Önce Ahlak ve Maneviyat”, “İslamiyet Kırmızı Çizgimizdir”, “Masum Zihinleri Bulandırma” üzere sloganlar yer alan dövizler taşındı.
Dizinin İstanbul Şişli’deki kimi tanıtım afişlerine boyalı taarruz düzenlendi.
Diziyle ilgili tartışmaların akabinde RTÜK Lideri Ebubekir Şahin bir açıklama yayımladı.
Şahin açıklamasında, “FOX TV’de yayına giren son diziye ait davet merkezimiz aracılığı ile vatandaşlarımızın şikayet bildirimleri titizlikle kayıt altına alınmaktadır. Tüm şikayetler, kelam konusu yayın kuruluşunun kontrolü ile sorumlu üst konsey uzmanlarımız tarafından incelenmektedir” sözlerine yer verdi.
Yapımcı şirket ne diyor?
Tartışmalar üzerine üretimci şirket Gold Sinema bir açıklama yayımladı.
Şirket, diziye yönelik birtakım tenkitleri “haksız ve gerçeklerle örtüşmeyen eleştiriler” olarak nitelendirdi.
Açıklamada, üretimde aktarılan öykünün hiçbir gerçek kurum, kuruluş ve şahısla ilgisinin bulunmadığı belirtildi.
Şirket, “Hikayemizde bir yandan toplumun farklı kesitlerinden kendi paha yargılarını suistimal eden şahısların yıkıcı tesirlerini gösterirken başka yanda da farklı dünya görüşleri olan insanların hayatın içinde âlâ niyetlerle nasıl ortak bir lisan bulabildiklerini resmetmeyi amaçladık” tabirleri kullanıldı.
Şirketin kurucusu ve CEO’su Faruk Turgut, X hesabından, dizinin birtakım sahnelerinin Darülaceze Başkanlığı’na ilişkin yerde çekildiğini lakin kurumun bu müsaadesi iptal ettiğine dair bir evrak paylaştı.
Evrakta, Darülaceze Başkanlığı’nın diziyi, “ilk kısmında halkı kutuplaştıran, manevi pahaları aşağılayan bir toplumsal huzura muhalefet eden sahnelerden oluşmakla” eleştirdiği görülüyor.
Turgut bu evrakı paylaştığı bildirisinin altına, “Biz her şartta yer bulup çekimlerimize devam ederiz de, bizle birlikte keyifli vakit geçiren Darülaceze sakinlerine yazık oldu” diye ikinci bir ileti yazdı.
İnternet haber sitesi 12 Punto
Turgut, “Toplumdaki abuk subuk kutuplaşmanın ve birbirini yok saymanın bitmesini istiyorum. Beşerler birbirinin kılığına kıyafetine değil vicdanına ve aklına baksın istiyorum” dedi.
Diziyi savunanların reaksiyonları ne oldu?
Sosyal medyada diziyi eleştiren yorumların yanında savunan birçok yorum da paylaşıldı.
Bazı yorumlarda dizinin tarikat ve cemaatlerle ilgili birtakım gerçekleri ortaya koyduğu için reaksiyon aldığı belirtildi.
Yorumlarda bilhassa bayan ve kız çocuklarının bu yapılar içindeki pozisyonlarına dikkat çekildi.
Kimi yorumlarda, dizinin dindar kesitleri olumsuz gösterdiği tarafındaki görüş de eleştirildi.
Hablemitoğlu Ankara Enstitüsü’nden Prof. Dr. Şengül Hablemitoğlu X’te, “Kızıl Goncalar ayna nöron tesiri olmuş. Tek kısımda mızıdınız. Biz kaç yıldır izliyoruz, biraz sabır yahu…” paylaşımını yaptı.
Prof. Dr. Celal Şengör, gazeteci Fatih Altaylı’nın internet sitesinde yayımlanan mektubunda, “Kızıl Goncalar dizisi çok yetenekli oyuncularımızın katkısıyla kanayan bir toplumsal yaraya parmak basmakta, onu halkın gözünün önüne getirmektedir. (…) Bu türlü aydınlatıcı bir diziyi menetmeye hangi kişi yahut kümenin gücü kâfi?” sözlerini kullandı.
Sabancı Üniversitesi’nden, ekonomist Prof. Dr. Özgür Demirtaş ise X’te diziden bir sahne paylaşarak, “Bu sahne inanılmaz. Bu dizinin kesinlikle devam etmesi lazım. Herkesin izlemesi lazım” yorumunu yaptı.
Diziyle ilgili tartışma siyaset düzlemine de taşındı.
Cumhuriyet Halk Partisi Aile ve Toplumsal Hizmetlerden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı ve Bayan Kolları Genel Lideri Aylin Nazlıaka diziyle ilgili yazılı bir açıklama yayımladı.
Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş ve iktidara seslenen Nazlıaka, “Bu diziden neden rahatsız oldunuz?” diye sordu.
Nazlıaka, açıklamasının sonunda “Diziyi yayından kaldırdığınız takdirde, ülkenin üzerine karabasan üzere çöken gerici politikalarınız görünmez olmayacak” tabirlerini kullandı.
CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba da Meclis kürsüsünden yaptığı bir konuşmada dizinin yasaklanmasını isteyenleri eleştirdi.
Bu ortada Televizyon İzleme Araştırmaları Komitesi’nin (TİAK) yayımladığı Total reyting bilgilerine nazaran Kızıl Goncalar, 25 Aralık’ta Türk TV’lerinde en çok izlenen ikinci program oldu.