ABD’de sinema dalı grevlerle çalkalanıyor. Mayıs ayında greve gitme kararı alan senaristlerin akabinde bu ay içinde de televizyon ve sinema kesiminde 160 binden fazla oyuncuyu temsil eden sendika SAG-AFTRA, grev kararını açıkladı. Senaristlerin akabinde oyuncuların da tıpkı periyotta greve gitmesi, Hollywood’da 63 yıl sonra bir birinci olarak tarihe geçti.
Hollywod oyuncuları, daha âlâ fiyat (özellikle de tekrar gösterimler için yapılan ödemelerden daha fazla pay) ve gerçeğinden ayırt edilemeyecek bir formda oyuncuların yerini alabilen “yapay zekâ karakterlerine” karşı muhafaza sağlayacak düzenlemeler talep ediyor. Senaristler de senaryoların yapay zekâ tarafından yazılmaya başlanmasına karşı çıkıyor.
Çok sayıda üretimin çekimleri durduruldu. Yani önümüzdeki süreçte Netflix, Disney+, Amazon Prime üzere stüdyo ve dijital platformların kullanıcıları ve sinemaseverler, yeni ABD üretimi çıkmamasına hazır olsunlar. Askıya alınan üretimler ortasında Ridley Scott’ın “Gladiator 2”, Tim Burton’ın “Beetlejuice 2”, Star Wars serisi “The Mandalorian”ın 4. dönemi, “Bad Boys 4”, ve “The Sandman”in 2. dönemi yer alıyor. Bu daha başlangıç…
GERİ DÖNÜŞ YOK…
Peki, 60 yıl evvelki grev nasıl sonuçlanmıştı? Stüdyolar bir noktada oyuncu ve senaristlerin sıhhat sigortası, emeklilik primlerinin ödenmesi üzere taleplerini kabul etmişti. 60’lı yıllarda yapılan büyük bütçeli lakin hayal kırıklığı yaratan (örneğin “Kleopatra”) sinemalar, 70’li yıllarda yerini daha mütevazı bütçeli fakat kaliteli üretimlere bırakmıştı (Dog Day Afternoon, Taxi Driver, Network).
Ancak günümüzdeki grevin tahlili o yıllardaki kadar kolay olmayabilir. Zira bu grev dijitalleşmeyle direkt olarak irtibatlı. Bunu biraz 2000’lerin başındaki müzik üretim ve tüketiminin dijital “mp3”ler tarafından değiştirilmesine benzetebiliriz. Tıpkı biçimde sinema kesiminin bu değişiminin geri dönüşü de yok.
Yaratıcı alandakiler (yazarlar ve oyuncular), stüdyolar (yapım şirketleri/dijital platformlar) ve tüketici yani bizleri bir üçgen olarak düşünelim. Günümüz kapitalizminde bu tablodan seyircinin kârlı çıkma bahtı pek yok. Biraz daha ayrıntıya girelim: Yaratıcılar, stüdyoların kendilerine az para verdiği gerekçesiyle grevde. Stüdyolar da tüketicinin kendisine “nispeten” az para ödediğini düşünüyor. Bu, bir noktaya kadar hakikat, dijital platformların aylık fiyatları bir sinema biletinden ucuz ve içinde sonsuz sayıda içerik barındırıyor. Bu tabloda yaratıcılar ile üretimciler kendi ortalarındaki sorunu elbette “bizim” lehimize çözmeyecekler. Stüdyoların ve dijital platformların kârlarından vazgeçeceğini düşünmek saflık olur. Yaratıcıların da emeklerinin karşılığını almaktan vazgeçmesini bekleyemeyiz. Yani sorun çözüldüğünde kendimizi birkaç kat daha fazla para öderken bulabiliriz. Bu da üyeliklerin iptaline ve bir öteki krize yol açabilir…
BÜTÇELER AZALABİLİR
Bir diğer tahlil daha var; az evvel bahsettiğimiz 70’lerdeki sinemanın dönüşümü üzere… Geçen hafta vizyona giren “Barbie” ve “Oppenheimer” sinemalarının toplam bütçesi (145+100), Marvel’ın son sineması “Thor: Love and Thunders” sinemasının tek başına 250 milyon dolarlık bütçesinden az. Hatta Marvel’ın daha az izlenen “Secret Invasion” isimli Disney+ dizisinin bütçesi bile 212 milyon doları buluyor. Yani stüdyoların paraları bu türlü saçmaması da bir tahlil. Lakin günümüzün tüketim alışkanlıkları nedeniyle daha az sayıda ve mütevazı bütçeli dizi/film üretimine geçilmesi mümkünlüğü düşük bir ihtimal. Dijital platformlarda artık sıkça rastladığımız, yani bir dönemini izlediğimiz dizinin ikinci dönem iptal edilmesi ya da “içeriklerin” platformdan kaldırılması üzere “çözümleri” daha fazla görmeye başlayabiliriz.
Hollywood’da bir şeyler değişecek, fakat nasıl değişecek bunu da daima birlikte yaşayarak göreceğiz.