İzmir’in Buca ilçesinde bir okula, ismi 12 Eylül darbe sürecinde Diyarbakır Cezaevi’ndeki azap olayları ile anılan Esat Oktay Yıldıran’ın ismi verildi.
Buca Kaymakamı’nın iştirakiyle gerçekleşen isim değişikliği kurumun toplumsal medya hesabından duyuruldu.
Okulun daha evvelki ismi Şehit Sadık Şen İlkokulu’ydu.
Buca Kaymakamı Mahmut Nedim Tunçer okulun içindeki anma köşesinin açılışını da tıpkı paylaşımlarda duyurdu.
Esat Oktay Yıldıran’ın eşi ve ailesinin de paylaşılan fotoğrafta yer aldığı söz edildi.
Törenle yapılan isim değişikliğinin nedenine ait bir açıklama yapılmış değil.
Anma ve isim değişikliğinin duyulması ile toplumsal medyadan reaksiyon iletileri da verilmeye başladı.
DEM Parti Kars Milletvekili Gülistan Kılıç Koçyiğit, Yıldıran’ın “işkenceci, katil ve ırkçı” olduğunu savundu ve “Çocuklara rol model diye işkencecileri göstermenize müsaade vermeyeceğiz!” bildirisini paylaştı.
DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu da reaksiyon bildirisi paylaştı ve “Irkçı bir caninin ismini bir okula verme olayı, milyonlarca insanın acılarıyla alay etmektir. İşkencecileri cesaretlendirmek ve geçmişte işlenmiş olan vahim kabahatleri adeta aklamaya çalışmaktır.” sözlerini kullandı.
Esat Oktay Yıldıran kimdir?
Esat Oktay Yıldıran’ın yüzbaşı olarak vazife yaptığı Diyarbakır Cezaevi, 12 Eylül 1980’de Sıkıyönetim Komutanlığı buyruğunda Askeri Cezaevi olarak hizmete açıldı.
Otuzu aşkın tutuklu, 1980-84 yılları ortasında, cezaevi idaresinin berbat uygulamaları, yapılan azaplar nedeniyle hayatını kaybetti.
Bazı kaynaklar bu sayının 50’yi aştığını öne sürüyor. Cezaevinde gördüğü azapların bıraktığı kalıcı hasarlar nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise bilinmiyor.
Bu cezaevinin yakın periyot Türkiye siyasi tarihine en büyük tesirinin, “Apocular’ olarak başlayan hareketin PKK olarak gelişip büyümesi” olduğu yorumları ise sık sık lisana getiriliyor.
Cezaevindeki uygulamaların mimarı olduğu söylenen Esat Oktay Yıldıran, 1988 yılında PKK’nın üstlendiği bir suikast sonucunda İstanbul’da öldürüldü.
İki devir AKP milletvekilliği yapan MKYK üyesi Orhan Miroğlu da Diyarbakır Cezaevi’nde sekiz yıl mahpus yatmıştı.
Miroğlu 2017 yılında Diyarbakır Cezaevini İnceleme Alt Komitesi toplantısında Diyarbakır Cezaevi’nde yaşadıklarını gözyaşları içinde anlatarak, “Her katta 10 hücre vardı ve 4 kattan oluşuyordu. Birinci katın birinci hücresi büsbütün lağımla doldurulmuştu. Gelen herkes istisnasız o lağımın içerisine sokuldu. Ona da ‘banyo’ diyorlardı.” Demişti.
Miroğlu cezaevinde yüzbaşı rütbesiyle güvenlik amirliği yapan Yıldıran’ın işkenceyi yönettiğini anlatmıştı:
“Yüzbaşı Esat, ‘bunlara banyo yaptırın’ dedikten sonra bizi oraya soktular. Bu azap mühlet olarak yaklaşık 4-5 saat sürdü. Kaçışıyorduk. Koridorun içerisinde feryat figan kaçıyorsunuz fakat bir biçimde sizi buluyorlar ve azap yapıyorlar. Yorulmalarının akabinde bitti.”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2022 yılında yaptığı konuşmada cezaevinin zulümlere mevzu olduğunu söylemiş ve “hafıza” merkezi olarak vazife yapacağını kaydetmişti.
Müzenin 3 Eylül 2024’de açılması hedefleniyordu.
12 Eylül 1980 askeri darbesi nedeniyle Diyarbakır Cezaevi’nde azap ve makus muamelelere maruz kalan yaklaşık bin 600 darbe mağduru, devrin sorumlularının yargılanması için çeşitli tarihlerde Cumhuriyet Başsavcılığı’na cürüm duyurusunda bulundu.
Başsavcılık, hata duyuruları hakkında takipsizlik kararı verdi.