Yakın vakitte Nature isimli bilimsel mecmuada yayımlanan araştırmada, Mars’ın kendi ekseni etrafındaki dönüşünün her yıl 0,004 yay saniyesi kadar hızlandığı ve bunun da Mars gününün her yıl milisaniyenin küçük bir kısmı kadar kısalması manasına geldiği tespit edildi.
Independent Türkçe’de yer alan habere nazaran ortalarında NASA’nın Kaliforniya’daki Jet İtki Laboratuvarı’ndan araştırmacıların da yer aldığı bilim insanları, Kızıl Gezegen’in dönüşündeki bu hafif hızlanmaya neyin yol açtığından emin değil. Lakin birtakım fikirlere sahipler.
Çalışmanın ortak müellifi Bruce Banerdt, “InSight üzere bir jeofizik istasyonunun Mars’a konuşlandırılması gayretlerinde uzun müddettir yer alıyorum. Bunun üzere sonuçlar onlarca yıl boyunca yapılan tüm çalışmalara değiyor” dedi.
Araştırmada bilim insanları, Mars’ın dönüşüne ait şimdiye kadarki en hassas ölçümleri yapmanın yanı sıra erimiş metal çekirdeğin “sallanması” nedeniyle gezegenin de nasıl yalpaladığını tespit etti.
Çalışmaya nazaran gezegenin dönüşündeki bu hızlanmanın gerisinde buzul sonrası geri dönüş üzere faktörlerin olabileceğinden şüpheleniliyor. Bu geri dönüş, Mars’ın kutup katmanlarında biriken buzun yahut buzulların gömdüğü kara kütlelerinin tekrar yükselmesi manasına geliyor.
NASA bu değişimi, kollarını evvel açıp sonra gövdesinde birleştirerek kendi etrafında dönen bir buz patencisinin dönüş suratındaki değişime benzetiyor.
Yeni araştırmada, InSight’ın Mars’ta geçirdiği birinci 900 günde elde edilen bilgiler değerlendirildi ve gezegenin dönüşündeki değişimler incelendi.
Çalışma için bilim insanları, NASA’nın Dünya’daki Derin Uzay Ağı’ndan ve InSight’ın radyo aktarıcısıyla antenlerden oluşan ve topluca RISE ismi verilen araçlarından yararlandı.
Araştırmacılar, Derin Uzay Ağı’nı kullanarak iniş aracına radyo sinyali gönderdi ve RISE bu sinyali daha sonra geri yansıttı.
Bilim insanları, yansıyan sinyalde, ambulans sireninin yaklaştıkça ve uzaklaştıkça ses perdesinin değişmesine sebebiyet veren tıpkı tesir olan Doppler kaymasının neden olduğu küçük frekans değişikliklerini aradı.
Araştırmacılar, bu kaymayı ölçümleyerek gezegenin ne kadar süratli döndüğünü belirleyebildi.
Belçika Kraliyet Gözlemevi’nden çalışmanın başyazarı Sebastien Le Maistre, “Aradığımız şey, bir Mars yılı boyunca yalnızca 20-30 santimetrelik değişimlerden ibaret. Bu değişimleri görebilmemiz için bile çok uzun vakit alıyor ve öncesinde çok fazla ölçüde data toplanması gerekiyor” dedi.
Dr. Le Maistre, “Deneye hazırlanmak ve bu keşifleri öngörmek için çok fazla vakit ve güç harcadık. Lakin buna karşın yol boyunca tekrar şaşkınlığa uğradık. Üstelik daha bitmedi, zira RISE’ın Mars’a dair gün yüzüne çıkaracağı daha çok şey var” tabirlerini kullandı.
Yeni bulgular Mars’ın dönüş suratında “yavaş bir ivme” olduğunu gösteriyor.
Bilim insanları bunun Mars’ın ya iç dinamiklerinde ya da atmosferinde ve buzullarındaki “uzun vadeli bir eğilimin” göstergesi olabileceği sonucuna vardı.