Türkiye’de daha çok gördüğümüz sivrisinek cinslerinden farklı olarak ‘Aedes Aegypti’ ismi verilen ‘istilacı sivrisinek’ cinslerinin Avrupa coğrafyasında baskın hale geldiği ikazları yapılırken, başta İstanbul olmak üzere birçok kentte son günlerde sivrisineklerden kaynaklı kaşıntı ve yara şikayetiyle hastanelere müracaatlar da arttı.
‘BU YIL DAHA ERKEN BAŞLADI’
AA ve DHA’nın aktardığına nazaran uzmanlar “Sivrisineklerle uğraş manasında elimizi çabuk tutmalıyız ve tedbir almalıyız” derken İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi Dermatoloji Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zekayi Kutlubay, kendilerine sivrisinek ısırığı şikayetiyle çok sayıda hastanın başvurduğunu tabir etti.
Önceki yıllarda ağustos ve eylülde bu şekil yakınmayla gelen hastalar olduğunu fakat bu yıl hazirandan itibaren şikayetlerin arttığını vurgulayan Kutlubay, şöyle devam etti: “Özellikle açıkta kalan bölgelerde kızarıklık, şişme, ağrı, bazen sekonder enfeksiyon dediğimiz ikincil bir iltihaplanma da deriye yerleşerek yaygın yaralar biçiminde karşımıza çıkabiliyor. Kaygımız bilhassa alerjik bireyler üstünedir. Sivrisinekler alerjik bireyleri ısırdığı vakit yalnızca ısırdıkları yerde değil, ısırılmayan öbür bölgelerde alerjiye bağlı olarak yaygın döküntü, kızarıklık, kaşıntı, göz kapağında, dudakta şişme, bedende kurdeşen gibisi döküntüler meydana gelebiliyor.”
Son periyotta sivrisinek cinslerinin değiştiğine dikkati çeken Prof. Kutlubay, “Sivrisinekler ısırmıyorlar, resmen koparıyorlar. Isırdıkları vakit felaket ağrı da meydana gelebiliyor.” diye konuştu.
‘SIFIR KAN KÜMESİ, ŞİŞMEN, DİYABETİK HASTA VE ÇOK TERLEYEN KİŞİLER’
Kutlubay, vatandaşların genel gözetici tedbirler alabileceğini anlatarak, pencerelere sineklik takılmasını ve akşam dışarı çıkılacağı vakit uzun kollu giysilerin tercih edilmesini önerdi.
Sineklerin koyu renkli giysileri daha çok tercih etmesi nedeniyle açık renkte kıyafetler giyilmesi gerektiğini lisana getiren Kutlubay, şöyle konuştu: “Özellikle sıfır kan kümesi olan bireyleri, şişman, diyabetik hasta, çok terleyen yani beden kokusu olan bireyleri daha çok tercih ediyorlar. Bitkisel birtakım yağlar var. Çay ağacı yağı, okaliptus yağı, fesleğen bitkisi, kekik yağı, lavanta yağı. Bunların sinek savar özelliği olduğu biliniyor. Bunları bedenlerine aşikâr oranda seyrelterek sürebilirler. Eczanelerde satılan sinek kovucu spreyler var. Onlardan kullanabilirler. Buna karşın sivrisinek ısırdıysa ve yara meydana geldiyse kaşıntı giderici losyonlar, haplar, yaraları bir an evvel düzgünleşmesini sağlayan kortizon ve antibiyotik karışımı merhemler de rahatlıkla kullanılabilir.”
Prof. Dr. Zekayi Kutlubay, sivrisinek ısırıklarından sonra bedende yaygın döküntü, kızarıklık oluşması yahut yaraların genişlemeye başlayarak sulanması halinde kesinlikle dermatoloğa gidilmesini tavsiye etti.
Sivrisinekler ortaya çıkmadan uğraşın başlaması gerektiğini vurgulayan Kutlubay, “Su birikintileri, göller, dere kenarlarının sivrisinekler larva devrindeyken ilaçlanması lazım. Zira bir defa üredikten sonra siz ne kadar ilaçlasanız da başa çıkılamayabiliyor. Bazen mevcut ilaçlara karşı sivrisineklerde direnç gelişebiliyor. O açıdan kesinlikle mevcut ilacı değiştirip farklı kümeden yeni seçenekli ilaçlar kullanmakta yarar var.” değerlendirmesini yaptı.
‘GİYSİLERİN ÜZERİNDEN BİLE…’
Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Necla Birgül İyison, sivrisineklerin genel olarak hastalık taşıdıklarını lakin Asya kaplan sivrisineklerinin daha tehlikeli olduğunu söyledi. Daha agresif olan Asya kaplan sivrisineklerinin giysilerin üzerinden bile kanı emebildiğini aktaran İyison, vatandaşlara su birikintileri olan yerlerden uzak durmaları tavsiyesinde bulundu.
İlaçlamanın yaz devrine girilmeden daha sık yapılmasının sineklerin gelişmesinin önüne geçebileceğini belirten İyison, vatandaşların kaşınma önleyici kremler kullanabileceğini anlattı.
‘YENİ TİPLER KARŞIMIZA ÇIKIYOR’
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Ana Bilim Kısmı’nda misyonlu Prof. Dr. Alper Şener, Avrupa bölgesinde istilacı sivrisinek olan ‘Aedes Aegypti’ cinsinin görülmeye başladığını söyleyerek, bununla birlikte Türkiye’de daha az görülen yahut görülmeyen enfeksiyon hastalıklarının artabileceğini belirtti.
Yeni ve eski birçok sivrisinek aracılığıyla bulaşan hastalıklarla karşılaşıldığını söyleyen Prof. Dr. Alper Şener, şöyle devam etti: “Ülkemiz açısından baktığımızda ise Sıhhat Bakanlığı datalarına nazaran yerli sıtma olguları yaklaşık 12 yıldır görülmüyor. Sivrisineklerle bulaşan bu hastalıklar açısından baktığımızda hem sivrisineklerin bulunduğu coğrafyalar ortasından bir genişleme var hem de Türkiye açısından baktığımızda yeni sivrisinek çeşitleriyle karşı karşıya kalma durumu kelam konusu. Biz bunları ‘istilacı sivrisinekler’ diyoruz. Türkiye’de gördüğümüz sivrisinek çeşidinden daha farklı olarak ‘Aedes Aegypti’ ismi verilen istilacı sivrisinek tipleri Avrupa coğrafyasında artık baskın hale gelmeye başladı. Bu da Türkiye’de ve Avrupa coğrafyasında bu vakte kadar daha az gördüğümüz ya da hiç görmediğimiz Zika, Chikungunya, Dang, Batı Nil Ateşi üzere viral hastalıkların sivrisineklerle bulaş ihtimalinin artması manasına geliyor.”
‘GECELERİ UYUYAMIYORUZ’
İstanbul’da bilhassa birtakım mahallelerde sivrisinek sorunu git gide artıyor. Avcılar Yeşilkent Mahallesi’ndeki derenin etrafında bulunan sokaklarda artan sivrisinekler, burada yaşayan vatandaşlarda kaşıntı ve yaralara neden oldu. Mahalle sakinleri, sivrisinek kaynaklı yaraların çocuklarda daha sık görüldüğünü belirterek, ilaçlamanın kâfi olmadığından şikayet etti.
Mahalle sakinlerinden Lale Yıldız, çok derecede sivrisinek olduğunu, bu nedenle geceleri uyuyamadıklarını söyledi.
Çocuğunun bedenindeki sinek yaralarını gösteren Yıldız, “Ateşten ötürü çocukları hastaneye götürüyorlar. Kaşıntıdan ötürü daima tırnak yarası. İlaç kullandık da geçti biraz.” dedi.
Yıldız, dere yatağından ötürü mahallede böcek ve farelerin de çok olduğunu, ilaçlamanın yetersiz kaldığını vurguladı.
Necdet Faik ise bu sene sivrisineklerin evvelki yıllara nazaran arttığını, belediyenin ilaçlama araçlarının haftada bir kere mahallelerine uğradığını lisana getirerek, “Çocuklarımızın her yeri yara. Konutumuzun her yerine sineklik takmışız. Gece olduğunda tekrar de baş edemiyoruz. Öldür öldür bitmiyor, bu sene çok fazla var.” formunda konuştu.
Vücudundaki sinek yaralarını gösteren Faik, sineklerden ötürü akşamları balkonda oturma talihlerinin olmadığını belirtti.
‘BEYKOR, SARIYAR, SİLİVRİ, ÇATALCA…’
Öte yandan, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) takımları, Arnavutköy Sazlıdere’de sivrisineklere karşı ilaçlama yaptı.
Çalışmaları takip eden İBB Sıhhat Daire Lideri Başkan Yüksel Eryiğit, gazetecilere yaptığı açıklamada, sivrisinek ve vektörlerle gayretin kültürel, biyolojik, fizikî ve kimyasal alanda yürütüldüğünü anlattı. Eryiğit, sivrisineklerle ilgili “İstanbul’da bizim sistemimizde kayıtlı, 210 bin üreme kaynağımız vardır. Bu kaynakların maalesef yüzde 86’sı da insan eliyle üremektedir.” dedi.
Bir gazetecinin “en çok hangi ilçelerde sivrisineklerin ağır olduğu” istikametindeki sorusu üzerine Eryiğit, şunları söyledi: “Beykoz, Sarıyer, Silivri, Çatalca üzere kırsalı daha çok olan ilçelerimizdeki sorun daha fazla. Sivrisineklerin üreme alanı dingin sulardır çoklukla. Aedes çeşidi saldırgan sineklerdeki üreme kabiliyeti öbür klasik sivrisineklerden farklıdır. Örneğin ağaç kavukları dediğimiz ağaçların nemli gövdelerindeki alanlar vardır. Oralarda bile üreme kabiliyeti vardır. Hasebiyle yağıştan sonra toprağın nemli olması bile saldırgan tipler yani aedes cinsleri için üreme alanlarıdır. O sebeple bu ilçelerde maalesef bu yoğunluklar fazla. Aslında bizim de gayretimiz o ilçelere yönelik.”
Site ve yazlıklardaki süs havuzları üzere alanlarda yaşanan sivrisinek sıkıntılarıyla ilgili soru üzerine de Eryiğit, şu sözleri kullandı: “Tatil bölgelerindeki sivrisinek, bizim en çok eza yaşadığımız durumlardan birisidir. Bilhassa Adalar’da, tatil bölgelerinde yazlık olarak kullanılan yerlerde süs havuzları ya da çocuğun bırakılmış bir oyuncağında su birikmiş ya da saksının altında su aparatı unutulmuş, orada su kalmış. Buralara müdahale etmek istediğimizde kapı kilitli. Kapıyı açamıyoruz. Kapıyı açamadığımız vakit da o anda çabayı gereğince yapamıyoruz. Münasebetiyle insanlarımızın bu hususla ilgili ve hassas olmalarını istiyoruz. Yeni kaynak üretimini önemsiyoruz. Olmaması ismine kendilerini bilgilendirmek, bilinçlendirmek istiyoruz ancak bizim yaptığımız gayrette de alanlara girebilme noktasında biraz daha bize yardımcı olmalarını, kolaylaştırmalarını öneriyoruz.” (HABER MERKEZİ)