Fehmi Koru*
Ahmet Davutoğlu, bir gün siyaset içinde ve etrafında geçirdiği günlerin anılarını kaleme alacak olursa, yalnız Türkiye’de değil, dünyanın kıymetli ülkelerindeki karar alma merkezlerinde de yazdıkları satır satır okunacaktır.
‘Stratejik Derinlik’ kitabının çevrildiği lisanlardan çok daha fazlasına anılarının çevrileceğine eminim.
Dün onunla geçirdiğim dört-beş saat sonrasında vardığım sonuç bu.
Anılarını birinci okuyanlardan olmayı çok isterim.
Türkiye siyasi hayatında son 22 yıla damga vuran isimlerden biri Davutoğlu. AK Parti iktidarında, evvel, başbakanlıkta büyükelçi unvanıyla başdanışmanlık yaptı. Sonra dışişleri bakanlığı ve nihayet başbakanlık misyonlarında bulundu. Onun bu vazifeleri yürüttüğü periyot, Türkiye’nin dünyada en fazla ilgi gördüğü ve en çok milletlerarası sıkıntıda taraf yahut arabulucu pozisyonunda bulunduğu periyottu.
O yıllarda, dünya başkanları ve karar alıcılarıyla birebir temaslarda bulunanlardan biri de oydu.
Davutoğlu, son birkaç yıldır da, muhalefet saflarında, AK Parti’ye kök söktüren bir muhalif çizgi izliyor.
Saadet Partisi ile birlikte TBMM’de küme kurmuş Gelecek Partisi’nin genel lideri olarak, bugün de, Türkiye sonlarını aşan misyonlar üstleniyor Davutoğlu.
İstanbul’da, bir küme meslektaşla birlikte, Gazze’de İsrail’in sürdürdüğü soykırıma karşı, vicdanları harekete geçirecek global çapta hassasiyet uyandırma teşebbüsü hakkında söylediklerini dinledik.
Türkiye’deki misyonları sırasında İsrail ve Filistin taraflarıyla teğe bir bağlantı kurmuş ve direkt görüşemeyen bu iki tarafı bir ortak noktada buluşturup barıştırmak için çabalamıştı.
Şimdi de, Gazze’de, vahşete dönüşen savaşı bitirmek için kolları sıvamış Davutoğlu.
Bizzat kaleme alıp imzaya açtığı dilekçeyle, Gazze, Batı Şeria ve Kudüs’ü işgali altında tutan İsrail’in, bunu sona erdirmesi emeliyle derhal ateşkes ilan edilmesi ve diplomatik müzakerelerin bir an evvel başlatılması davetinde bulunuyor.
Çağrısı sahiden de global ilgi görmüş durumda.
İlk imzalara bir bakınız:
Amerikalı anayasa hukuku profesörü Richard Falk
Tunus’un eski cumhurbaşkanı Moncef Marzouki
Malezya’nın eski başbakanı Mahathir Mohamed
İran’ın eski dışişleri bakanı Javad Zarif
Güney Afrika eski adalet bakanı Brigette Mabandla
Mısır’ın eski dışişleri bakanı Amr Moussa
Amerika’nın efsane insan hakları savunucusu Angela Davis
Çok ödüllü Hintli muharrir Arundhati Roy
Amerikalı filozof Judith Butler
Lübnanlı kıymetli siyaset adamı Walid Joumblatt
Bu isimlerin yanında, dünyanın dört bir tarafından yüzlerce kıymetli isim de imzalarıyla dilekçeye dayanak vermiş bulunuyor.
Türkiye’den de çok sayıda siyasetçi, bilim insanı, diplomat ve gazeteci dilekçeyi imzalamış.
İmzalar ortasında dolaşırken, iştirakçiler ortasında, değişik dinlerden şahıslar yanında, hiç de azımsanmayacak sayıda Yahudi aydın bulunduğunu da fark ettim.
Böyle dilekçelerde daima rastlandığı üzere, kimi isimler ‘soykırım’ sözcüğünü çok bulmuş ve bu yüzden imzalamaktan kaçınmış. Yahudi asıllı bir bilim beşerinin ise, “Dilekçede ‘soykırım’ kavramı bulunmazsa imzalamam” dediğini aktardı Davutoğlu.
Davutoğlu, imzaya açılan dilekçenin global platformda daha da yaygınlaşmasını ve bu yolla artık ‘soykırım’ boyutlarına ulaşmış Gazze’deki savaşın sona erdirilmesi için milletlerarası toplulukta daha faal bir tutumun sağlanabileceğini umuyor.
Aslında eski başbakan ile bir ortaya geldiğimizde, merak edilen bahislere ışık tutan şahidi olduğu pek çok olay da gündeme geldi.
Ülkenin karşı karşıya bulunduğu en kıymetli tehlikenin, hukuktan mahrumluk, anayasasızlaşma olduğu kanaatinde Davutoğlu. Buna eşlik eden bir başka olumsuz gelişme de, orta sınıfın ortadan kalkması. Bunların yerleşmesi durumunda, Türkiye’nin, hiç de hoşlanılmayacak çeşitten baskıcı rejimli kimi ülkelere benzemesinin kaçınılmaz olacağı kanaatinde.
Gelecek Partisi olarak, kazanabileceklerini düşündükleri kimi vilayetlerde adaylar çıkaracakları anlaşılıyor. Şimdiden 26 aday ismi açıklamışlar, 25 adayı da önümüzdeki günlerde açıklayacaklar. Bayan adayların çoğunlukta olması şaşırtan olmayacak. Birtakım vilayetlerde ise ‘olumlu’ bulacakları adayların desteklenmesi yoluna gidebilecekler.
İstanbul’da Ekrem İmamoğlu’nun karşısına AK Parti’nin kimi aday çıkartabileceği de merak edildi. Verdiği karşılıktan, iktidar partisinin neden şimdiye kadar İstanbul’da göstereceği adayı açıklamakta zorlandığını daha güzel anladım.
O hususta son kelamı söyleyecek olan Tayyip Erdoğan, kendisinin siyasi hayatın dışında kalacağı devri aklında tutarak o ismi belirleyecek.
Damadı Selçuk Bayraktar’ı düşünebilir…
Veya temel ismin öncesinde, kazanabileceğinden emin olduğu, kelam dinleyebilecek argümansız bir ismi de aday olarak ortaya sürebilir.
En başta söylediğimi burada da tekrarlayayım: Ahmet Davutoğlu son 22 yılın az bilinen noktalarına ışık tutacağı kesinlikle olan, kendisinin şahsen içinde yer aldığı iç ve dış olayları bütün genişliğiyle gözler önüne sunacak ve geleceğin tarihçileri için değerli bir hazine teşkil edecek bir anı kitabını hiç gecikmeden kaleme almalı.
Ahmet Davutoğlu’nun birinci imzacısı olduğu, ‘Küresel Aydınların Gazze Soykırımına Ait Vicdan Bildirisi’nin tam metni:
İsrail Hükümeti, çok gecikmiş ve kısa süren bir “insani duraklamanın” akabinde Gazze’deki Filistinlilere uyguladığı soykırım saldırısına 30 Kasım’da yine başladı. İsrail böylelikle insanlık vicdanını temsil eden kitlelerin dünya çapındaki protestolarını ve dünyanın dört bir yanındaki ahlaki, dini ve siyasi kanaat başkanlarının rehine/tutsak takası duraklamasının kalıcı bir ateşkese dönüştürülmesi tarafındaki ısrarlı davetlerini görmezden geldi.
Bu davetlerin öncelikli gayesi Gazze halkının çektiği sıkıntının daha da berbatlaşmasını önlemekti. Ayrıyeten, İsrail’e yalnızca insani nedenlerle değil, birebir vakitte hem Filistin hem de İsrail halkı için karşılıklı hürmete dayalı gerçek güvenlik ve kalıcı barış yolunu seçmesi istikametinde güçlü iletiler verildi. Lakin bu bildiriler karşılıksız kaldı. Gazze’de her geçen gün sokaklarda meyyit vücutlar yığılıyor, tıbbi sistem yaralılara tedavi sunamıyor ve yaygın açlık ve hastalık tehditleri ağırlaşıyor.
Bu şartlar altında, bu Bildirimiz İsrail’in soykırım saldırısının kınanmasının ötesinde, birebir vakitte bu soykırımın kalıcı olarak önlenmesi için tesirli adımlar atılması için davette bulunmaktadır. Dünyanın her bir köşesinden Global aydınlar ve kanaat liderleri olarak, her gün daha da berbatlaşan kaidelerin aciliyetine istinaden Filistin halkının devam etmekte olan dehşetli sıkıntısına karşı çıkmak ve en değerlisi, bunu yapma gücüne ve hasebiyle sorumluluğuna sahip olanları harekete geçmeye davet etmek üzere bir ortaya geldik.
İsrail’in kalıcı ateşkesi reddetmeye devam etmesi kaygılarımızı artırıyor. İsrail’in 7 Ekim saldırısına verdiği son derece orantısız reaksiyonun neden olduğu haftalardır süren acımasız yıkım, İsrail’in intikamcı öfkesini sergilemeye devam ediyor. Bu öfke, “Hamas’ın İsrail’deki sivillere karşı uyguladığı fecî şiddet” yahut işgal altındaki halka karşı uygulanması mümkün olmayan “meşru müdafaa” tezleriyle hiçbir biçimde mazur görülemez.
Aslında, “çatışmaya orta verme” bile İsrail hükümeti tarafından temel olarak rehinelerin hür bırakılmasını garanti altına almak için İsrail vatandaşlarından gelen baskıların bir sonucu olarak kabullenmek zorunda kalınmıştır. Öte yandan, kendini dünyaya insani telaşlara büsbütün duyarsız olmadığını göstermek zorunda hisseden Amerika Birleşik Devletler hükümeti, bu baskıya takviye vermiştir. Bu jest bile, Başbakan Netanyahu’nun daha orta başlamadan evvel ortanın çabucak akabinde savaşa devam edeceği tarafındaki meydan okuyan sözleriyle baltalanmıştır.
Bu yedi günlük ateşkesi, “insani ara” olarak değil İsrail’in Gazze’deki soykırım operasyonlarında bir duraklama olarak yorumlamak daha doğrudur. Şayet bu süreksiz ateşkes nitekim “insani ara” olsaydı, soykırıma son verme ve İsrailliler ile Filistinliler ortasında kalıcı ve adil bir barışın şartlarını müzakere etme uğraşlarını tekrar başlatma umutları yok olmazdı.
İsrail’in Gazze’nin sivil halkına karşı yürüttüğü bu askeri harekatın yine başlatılması, BM’in otoritesinin, genel tüzel ve ahlaki prensiplerin ve en kolay biçimiyle insani vicdanın reddedilmesi manasına gelmektedir. Başta ABD ve İngiltere olmak üzere, Global Batı’nın önde gelen liberal demokrasilerinin İsrail’in bu aksiyonunu elbirliğiyle onaylaması, duyduğumuz acıyı ve tiksintiyi daha da arttırmaktadır. Hukukun üstünlüğüne bağlılıkları ile gurur duyan bu hükümetler şimdiye kadar barış sağlama uğraşlarını İsrail’e fahiş hareketlerini daha ihtiyatlı bir halde yürütmesi istikametinde telkinde bulunan halkla münasebetler uğraşlarıyla sınırladılar. Bu tıp atılımlar, İsrail’in Gazze’deki soykırımcı davranışının keskin kenarlarını yumuşatmaktan diğer bir işe yaramıyor. Birebir vakitte, İsrail’in, 1967 Savaşı’nın akabinde BM tarafından da tescil edilen Savaşçı İşgal gözönünde bulundurulduğunda kullanılması mümkün olmayan “sahte legal müdafaa” münasebetini desteklemeye devam etmek, İsrail’i küstahça işlediği bu hataların yol açabileceği yasal ve siyasal kınamalardan ve müeyyidelerden korumaktadır.
Bu hükümetlerin, Tel Aviv’in inkâr etme zahmetine bile girmediği ağır savaş hatalarına yol açan İsrail’in savaş amaçlarını sürdürme niyetine genel dayanak vermeye devam ettiği gerçeğinden keder duyuyoruz. Bu cürümler ortasında ağır bombardıman ve hücumların tekrar başlaması, zorla tahliye üzere zalimce taktiklere başvurulmaya devam edilmesi, hastanelerin tahrip edilmesi, sivillerin barındığı mülteci kampları ve BM binaları ile pek çok yerleşim ünitesinin bombalanması ve Batı Şeria’da yerleşimcilerin başını çektiği şiddetin desteklenmesi ve etnik paklık eforlarının tırmandırılması yer almaktadır.
Bu gelişmeler ışığında ulusal hükümetleri, bilhassa de Doğu Akdeniz’de donanmaları bulunan ABD ve İngiltere’yi İsrail’e yönelik tüm silah sevkiyatını durdurmaya ve ambargo uygulamaya, BM Güvenlik Kurulu ve Genel Kurulu’nu da gecikmeksizin bu istikamette karar almaya çağırıyoruz. Ayrıyeten, bu toprakların asli ve yerli halkı olarak Filistinlilerin, temel kurtuluş uğraşları için önerilen rastgele bir tahlile onay verme ya da vermeme tarafındaki şartsız haklarını da destekliyoruz.
Kötüleşen koşullar, BM sistemini gibisi görülmemiş bir aciliyetle müdahale etmeye zorlayan acil bir insani durum teşkil etmektedir. Bu nedenle, bilhassa UNICEF’i yaralı çocuklara ve ebeveynleri öldürülen ya da ağır yaralanan çocuklara yardım etmeye, DSÖ (Dünya Sıhhat Örgütü)’nü yaralı Filistinlilere, bilhassa de gebe bayanlara ve çocuklara yardım etmek için elinden geleni yapmaya ve İsrail taarruzları nedeniyle tahrip olan hastanelerin derhal yine açılması için mümkün olduğunca tesirli bir formda ısrar etmeye ve UNRWA’yı savaş nedeniyle yerlerinden edilen Gazze’deki mültecileri barındırmaya ve öbür yardımları sağlamaya devam etmeye çağırıyoruz. Bunun ötesinde UNESCO, dini ve kültürel yerlere yönelik tehditlere karşı açık hal almalı, başta Mescid-i Aksa olmak üzere bu yerlerin her türlü ihlale karşı korunmalarına en yüksek önceliği vermeli ve İsrail Hükümetine bu yerlerin korunmasına ait şartsız yasal sorumluluğunu hatırlatmalıdır.
Ayrıca BM İnsan Hakları Konseyi’nin, Hamas saldırısı ve İsrail’in 7 Ekim 2023’ten bu yana Gazze’deki askeri operasyonlarından kaynaklanan gerçekleri ve hukuku tespit etmekle misyonlu yüksek profilli bir uzman soruşturma kurulu kurmak üzere çabucak harekete geçmesini öneriyoruz. Komite, raporunda savaş cürmü ve soykırım teşkil eden insan hakları normlarının ihlaline ait sorumluluk ve hesap verebilirlikle ilgili tavsiyelerde bulunmalıdır.
Ayrıca, durumun vahametinin hükümetleri, milletlerarası kurumları ve sivil toplumu konuşmanın yanı sıra harekete geçme ve Gazze’deki şiddeti derhal sona erdirmek için azami diplomatik ve ekonomik baskı uygulama sorumluluğuyla karşı karşıya bıraktığını düşünüyoruz!
Bu hedefle, bu Bildiriyi imzalayan bizler, İsrail’in Gazze, Batı Şeria ve Doğu Kudüs’e yönelik cürüm teşkil eden işgalinin bir an evvel sona erdirilmesi gayesiyle derhal ateşkes ilan edilmesi ve saygın ve tarafsız bir himaye altında diplomatik müzakerelerin başlatılması davetinde bulunuyoruz. Bu süreç, BM kararlarına uygun olarak Filistinlilerin devredilemez kendi bahtını tayin etme haklarını garanti altına almalıdır.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.