Ev sahibi ve kiracıları yakından ilgilendiren yüzde 25 kira sonu düzenlemesiyle 11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 tarihleri ortasında (1 Temmuz dahil) yenilenen mukavelelerde, kiracıya yüzde 25’in üzerinde artırım yapılmayacağı bildirilmişti.
Fahiş fiyatlar nedeniyle devreye alınan kiraya yüzde 25 artırım sonu için Bakan Tunç açıklamalarda bulundu. Tunç: “Kiralara yüzde 25 artırım sonu düzenlemesi üzerinde çalışılıyor, müddet uzatılacak.” dedi.
Ev sahibi ve kiracılar yeni periyotta nasıl hareket edeceklerini merak ediyor.
Hürriyet’te yer alan habere nazaran kiralarla ilgili en çok merak edilen 5 soru ve cevapları şöyle:
1. Yeni artırım sonu periyodu ne vakit başlayacak, nasıl uygulanacak?
Kiraya artırım TÜİK’in açıkladığı 12 aylık TÜFE ortalamasına nazaran yapılıyordu. Örneğin son açıklanan oran yüzde 63.72 oldu. Lakin geçen yıl yapılan düzenleme ile tavan artırım oran belirlendi ve “11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 tarihleri ortasında (1 Temmuz dahil) yenilenen mukavelelerde, kiracıya yüzde 25’in üzerinde artırım yapılamayacak” denildi. Önümüzdeki günlerde yasalaşacak düzenleme ile mühletin bir yıl daha uzaması bekleniyor. Bu durumda temmuz ve sonrasındaki aylarda mukavele yenileme devrinde konut kirasında yıllık artış yüzde 25 olacak. (Farklı bir oran belirlenmezse) Yani son enflasyon sayılarını baz aldığımızda 3 bin lira olan kira 4 bin 912 bin liraya çıkacakken, sınırlama ile 3 bin 750 lira olabilecek.
2. Konut sahibi orta artırım isteyebilir mi?
Kira sonundan sonra kimi konut sahipleri yüzde 25’i kâfi bulmadığı için orta artırım istemeye başladı. Kiracısı ile yeni sayı için uzlaşanlar da ‘ilk 6 ay için bu rakam’ pazarlığına girdi. Lakin kirada orta artırım istenilmesi yasal değil. Kiraya artırım yılda bir defa ve mukavele yenileme devrinde yapılır.
3. 5 yılı dolduran kiracılar için süreç nasıl ilerleyecek?
Mevcut sistemde mesken sahibi 5 yılı dolduran kiracısı için kira tespit davası açabiliyor. Bu yolla ‘kira bedeli düşük kaldı, mahkemece yine belirlensin’ diyor. Hukukçular uzun süren dava süreçleri nedeniyle taraflara uzlaşmasını tavsiye etse de mümkün olmuyor. Zira eski kira ile talep edilen sayı ortasında makas önemli oranda açıldı. Kiracının 5 bin lira, mesken sahibinin 10 bin kira dediği yerde 7-8 bin liradan el sıkışılıyordu. Artık 5 bin kira ödenen konutta ev sahibi 30-40 bin lira istediği için orta yol bulunamıyor. Pekala bu durumdaki kiracı ne yapacak? Şayet bir uzlaşma yoksa ve dava açıldıysa kiracı yasal oranda artırım yaparak devam edebilir. Ta ki mahkeme sonuçlanana kadar. Dava sonucunda kiracının yeni kira bedelinden ödeme yapması, şayet karar verildiyse geçmiş devir artırım farkını da ödemesi gerekir.
4. Artırım oranını beğenmeyen tahliye isteyebilir mi?
Kira piyasasında son yıllarda yaşanan en büyük sorun haksız tahliyeler. Konut sahibi konutu daha yüksek fiyatla diğerine kiralamak için türlü mazeretlerle ‘Evimden çık’ diyor. Fakat daha yüksek kira için hiçbir kiracı tahliye edilemez. Fakat konut sahibi kendisinin ya da bakmakla yükümlü olduğu birinin muhtaçlığı varsa, gereksinim nedeniyle tahliye isteyebilir. Bu türlü bir durumda da konutu üç yıl diğerine kiralayamaz, kiralarsa eski kiracısına tazminat öder. Bir de 10 yıl kontrat uzama mühleti dolan kiracılar için münasebet göstermeden tahliye istenebilir.
5. Mesken satılırsa kiracı ne yapacak?
Eski kiracısı olan ve istediği orandan artırım yapamayan kimi konut sahipleri mülklerini satma yolunu seçiyor. Meskeni yeni alan kişi de sayısı düşük bulduğu için eski kiracıyı çıkarıp, yeni sayıyla yeni kiracı bulmak istiyor. Lakin kişinin kiracılı bir konut alması her kaidede kiracıyı tahliye etme hakkı vermez. Yeni malikin kendisinin yahut ailesinin taşınmaza muhtaçlığı olduğunu ispat etmesi gerekiyor. Şayet yeni malik kiracıyı haksız yere tahliye ederse üçüncü şahıslara üç mühlet ile kiraya vermesi yasak.
Ayrıca konutun satılması durumunda kiracının yeni Mesken Sahibi ile ayrıyeten bir Kontrat yapması da mecburî değil. Kiracı yasal oranda artırım yapıp yeni mesken sahibine tertipli kira ödediğinde sorumluluğunu yerine getirmiş olur.