* Fehmi Koru
Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) anayasada belirlenmiş yetkileri herkes tarafından erişilebilen kitapçığında durup dururken, Yargıtay’ın AYM kararlarının uygulanmamasını istemesi ve son bir kararına olumlu oy veren dokuz üyesi hakkında kabahat duyurusunda bulunması akıl alır bir şey değildi.
Ülkede aklın almadığı bahisler çok, bu da onlardan biri işte…
Yargıtay’ın bu karşı çıkışına AYM birinci evvel sessiz kaldı; bütün yaptığı, tekrar müracaat üzerine, bu kere 11 üyeyle eski kararında ısrar etmesi oldu.
Dün yeni bir atılım daha yaptı AYM; bir basın açıklamasıyla anayasada yer alan yetkilerini herkese ve her kuruma hatırlattı.
Hatırlatmanın özetini açıklamadan aktarıyorum:
“Anayasa Mahkemesi kararının uygulanmasının reddedilmesi ve hukukun emrettiği metotlar izlenerek ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılmaması Anayasa’nın 153. unsurunun kelamıyla açıkça çelişen, anayasa koyucunun iradesine alışılmamış bir yorum ve uygulama olmuştur.”
Bu hatırlatmanın muhatapları ortasında Yargıtay ve kararını uygulamayan alt mahkeme olduğu üzere, başta MHP lideri Devlet Bahçeli olmak üzere birtakım politikler de var.
Devlet Bahçeli hemen her küme konuşmasında AYM’yi gaye gösteriyor ve kapatılmasını talep ediyor.
Bekleyip göreceğiz.
Konuya ait yazımda ve TV yorumlarımda, kendimi AYM üyelerinin yerine koyup, anayasal yetkileri tanınmamakta ısrar edilirse, 2010 sonrasında mahkemeye misyon olarak tevdi edilen ferdi müracaatlara artık bakmama yoluna başvurmalarını beklediğimi bildirmiştim.
[Uyulmayacaksa neden zahmete katlanılsın. O durumda, müracaat yapacaklar Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) kapısına dayanır; AİHM’nin kararlarına da aldırılmadığı oluyor, ancak olsun.]
Umarım, iş, o noktaya kadar varmaz.
[Anayasa Mahkemesi’nin mevzuya ait açıklamasının metnini bu yazının sonuna ekleyeceğim.]
ΩΩΩΩ
Teröre karşı gayret bir şaşkınlık var gibi
Şehitlerin cenazeleri memleketlerinde toprağa verilmeden başlayan karşılıklı atışmalardan kelam ediyorum.
Bir yandan “Teröre karşı topyekün karşı çıkmak” kalıbı kullanılarak herkesin tek cephede buluşması doğrultusunda davetler yapılıyor; bir yandan da teröre karşı çabada farklı yaklaşımlar bulunduğu üzerinden yürütülen siyasetler kürsülere kadar tırmanıyor.
İktidar muhalefetin bahse duyarsız olduğunu vurgularken, muhalefet de iktidarın çabayı yanlış yürüttüğünü ileri sürüyor.
Olabilir, taraflar ortasında hususlara yaklaşımda farklılıklar bulunabilir elbette; lakin bunun bir arbede havası içerisinde kürsülere taşınması bana çok aykırı geliyor.
Yapılması gereken, tarafların, farklılıklarını beyan etmekle birlikte, bunu daha alçak desibelde bir üslupla tabir etmeleri…
Bağırıp çağırarak yapılan tartışmalardan kimsenin galip çıkması mümkün değildir.
Haklı çıkmak için bağırmak gerekmez.
Günün ortamında şehit cenaze merasimleri de birer mitinge dönüşüyor ve oralarda iddiada zorlanılmayacak olumsuz gelişmeler yaşanıyor.
Cumhur İttifakı’nın küçük ortağının önderinin, anamuhalefetin önderi için “Sokakta bile gezemez” diyebildiği bir siyasi ortam, yalnız muhalifler için değil iktidar için de ülkeyi yaşanılmaz hale getirme ihtimalini içinde barındırır.
Böyle bir Türkiye mi isteniyor yoksa?
ΩΩΩΩ
Anayasa Mahkemesi’nin, son kararına karşı verilen reaksiyonlara karşılığı:
“Anayasa Mahkemesinin İhlal Kararının Uygulanmaması Nedeniyle Ferdi Müracaat Hakkının İhlal Edilmesi
Anayasa Mahkemesi Genel Şurası 21/12/2023 tarihinde, Şerafettin Can Atalay (3) (B. No: 2023/99744) müracaatında Anayasa’nın 148. unsurunda teminat altına alınan kişisel müracaat hakkı ile Anayasa’nın 67. unsurunda garanti altına alınan seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ve Anayasa’nın 19. unsurunda teminat altına alınan kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.
Olaylar
Kamuoyunda Seyahat Parkı Davası olarak bilinen ceza davasının sanıklarından olan müracaatçı, milletvekili seçilmesi nedeniyle yasama dokunulmazlığına sahip olduğunu belirterek Yargıtaydan durma kararı verilmesini ve tahliye edilmesini talep etmiştir. Müracaatçının bu talebi, işin temeli bilahare incelenmek üzere reddedilmiştir. Müracaatçının ferdî müracaatta bulunması üzerine Anayasa Mahkemesi, müracaatçının seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ile kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir. İhlal kararı kendisine gönderilen İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi (ilk derece mahkemesi), kararına ait rastgele bir kanun yolu zikretmeyerek müracaatçı hakkındaki mahkûmiyet kararının Yargıtayca onanmasını münasebet göstermek suretiyle belgeyi Yargıtay 3. Ceza Dairesine göndermiştir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, Yargıtay 3. Ceza Dairesine müracaatçının yasama dokunulmazlığından faydalanamayacağı yolunda bir mütalaa vermiş; kelam konusu mütalaa müracaatçıya bildirim edilmemiştir. Yargıtay 3. Ceza Dairesi “Anayasa Mahkemesi kararına uyulmamasına” şeklinde Türk hukukunda bulunmayan bir karar vermiştir. Müracaatçının bu karara yönelik itirazını inceleyen ilgili daire ise karar verilmesine yer olmadığına hükmetmiştir.
İddialar
Başvurucu, Anayasa Mahkemesinin ihlal kararının gereğinin yerine getirilmemesi nedeniyle ferdi müracaat hakkı ile seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkının; mahkûmiyet kararının infazına devam edilmesi nedeniyle de kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğini tez etmiştir.
Mahkemenin Değerlendirmesi
Somut olayda Anayasa Mahkemesinin ihlal kararının gereği yerine getirilmemiştir. Anayasa Mahkemesi kararlarının yerine getirilmemesi, Anayasa’nın 153. hususunun altıncı fıkrasında Anayasa Mahkemesi kararlarının yasama, yürütme ve yargı organlarını, yönetim makamlarını, gerçek ve hükmî bireyleri bağlayacağı kararı ile çatışan bir durumdur. Kararlarının bağlayıcılığına ait bu karar Anayasa Mahkemesince kişisel müracaat kapsamında ihlal edildiğine karar verilen anayasal hak ve özgürlükler için de geçerli olan ek bir garantidir. Öte yandan yine yargılama evrakı vazifesi ve yetkisi olmayan bir mahkemece görülerek Anayasa’nın 142. hususunun amir kararına ve Anayasa’nın 37. hususunda yer alan olağan hâkim prensibine açıkça muhalif hareket edilmiştir.
Anayasa’nın 148. hususunda, kurallarını yerine getiren herkese Anayasa Mahkemesine kişisel müracaatta bulunma hakkı verilmiştir. Hiç kuşkusuz Anayasa Mahkemesi kararlarının tesirli bir halde uygulanması ferdi müracaat hakkının ayrılmaz bir kesimidir. Anayasa Mahkemesi tarafından verilen kararların ihlal kararında tespit edildiği formuyla icra edilmemesi de tesirli müracaat hakkının özel bir çeşidi olan ferdî müracaat hakkının açık ve ağır bir formda ihlali manasına gelmektedir. Ferdî müracaat kararlarının uygulanmaması Anayasa Mahkemesine ferdî müracaatta bulunmayı anlamsız hâle getirecektir. Hakikaten tam da bu sebeplerle Anayasa’nın 153. unsurunun son fıkrasında Anayasa Mahkemesi kararlarına uyma ve bu kararları değiştirmeksizin yerine getirme konusunda yasama, yürütme ve yargı organları ile yönetim makamlarına herhangi bir takdir yetkisi tanınmamış yahut bu konuda bir istisnaya da yer verilmemiştir.
Öte yandan somut müracaata mevzu yargılamada Anayasa Mahkemesi, birinci derece mahkemesini ilgili mahkeme olarak belirlediği için Yargıtayın 6216 sayılı Kanun kapsamında yeniden yargılama yetki ve vazifesi bulunmamaktadır. İhlal kararının gönderildiği birinci derece mahkemesi ise Anayasa Mahkemesinin kararı uyarınca önüne gelen evrakta tekrar yargılamayla ilgili misyonunu yerine getirmemiş; müracaatçının anayasal haklarını da gözeten bir yargılama yapmamıştır.
Kamu gücünün hareket, süreç ve ihmallerinin Anayasa’ya uygunluğunu kesin ve bağlayıcı olarak karara bağlama yetkisi münhasıran Anayasa Mahkemesine aittir. Bu bağlamda Anayasa Mahkemesi kişisel müracaat yoluyla bir temel hak ve özgürlüğün ihlal edildiğine karar verdiğinde rastgele bir merciin bu kararın Anayasa’ya yahut kanuna uygun olup olmadığını inceleme ve denetleme yetkisi bulunmamaktadır.
Anayasa ve kanunlar Anayasa Mahkemesi kararını yerine getirme yükümlülüğü altında olan kamu makamlarına ve somut olayda birinci derece mahkemesine belgeyi farklı bir yargı merciine gönderme yetkisi vermediği üzere rastgele bir yargısal makamı da Anayasa Mahkemesi kararlarının bağlayıcılığını tartışma konusunda yetkilendirmemiştir. Anayasa Mahkemesi kararının bağlayıcılığı, ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenleri kapsadığı gibi ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak merciin belirlenmesini de kapsar. Anayasa Mahkemesi kararının uygulanmasının reddedilmesi ve hukukun emrettiği metotlar izlenerek ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılmaması Anayasa’nın 153. unsurunun kelamıyla açıkça çelişen, anayasa koyucunun iradesine alışılmamış bir yorum ve uygulama olmuştur.
Sonuç olarak birinci derece mahkemesinin yetkisi dâhilindeki bir belgeyi Yargıtaya göndermesiyle başlayan, Yargıtayın da Anayasa kararlarını gözardı ederek verdiği bir kararla şekillenen süreç Anayasa’nın kelamına açıkça karşıtlık oluşturmuş ve sonuçta müracaatçının ferdi müracaat hakkı, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ile kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlaline yol açmıştır.
Bu basın duyurusu Genel Sekreterlik tarafından kamuoyunu bilgilendirme hedefiyle hazırlanmış olup bağlayıcı değildir.”
* Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.