İki yılı aşkın müddettir milyonlarca vatandaşı mağdur eden kira krizi kamunun da öncelikli gündem unsurlarından biri oldu. Geçen yıl kira artışına yüzde 25 hududu geldi, mühlet bu yıl da uzatıldı. Lakin sınırlama sorunu çözmediği üzere konut sahibi-kiracı uyuşmazlıklarının büyümesine yol açtı.
Kira artışını makul bulmayan konut sahipleri farklı yolları seçti. Kimi meskenini satışa çıkardı, kimi istediği artırımı yapamayacağı için boş meskeni yüksek fiyatla kiraya verdi, kimi ise ‘Evim boş kalsın’ dedi. Konut üretimi düşükken, bir de meskenini boş bırakanlar artınca arz sorunu büyüdü.
Kamu artık bu boş konutları gündemine aldı. Dünyada birçok ülkede olduğu üzere Türkiye’de de boş meskenlerden vergi alınması planlanıyor. Amaç, bu yolla kiralık konut sayısında artışı sağlamak.
Verginin koşulları şimdi aşikâr olmasa da, çalışmanın ismi mesken sahiplerini huzursuz etmeye yetti. Önümüzdeki devirde satılık konut sayısında artış bekleyen bölüm temsilcileri, düzmece mukaveleler yapılacağı konusunda da ihtarda bulundu.
EV SAHİPLERİ TEDİRGİN
Tüm Teşebbüsçü Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) Kurucu Lideri Hakan Akdoğan, son aylarda birçok mesken sahibinin bilhassa konutunu boş tutmak istediğini belirtirken bunun nedenini şöyle açıkladı:
“Kira artışına yüzde 25 sonunun getirilmesi, artan uyuşmazlıklar nedeniyle açılan tespit ve tahliye davalarının uzun yıllar sürmesi mülk sahiplerini bu yola itti. Artık boş mesken için vergi denilmesi yine bir tedirginlik yarattı. Son günlerde meskenini satışa çıkarmak isteyenler arttı ve bu artışın sürmesini bekliyoruz.”
SAHTE KİRA MUKAVELELERİ PATLAR
Kira krizinin bu yolla çözülemeyeceğini belirten Akdoğan, “Evi boş tutamazsın denildiğinde konut sahibi bir yolunu bulur. Bir akrabası, tanıdığı ile mukavele yapar ve geçersiz kontratlar patlar. Cezalandırma sistemi üzerinden gitmek yerine alternatif tahlillere odaklanmalıyız.
Mesela nasıl kamu toplumsal konutta sübvansiyon yapıyor ya da kamu bankaları üzerinden kredi faizini düşürerek vatandaşa imkân tanıyorsa, kirada da bu olabilir.
Kamu kurumu, tespit edilen boş meskenleri konut sahiplerinden kendi kiralar, ulaşılabilir fiyatla muhtaçlık sahibine kiraya verir. Elbette kira krizine asıl tahlil üretim. Fakat onun için gerekli olan iki-üç yıllık süreçte bu tip yollar denenebilir” dedi.
ÜÇÜNCÜ MESKENE VERGİ ÖNERİSİ
Ankara Tüm Emlakçılar Meslek Odası Lideri Hakan Akçam da boş konut vergisinin uydurma kontratlara yol açabileceğini, bu nedenle sıkı kontrol gerektiğini lisana getirdi.
Boş konutların yanında gayrimenkul zenginlerine de ek vergi gelmesi gerektiğini söyleyen Akçam, “Bir vatandaşın bir, iki konutu var lakin üçüncüsünü alıyorsa ek vergi ödemeli. Barınma meselesinin tahlili için gayrimenkul bir müddet çıkar kapısı olmakta çıkmalı” diye konuştu.
İstanbul Emlak Brokerleri Kulübü İdare Şurası Lideri Ulvi Özcan, kira artışına yüzde 25 artırım hududunun bu yıl da uzatılması nedeniyle birçok mülk sahibinin konutunu satma yoluna gittiğini hatırlattı ve şunları söyledi:
“Şimdi boş konuta ek vergi gelmesi nedeniyle ‘evimi satın’ talepleri hızlanacak. Önümüzdeki periyotta ikinci elde satılık arzında artış bekliyoruz.”
FAHİŞ ARTIŞ RİSKİ DOĞAR
Yüzlerce emlak ofisini bünyesinde barındıran MasterTürk Grubu’nun Lideri Gökhan Taş ise şu değerlendirmeyi yaptı:
“Vergi netleştiğinde bir kesim boş meskenini satar, bir kesim kiraya verir. Ayrıyeten alıp boş fiyatım beklentisi ile kimse konut almaz. Bununla birlikte ‘kiraya ver baskısı’ fahiş kira artışına da yol açabilir.
KİRALIK TALEBİ ARTIYOR, SATILIK İSE DÜŞÜYOR
– Artan fiyatlar ve krediye ulaşım zorluğu konut satışlarını olumsuz etkiliyor. Haziranda ülke genelinde konut satışları yüzde 44.4 düşerek 83 bin 636 oldu. Böylelikle Temmuz 2021’den bu yana en sert gerileme gerçekleşti.
Sahibinden.com ile Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) işbirliğiyle hazırladığı rapora nazaran de haziranda satılık konut talebi bir evvelki aya nazaran yüzde 6.3 düşerken, kiralık talebi yüzde 12.3 arttı.
Konut piyasasında canlılık ölçütü olarak kullanılan, satılık konut ilanlarının ne kadar mühlet yayında kaldıklarını gösteren kapatılan ilan yaşı geçen aya kıyasla ülke genelinde ve üç büyükşehirde yükseldi. Son bilgilere nazaran kapatılan ilan yaşı ülke genelinde 54.8, İstanbul’da 62.5 gün, Ankara’da 39.2 gün ve İzmir’de 65.2 gün oldu.
Kirada ise talebin tesiri ile mühlet kısaldı. Kiralık konutta kapatılan ilan yaşı ülke genelinde ve İstanbul’da 1.5 gün, Ankara’da ve İzmir’de ise 0.8 gün düştü ve Türkiye genelinde 15.7 gün, İstanbul’da 17.6 gün, Ankara’da 11.1 gün, İzmir’de ise 19.7 gün oldu.