Ertuğrul Özkök | 100’üncü yıl yazısı
“100 yıl içinde yaratılan çok mucizelere mırın kırın eden varsa adamı Cumhuriyet çarpar…”
Söz bana ilişkin değil…
Gırgır Mecmuasının kurucusu, Cumhuriyet döneminin büyük mizah ustası merhum Oğuz Aral’ın lafıdır…
Ama evvel size 20 yıl evvel çekilen bir son fotoğrafı anlatayım.
Size bu fotoğrafın üzerindeki insanları tek tek tanıtayım.
Konya Sarayönü esnafından Abdülkadir Bey’in oğlu Veysel
(*)Gazi Veysel Turan…
Konya Sarayönü esnafından Abdülkadir Bey’in oğlu…
Birinci Tümen Atak Taburunda süvari… Afyon’da, Sakarya Meydan Muharebesi’nde, İkinci İnönü Savaşları’nda savaştı.
Büyük Taaruzda işgalciyi bozguna uğratıp İzmir’e giren birliğin askeri…
Zafer kazanıldıktan sonra memleketine dönen sessiz kahramanlardan.
Bu fotoğrafın çekildiği gün 105 yaşındaydı…
Ama Hürriyet muhabirine Yusuf Ziya Ortaç’ın şiirini ezbere okumuştu.
“26 Ağustos gece sabaha karşı
Topların çelik ağzı çaldı bir atak marşı
Bu mevt bestesinin içinde yandı dağlar
Altüst oldu siperler, eridi demir ağlar
Fırtınadan yeleli, yıldırımdan kanatlı,
Alevlerin içinden geçti, binlerce atlı”
Bak evlat, biz yenilmedik; vatanı, İstanbul teslim etti
(*) Gazi Mahmut Özcan…
Denizli Acıpayam…
8 Haziran 1919 günü Sarayköy’de Kuva-yi Ulusala Cephesi’ne katıldı.
1917 Antalya Levazım bölüğünde görevliydi…
Sonra İtalyan işgali başlamış.
“Biz yenilmedik ki evlat. Çanakkale’de düşmanı inletmiştik. Almanlar mağlup olunca, İstanbul hükümeti memleketi düşmana teslim etti…”
Son padişahının oturduğu o saraya bu türlü bakıyordu son gazi Cumhuriyet’in 80’inci yılında…
Vatanı kurtardılar.
O da memleketine döndü.
Öldüğü güne kadar orada sessiz bir vatandaş olarak yaşadı…
108 yaşındaydı…
Kürt Nizam her gün beni yanına çağırıyor
(*) Gazi Ömer Ateş…
109 yaşındaydı…
Ürgüp doğumlu…
Babası Anadolu’nun sayılı tüccarlarından.
22 Ağustos 1921…
Yirmi iki gün 22 gece süren bir savaşın içinden çıkmış.
“Kurtuluş Savaşı’nda bayanlarımızı birinci kez o savaşta gördüm” diyor.
“Yaralıları sırtlarında taşıyorlardı. Kağnı otomobillerinin önünde giden onlardı…”
Konuşmayı yaptığımız gün kelamlarını şöyle tamamlamıştı:
“Evlat son günlerde sık sık cephe arkadaşım Rüstem’i, Kürt Nizamettin’i görüyorum. Üçümüz de at sırtındayız. Bir geçide kadar ilerliyoruz. Onlar gidiyor ben kalıyorum geride. Nizam bana dönüp, ‘Hadi rüzgar süvari seni bekliyoruz’ diyor. Demek ki benim günüm de yaklaşıyor…”
Ve Cumhuriyet’in 80’inci yılında son kelamı şu oldu:
“Katılacağım onlara…”
Padişahın mütareke İstanbul’u esir bir çöldü
(*) Gazi Yakup Satar…
Bugün uğruna miting yaptığımız Arap diyarlarında Osmanlı’nın savaştan savaşa sürdüğü vatan evlatlarından biri…
Orta Doğu çöllerinde savaşmış.
Esir düşmüş.
“İngiliz hemşirenin hoş gözleri ve şefkatlı elleri vardı” diyecek kadar alicenap bir ruh.
Padişahın gözleri önündeki mütareke İstanbul’unu görmüş bir vatansever.
“O İstanbul esir bir çöldü benim için” diyor…
“Eskişehir cephesinde 4 mitralyözümüz vardı, biz 12 bireydik. Sırayla bekliyorduk, birimiz ölünce öteki geçsin mitralyözün başına” diyor.
Böyle anlatıyordu Kurtuluş Savaşı’nın o cephesini…
110 yaşındaydı…
Kilikya Müdafaa-i Hukuk’tan Nefer Hamza Akbulut
(*) Gazi Hamza Akbulut…
Kurtuluş Savaşı’nın Kilikya kolundan…
Fransız işgalini reddeden Kilikya Müdafa-i Hukuk Cemiyeti’nin bir neferi…
26 Ağustos 1922 günü, sabah saat 04.30’da başlayan ve tam beş gün süren Dumlupınar Savaşı’na katılmış.
Savaştan sonra memleketine dönmüş.
Kurtarılmış bir vatanda, mütevazı bir yurtsever olarak hayatını bakkallık yaparak sürdürmeye devam etmiş.
Bu fotoğrafın çekildiği gün 108 yaşındaydı…
O sabah hissettim artık bir millettik
(*) Gazi Ömer Küyük…
109 yaşındaydı…
Balkan Harbi, Dumlupınar ve Sakarya Savaşları…
“O sabah” diyor…
“O sabahın gecesi ıssız ve karanlıktı. Biz 90 bin gençtik. Düşünsene evlat, birbirine sırt vermiş 90 bin genç. Nefes alsak gök gürültüsü başlardı. Lakin nefesimizi tutmuştuk. O’ndan gelecek buyruğu bekliyorduk.”
O buyruk geliyor…
“Ordular birinci gayeniz Akdeniz’dir…”
Gazi Ömer Küyük siperden fırlıyor…
“Toprağın altından güya bir dev kükrüyordu. Yüreğim kabardı. Sancağı elime aldım öne fırladım. Artık bir millettik. Onu hissettim. Gün şafağa eriştiğinde artık ebediyyen hür olacaktık.”
Cumhuriyetimizin 80’inci yılında, ağaçtaki elmayı, elindeki etmeği gösterip bize söylediği son cümle şu olmuştu:
“Gazilik maaşımı Kızılay’a yatırın”
(*) Gazi Ömer Kamış..
Selanik doğumlu…
Bu fotoğraf çekildiğinde Çanakkale Savaşı’ndan geriye kalan son askerlerdendi…
Orada savaşan son Anzak askeri bir yıl evvel, son İngiliz askeri de o yaz ölmüştü.
1918’de ordu dağılınca Nazilli’de Demirci Mehmet Efe’nin çete savaşına katıldı.
Sonra tertipli orduya geçti…
Eskişehir, Dumlupınar, Afyon ve Sakarya…
Her cephede savaştı.
Vatan kurtulduktan sonra sessiz dünyasına dönen kahramanlar kuşağının bir ferdi de o.
Ayda 5 lira gazilik maaşı bağlandı…
‘Vatan için gazi olmanın maaşı mı olurmuş” deyip, dilekçeyle başvurdu. “Bu maaşı Kızılay’a bağışlıyorum” dedi.
Bu fotoğrafın çekildiği gün Alibeyköy Çırçır Mahallesi’ndeki derme çatma meskeninde yaşıyordu.
Son istirahatgahına o fukara yuvasından yolcu edildi…
106 yaşındaydı…
Fotoğrafta göremediğimiz 135’inci alay 2’nci taburdan Gazi Hüseyin
Bir de bu fotoğrafta görmediğimiz biri var.
(*) Gazi Hüseyin Zorlu…
Avanos…
Merzifon’da İngiliz askerini görünce 1919’da Mustafa Kemal’in kurtuluş ordusuna katıldı.
Onunla fotoğraf çektirmeye gittiğimizde “Maalesef” dediler.
135’inci Alay, 2’nci Tabur, 7’inci Bölükten usta er Hüseyin Kuvvetli iki gün evvel ayrılmıştı bu dünyadan…
104 yaşındaydı…
Kimdir bu insanlar…
Kimi Türk kimi Kürt kimi Laz…
Kimi Yörük kimi Türkmen…
Bu fotoğraflarının , yayınlandığı gün 29 Ekim 2003’dü…
Cumhuriyetimizin 80’inci yıldönümüydü…
Arkalarında bu vatan için verilmiş üç büyük savaş vardı.
Balkan Harbi… Birinci Dünya Savaşı… Çanakkale Savaşı…
Sonra Kurtuluş Savaşı…
Cumhuriyeti kuran bir jenerasyonun isimsiz kahramanlarıydı onlar…
Meçhul asker abidelerinin birer neferiydi her biri…
Koskoca bir imparatorluktan geriye avuç içi kadar bir toprak bırakmış Padişahı Vahdettin yurt dışına kaçmış, onun bıraktığı enkazdan, yine bir Türk vatanı yaratan ecdadımızın fertleriydi her biri…
Bu savaşlara başladıklarında hepsi yirmili yaşlarındaydı
Bu savaşlara başladıkları vakit hepsi yirmili yaşlarının başındaydı.
Savaştılar…
Kazandılar…
Türk yurdunu tekrar inşa ettiler…
Ve bu Cumhuriyeti bize bırakıp beyaz atlarına binip ayrıldılar bu dünyadan…
Savaşırken sessizdiler…
Ayrılıp giderken de birebir vakur sessizlikle, birebir tevazu ile veda ettiler…
Aradan 80 yıl geçmişti…
Gazilerimizin savaştan sonra sessizce döndükleri o fakir köylerinden artık şehit ve gaziler değil, ülkeyi yöneten yöneticiler, Nobel ödüllü bilim insanlarımız çıkıyor…
Bugün Türk milleti ismine ordumuzu selamlayacak olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da, bu 100 yıllık Cumhuriyetimizin, fakir mahalle çocuklarına açtığı eşitlikçi yoldan yükselip o koltuğa gelmiş çocuklardan biridir.
Evimde kutsal emanet üzere sakladığım bir fotoğraf
Yirmi yıllık Hürriyet yöneticiliğimden ardımda bıraktığım en övüneceğim anılardan biri bu fotoğraftır.
Buradan hepsine bir defa daha teşekkür ediyorum, Neyyire Özkan ve Hürriyet Pazar grubu 20 yıl evvel fevkalâde bir iş yaptı.
Kurtuluş Savaşı’nın yaşayan son gazilerini tek tek buldular.
Her biri ile tek tek konuştular.
Belki de son fotoğraflarını çektiler.
Ve bu ülkeye son kelamlarını söylediler.
Hürriyet, 29 Ekim 2003 günü coşkuyla kutlanan 80’inci yılda mesleksel gurur hanemize yazılan işte bu eki vermişti.
Umarım; donanma, bugün Atatürk ve o insanları da minnetle selamlar
O ekte merhum Oğuz Aral’ın da bir yazısı vardı.
Cumhuriyetin Türk kültür ve sanat hayatına getirdiği devrimci yenilikleri o denli hoş anlatmıştı ki…
Ama o yazıdan aklımda kalan satırlar son cümleleriydi:
“Seksen yıl içinde yaratılan çok mucizelere hala mırın kırın eren varsa, çarpar kelamı üzere adamı Cumhuriyet…”
Umarım Türk donanması bugün Vahdettin Köşk’ünün önünden geçerken, Mustafa Kemal Atatürk’ü, Kurtuluş Savaşımızın şehit ve gazilerini de minnet hissiyle ve hürmetle selamlar…
Çünkü onlar, savaş, ızdırap, hezimet dolu bir 100 yıla son verip ayrılan kanatlı son süvarilerimizdi…
Ruhları şad olsun…
Onlar sayesinde barış dolu bir 100 yıl geçirdi bu millet…
