ANTALYA – Dünyadaki zeytin üretiminin iklim krizi nedeniyle ağır darbe aldığını belirten Ulusal Zeytin Kurulu Antalya Temsilcisi ve Güney Akdeniz Rekolte Tespit Kurulu Üyesi Zafer Tan, İspanya, İtalya üzere zeytinde dünya pazarını elinde tutan Avrupa üreticisinin yerini adım adım Anadolu üreticisinin aldığını söyledi.
DÜŞÜŞ DRAMATİK BOYUTLARDA
Türkiye’nin de iklim kaynaklı randıman düşüşünden etkilendiğini lakin bu tesirin Avrupa’daki kadar dramatik boyutlarda olmadığını tabir eden Tan, “Ülke genelinde zeytin üretimimizde ortama yüzde 50’ye yakın düşüş var. Bu sert düşüşe karşın dünyanın zeytin üretimini karşılayan Akdeniz ülkelerinden düzgün durumdayız. Son mahsul eserlerimizin tamamına yakınını dünyaya ihraç ettik. Zeytinyağı özelliklerine nazaran sızma yağa daha çok talep var. Toplama zeytinden fazla dökme zeytin ihracatı yoğun” dedi.
‘ZEYTİN AĞAÇLARI BOŞ ÇİÇEK VERDİ’
İklim krizinin vurduğu ülkelerde zeytin üretimi durma noktasına gelince, dünyadaki talebin Türkiye’ye yöneldiğini belirten Tan, şöyle konuştu: “Bu dönemde üretilen zeytinin birçoklarını ihracata gönderdik. Bu yıl talep evvelki yıllara kıyasla çok yüksek. Bunun da sebebi pazarı elinde tutan İspanya ve İtalya’da kuraklıktan ötürü rekoltenin çok düşmüş olması. Geçen yıl kış soğuk geçti, ağaçlar uyudu. Bu yıl global ısınmanın tesiriyle ağaçlar uyumadı, hasatla birlikte sürgün devam etti. Zeytin çiçek verdi ancak boş çiçek verdi. Mevsim geçişlerini hissetmeyen zeytin ağaçları meyve vermedi.”
PAZARIN YÜZDE 35’İ İSPANYA’NINDI
Ürün kaybını en ağır hisseden ülkelerin İspanya ve İtalya olduğunu belirten Tan, “Dünya piyasasının yüzde 35’ini İspanya besliyordu. İklim değişikliği nedeniyle randıman düştü. Yılda 2,5 milyon ton zeytin üreten İspanya, bu geçtiğimiz dönem 1 milyon 100 bin ton rekolte ilan etti. Türkiye’de bu yılki üretim 400 bin ton civarında. Antalya da bu yıl 14 bin ton zeytinyağı üretti bu sene. Kent bazında 90 bin ton zeytin kestirimi vardı, bu kestirim tuttu” diye konuştu.
FİYATLAR REKOR ARTIŞA GEÇTİ
Tüm dünyada zeytin üretiminde yaşanan büyük kaybın fiyatlara tesirinden de bahseden Tan, “Bu durumun tesiriyle zeytin ve zeytinyağı fiyatları son bir ayda rekor artışa geçti. Dünya piyasasında zeytinyağının litre fiyatı 4 Euro iken bir anda 8 Euro’ya çıktı. Dönemde 75 liraya sattığımız zeytinyağı, şu anda 165 liraya toptan satılıyor, perakendede ise 200 lira civarında. Şu anda dökme zeytin ihracatında az rastlanır bir yoğunluk içindeyiz. Son bir ayda üretilen zeytinin neredeyse tamamı ihracata gidiyor. Önümüzdeki kış zeytinyağını daha değerli tüketeceğiz” ihtarında bulundu.
‘TAMAMINA YAKININI İHRAÇ ETTİK’
Bu yıl iklimin tesiriyle yıllık hasadın düştüğü, dış pazar talebinin ise süratle arttığı zeytin üretiminde sözün tam manasıyla ‘yok yılı’ yaşandığını söyleyen Tan, stratejik adımların ehemmiyetine vurgu yaptı: “Tüm dünyada iklim değişikliğinin, mevsim dışı, istikrarsız hava sıcaklığının yıkıcı tesirleri var. İspanya, İtalya üzere zeytin pazarında büyük hissesi olan ülkeler daha çok etkilendiğinden Türkiye, bu yıl bu pazarda oluşan boşluğun bir kısmını doldurdu. Dünyada lokal eserlere ilgi artıyor. Ancak biz markalaşmada, örgütlü üretimde geri kalıyoruz. Talep bu kadar yüksekken, zeytini toplayacak emekçi bulmakta bile zorlanıyoruz. Bu fırsatı güzel değerlendirip, tanıtıma tartı verip, markalaşalım. Gerçek adımlarla, sofralara zeytin gönderen temel pazarlardan biri olabiliriz.”
ÜRETİM ARTTI, MAHSUL AZALDI
Aynı vakitte Antalya Ticaret Borsası (ATB) üyesi olan zeytin ve zeytin yağı üreticisi Tan, geçen yıl ‘iyi bir sezon’ olarak yorumladığı zeytin üretiminde yılın datalarını de şöyle aktardı: “Son beş yıldır eylül ayında Antalya’dan Mardin’e kadar Güney Akdeniz’de zeytin üreten 10 ilin üretim grafiğini raporluyoruz. Güney Akdeniz’de üretim yoğunluğu sırasıyla Hatay, Mersin, Antalya, Gaziantep, Osmaniye, Adana ve Maraş’ta. Akdeniz’de zeytin üretimi yapılan kentlerde kurulan bahçe sayısı arttı lakin hasat edilen mahsul azaldı. Geçen yılın yüzde 50’sini hasat edebilirsek uygun.”
YÜZDE 50 REKOLTE KAYBI VAR
Zeytinin ovada değil dağ ve yamaçlarda yetişen, çok su istemeyen ağaç olduğunu, bu istikametiyle iklim dostu bir bitki olduğuna da değinen Tan, Türkiye’de zeytin üretiminin yapıldığı öbür bölgelerdeki durumu ise şöyle özetledi:
“Türkiye’de Ege Körfezi’nin tamamında zeytin üretimi ağır. Bu yılki datalara nazaran, sırasıyla Balıkesir, Bursa, Çanakkale, İzmir, Aydın ve Muğla üretimde öne çıkıyor. Zeytin üretiminde her yıl Ege başı çekiyordu. Lakin son yıllarda zeytin ekimi ağırlaştığı için Güney Akdeniz de Ege’ye yaklaştı. Marmara’da Tekirdağ, Çanakkale, İzmit, Güney Doğu’da ise Mardin ve Urfa da zeytin üretimi bakımından değerli kentlerden. Bu sene tüm bu kentlerde ortalama yüzde 50 rekolte kaybı yaşadık.”
Ulusal Zeytin Kurulu Antalya Temsilcisi ve Güney Akdeniz Rekolte Tespit Kurulu Üyesi Zafer Tan