TRABZON – Trabzon’un merkezinde deniz kenarında bulunan Ganita, şairlerin, müelliflerin, ressamların yeri olarak bilinir. Kentin kültür ve sanat manasında hafıza adreslerinden birisidir. Rumca ‘güzel mekan’ manasına gelen Ganita’da Karadeniz’e karşı kültür sanat sohbetleri yapılır.
İlk olarak devlet karayolu ve geçirilen tünel ile Ganita’nın doğal hoşluğu ziyan görür. Daha sonra ikinci tünel ile Ganita yok edilerek yol geçirilmek istense de buna reaksiyon gösterilir ve Ganita korunur. Bir vakitler kentin gazinolarının olduğu, çocukların yüzme öğrendiği alan vakitle atıllaşır. Geriye bir tek şairlerin ve muharrirlerin yuvası çay bahçesi kalır.
Ganita Çay Bahçesi2011’DE BÜSTLER KALDIRILMIŞTI
2021 yılında Trabzon Büyükşehir Belediyesi bölge için ‘Ganita-Faroz Kıyı Düzenlemesi’ne başladı. 2 yıl süren çalışma sonrası yenilenmiş haliyle Ganita Kıyısı, mayıs ayında hizmete açıldı. Özel işletmelerin kaldırıldığı bölgeye kafeteryalar, restoranlar, çay bahçeleri yapıldı. Halktan ilgi gören bölgede yalnızca Necip Fazıl Kısakürek’in heykelinin olması reaksiyon topladı. Bedri Rahmi Eyüboğlu, Hasan İzzettin Dinamo, Oktay Rıfat, Yaşar Miraç, Yusuf Katipoğlu, Orhan Peker üzere muharrir ve ressamları yetiştiren Trabzon’da kentte kısa bir müddet kalan Kısakürek’in heykelinin tercih edilmesi siyasi bir karar olarak yorumlandı.
Trabzon’da 2011 yılında da Meydan Parkı yenilenirken parkta bulunan heykeltraş Orhan İlyas’ın yaptığı Sabahattin Eyüpoğlu, Hasan İzzettin Dinamo, İbrahim Cudi Beyefendi ve Celalettin Algan’a ilişkin büstler depoya kaldırılmıştı.
‘TRABZON’U SİMGELEYEN BİR FİGÜR DEĞİL’
“Ganita görüntülü bir iç balkon. Hayat Görüntülü…” Bu kelamlar Ercan Yılmaz’ın ‘Ganita; Akşama Doğruyum Ben’ kitabında geçiyor. Kitabın isminden de anlaşılacağı üzere Ganita’nın en hoş anları güneşin Yoroz Burnu ile Karadeniz’in kesişiminde gözden yavaş yavaş kaybolduğu gün batımı anlarına denk gelir. Ganita’nın ruhunu anlatan Ercan Yılmaz ile koyulan heykelin manasını konuştuğumuzda Trabzon’u simgeleyen bir tercih olmadığından bahsetti.
“Ganita kültür sanat manasında Trabzon’un sembol yerlerinden birisidir” diyen Yılmaz, durumu şu sözlerle kıymetlendirdi: “Necip Fazıl Trabzon’da bir müddet bulundu. Bab-ı Ali kitabında bahseder bu anılarından. Meydan’daki eski Yeşilyurt Oteli’nde kalmış, ‘Yağmur’ şiirini Meydan Parkı’nda yazmış, Ganita’da da dostlarıyla vakit geçirmiş. Ancak Necip Fazıl, Ganita’ya heykelini koyacak kadar Trabzon’u simgeleyen kıymetli bir figür değildir. Ganita ve Trabzon’la özdeşleşmiş öteki heykeller de olsaydı bunların yanına Necip Fazıl’ın da heykeli koyulabilirdi. Ganita dediğimiz vakit kültür sanat atmosferi gelir akla. Bedri Rahmi, Sabahattin Eyüboğlu, Oktay Rıfat, Hasan İzzettin Dinamo, İsmail Safa üzere isimlerin orada olması çok daha manalı olabilirdi.”
Ercan YılmazHIZAL: TRABZON İÇİN ÖZGÜN DEĞİL
Kentin önde gelen sanatkarlarından Heykeltraş Hasan Fehmi Hızal da belediyenin tavrını eleştirenler ortasında. Hızal, Trabzon Büyükşehir Belediyesi’nin kentin kült sanat pahalarını yok sayarak olumsuz istikamette politik bir tavır savunduğunu lisana getiriyor.
“Ganita’da bir şeyler yapılmış, masraf edilmiş” kelamlarıyla değerlendirmelerine başlayan Hızal, “Fakat Trabzon’da olan bir alan kamuya açık bilhassa dışarıdan gelen insanlara hitap eden alanların muhakkak özelliklerinin olması gerekiyor. Hoş olmuş dediğiniz bir tasarım Trabzon için kâfi değildir, evvel özgün olması gerekir. İkisini bir ortaya getirirsek değerli olur. Trabzon’a mahsustur, Trabzon’u anlatır. Orada gördüğümüz mimari yapılar, çağdaş manada yapılmış, lokal mimariyle rastgele bir bağ kurulmadan oluşturulmuş yerler. Mimari manada Trabzon’u anlatan bir şey yok orada. Trabzon’un folklorik bedelleri yok. Yeşil alanlarda minyatür dizaynlarla kentin değerli yerleri ve bölgenin merkezi olduğu için bölgenin değerli yerleri 3 boyutlu olarak tasarlanabilirdi. Bu da dışarıdan gelen insanlara varış noktaları manasında dikkate almalarını sağlarlardı” kelamlarını kullandı.
Hasan Fehmi Hızal‘POLİTİK BİR TUTUM’
Hızal, heykelin estetik kıymetini tartışmadan evvel bir yere yakışması için pek çok parametrenin yerine getirilmesi gerektiğine dikkat çekiyor. Necip Fazıl’ın Cumhuriyet hükümetlerinin sanatçıyı destekleme siyasetiyle İş Bankası Memuru olarak kısa bir müddet Trabzon’da kaldığı bilgisini veren Hızal, bunun heykeli dikilecek bir durum olmadığını kaydetti.
“Bir alana heykel koymak için her şeyden evvel kültürel olarak bunun istek edilir, beklenir, yakışmış denilecek bir teklif olması gerekir” diyen Hızal, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Belki orada bin tane heykel olsa 9 yüz doksan dokuzuncusu Necip Fazıl olabilir. O koca tasarlanmış alana kata kata yalnızca Necip Fazıl’ı katarsanız, olumsuz manada politik davranmış olursunuz. Beşerler dikkate alınmadan, kendi başlarına nazaran iş yaparak birilerine yaranmaya çalışmış olabilirler. Orada beklenen ve oranın çağırdığı bir iş değil. Ulusal ve milletlerarası arenaya sıçrayan bir öyküsü var Ganita’nın. İnsan deniz alakasının yine kurulacağı çalışmalar yapılabilirdi.”