Dün okumuşsunuzdur. Türkiye’de, Oppenheimer sinemasını izleyenlerin sayısı Barbie sinemasını seyredenleri geçti. Rakamları birazdan vereceğim. Ama evvel şu haritaya dikkatle bakalım. Ne görüyoruz…
Dedeağaç’ı geçince ortalık pespembe
Bütün Balkanlar pespembe… Yunanistan’dan başlıyor, Bulgaristan Romanya, öteki tarafta Sırbistan, Makedonya, Karadağ, Kosova, Hırvatistan, Slovenya tozpembe… Ama Dedeğağaç’ı geçip Türkiye’ye geçince harita birden simsiyah oluyor. Bu haritayı üç gün evvel Instagram’da “@kos.data” isimli sayfada gördüm. Harita, Balkan ülkelerinde ve Türkiye’de Barbie ve Oppenheimer sinemasını seyredenlerin sayısal durumunu gösteriyor. Barbie sinemasını seyredenlerin daha fazla olduğu ülkeler, sinemanın rengi olan pembeye boyanmış. Oppenheimer’ın daha çok seyredildiği ülkeler ise, yeniden sinemanın rengi olan siyaha renk.
28 Mayıs Türkiye’sinin 48-52 haritası güya bilakis dönmüş
Harita şunu gösteriyor: Balkan ülkelerinin tamamında Barbie’yi seyreden insanların sayısı daha fazlayken, Türkiye’de aksisi olmuş. Şimdi üç gün öncesine ilişkin sayıları vereyim.
(*) HAFTA SONU 1. Oppenheimer 215.850 2. Barbie: 155.300 TOPLAM 1. Oppenheimer 867.059 2. Barbie. 856.828
Dünyada Barbie 800 milyon dolar, Oppenheimer ise 400
Gördüğünüz üzere, bu harita Türkiye açısından değişik bir durumu ortaya koyuyor. Çünkü dünyadaki genel trend, Barbie sinemasının çok daha fazla seyredilmesi istikametinde. Geçen hafta itibariyle bütün dünyada Barbie sinemasının gişe hasılatı 800 milyon doları geçti. Oppenheimer ise 405 milyon dolar civarında. Yani Barbie’nin geliri ötekinin iki katı. Oppenheimer daha uzun ve daha entelektüel düzeyde bir sinema. Barbie ise, daha tanınan bir bir özelliğe sahip. Peki Türkiye’de durum niçin farklı…
Türkler daha mı entelektüel, daha mı acı sever mazoşist
Muhtemel nedeni şu soruların karşılıklarına bağlı: (*) BİR; Türk halkı Balkan halkların nazaran daha mı eğitimli ve entelektüel… (*) İKİ; yoksa Türk halkı daha mı acılı sos meraklısı, mazoşist bir karaktere sahip. Tabii bir üçüncü ihtimal daha var; (*) ÜÇ; Türkiye’nin okumuş ve daha entelektüel kısmı sinemaya daha çok mu gidiyor? Yani “Beyaz Türkler” daha mı sinema düşkünü…
Kültürel iktidar hâlâ Beyaz Türkler’de mi?
Ortada bir ikinci harita daha var. Okuyanlarınız hatırlayacak. Geçen hafta Türkiye’de bu iki sinemanın vilayetlere nazaran sonuçlarını misal bir harita ile vermiştim. Orada, seçimin ikinci cinsinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kaybettiği Ankara, İstanbul, İzmir üzere megapollerde Oppenheimer’ı izlenme oranı Barbie’den çok yüksek görünüyordu. Yani, sinemaya gitme ve kültürel tüketim açısından iktidar hâlâ yüzde 48’de… Tabii şöyle de yorumlayabilirsiniz. Beyaz Türkler aslında “siyah’tır…” Yıllardır, “Biz, bu ülkenin zencisiyiz” diyenler de “pembe…” Yani daha sevinçli, daha şenşakrak… Bu haritanın bize anlattığı sosyolojik gerçek bu… Biz aslında, “Aşure gibi” bir toplumuz… Her tipten insan var ve bu çok güzel…
İkinci yazı
ROK ekonomisi
Son günlerde Türkiye’de iktisadın başına geçen yeni grupla ilgili okuduğum en farklı benzetmeyi ROK yaptı. Evet bildiğimiz Rasim Ozan Kütahyalı… Boşanma telaşı ve ortamında bile o denli kışkırtıcı bir iş yaptı ki; Mümkün değil, ilgisiz kalamadım.
Öyle 4 tweet attı ki, “Bir dakika” dedim
Yaptığı iş arda arda 4 tweet atmaktı. Okumayanlarınız için bu tweetleri motamot aktarıyorum. “1- TCMB’nin ikinci adamlığına Cevdet Akçay üzere birinin gelmesi inanılmaz bir haber. Şu an öğrendim ve şok oldum. Hem sevindim hem telaş duydum. Cevdet Akçay deha düzeyinde bir finansçı. Ama dış açığın kapatılması gerektiğine asla inanmayan, pahalı TL’ye inanan bir iktisatçı. 2- Kişi başı 20 bin doları yakalamış bir Türkiye’de Cevdet Akçay’ın vazifeye gelmesi harika çarpan tesiri yaratırdı. Lakin kişi başı 10 bin dolarlık, çok dış açık veren Türkiye’de Cevdet Akçay’ın gelişi Göztepe’nin başına Klopp’un gelmesi üzeredir, adaptasyon sıkıntıları çıkabilir..”
ODTÜ’nün rektörü ile Sözcü yazarı
“3-Cevdet Akçay olayı dehşetli bir büyük haberdir. Kimse farkında değil bu dev haberin… Hiç bilgim yok fakat Mehmet Şimşek’in Gaye Erkan’ın yanına Cevdet Akçay’ı koymakta ısrar ettiğini sanıyorum. Dediğim üzere Göztepe’nin yardımcı antrenörlüğüne Klopp geldi. Bu türlü bir tuhaf haber.. 4- Çetin bir süreç… Kıymetli TL ile dış açığın bol olması lakin yönetilmesi gerektiğine inanan bir Cevdet Akçay ideolojisi mevcut milliyetçi-muhafazakâr rejimle nasıl uyumlu olacak? Kolay değil. Türkiye’ye şu an Kemal Kurdaş-Ege Cansen şekli bir antrenör ideolojisi daha uygun olurdu.” Tanımayan gençler için bilgi vereyim. Kemal Kurdaş, ODTÜ’nün kurucu rektörlerinden biri. O periyotta liberal görüşleri nedeniyle biz solcuların amacındaydı. Ege Cansen ise Sözcü gazetesinin muharriri.
ROK’u ne kadar ciddiye alıp, konuşabiliriz ki
Ben iktisattan anlamam. Ama çok düzgün bir iktisat okuruyumdur. Diyebilirsiniz ki; yani bu türlü önemli bir sıkıntıda “ROK’u mu ciddiye alıp tartışacağız?…” Benim görüşüm daima şudur: İlginç bir şey diyorsa, elbette tartışabiliriz… Bana nazaran de burada farklı bir şey var. Sadece “Göztepe’nin başına yardımcı antrenör” sözü bile kâfi bana. Kimse tutamaz konuşurum. Çünkü muzur aklım çabucak öbür türlü çalışmaya başlıyor:
Yardımcı antrenör Klopp’sa, baş antrenör kim oluyor?
(*) İktisadın yeni ekibi bir Göztepe ise; yardımcı antrenörlüğe Jürgen Klopp üzere çok güçlü bir teknik adamı getirildiyse, Göztepe’nin yen baş antrenörü kim? (*) En düzgünü 2 numara olursa, 2 numara olması gereken 1 numara buna ne dedi? (*) Hasebiyle 1 numara olması gereken 2 numarayı oraya kim getirdi?
Yoksa ROK enteresanlık uğruna sallıyor mu?
Yoksa ROK, sadece enteresanlık uğruna sallıyor mu? Yine de bir İzmirli olarak Göztepe kulübesinde, yardımcı antrenör olarak Kloop üzere birini görmenin hayali bile hoşuma gitti. Tabii ki, bu ülkede yaşayan ve krizinin tesirlerinden nasibini olan bir vatandaş olarak, iktisat kulübesinde bir Klopp görmek hayali bile rahatlattı beni… Ama, dediğim üzere, yok ROK sadece dikkatleri çekmek, toplumsal medya üzerinden “Vuvuzella efekti” yaratmak için için bu türlü bir kavram uydurduysa… Başarılı oldu. Benim ilgimi çekti.
Üçüncü yazı
Şu diaspora lobisinde zerre kadar akıl varsa ne olayım
Disney Plus, Atatürk sineması konusunu hiç yönetemedi… Hatta feci yönetti diyebilirim. Olay sonunda dün BBC International’a kadar tırmandı ve ortaya garabet bir durum çıktı. Disney’in hem merkezi hem de Türkiye ofisi yöneticileri “Kesinlikle Ermeni lobisi değil” diye çırpınırken, Amerika’daki Ermeni lobisinin en üst kuruluşu ANCA’nın çıkıp “Atatürk sinemasının yayınlanması durduruldu” diye açıklama yapması kadar tuhaflık görmedim. Yani koskoca Ermeni toplumu, resmen bayağı bir sansürcü durumuna düştü gözümde. Hem de bunu övüne övüne yaptı. Disney’in Türkiye’deki temsilcileri artık istediği kadar “Ermeni baskısıyla değil” diye açıklama yapsın kimseyi ikna edemez.
Süper kahramanları Disney’i kurtaramıyor
Şu sıralar Disney’in en büyük sorunu Atatürk sineması değil. Dünyada makûs günler geçiriyor. Grubun taşıyıcı üç motorunun yaptığı sinemalar hiç güzel gişe yapmadı. Marvel’ın muhteşem kahramanları artık gücünü kaybediyor. Pixar tıpkı fevkalâde seviyede çizgi sinemaları yapmaya devam ediyor lakin bir “Super Mario” sinemasının gişesine yaklaşamıyor. Yeni Indiana Jones, 60 yaş altı jenerasyonu pek cezbetmedi… O nedenle eski efsane CEO Bob Iger tekrar misyon çağrıldı. O kadar sıkıntı durumdalar ki, iki yıllığına getirdikleri Bob Iger’un mühletini 2026’ya kadar uzattılar.
Timsahın parçaladığı çocuk krizini yöneten CEO yeniden görevde
2023 Türkiye Cumhuriyeti üzere Disney’in de 100’ncü kuruluş yılı…. Pandemi öncesine kadar dünyanın en başarılı cümbüş şirketi olan Disney artık bütün yaratıcı gücünü maliyet düşürücü tasarruf önlemleri bulmaya harcıyor. Oysa Bob Iger tam bir “Kriz yönetim” ustası… CEO olduğu devirde sayısız kriz yönetmişti. Amerika’daki Disney parklarının birinde, timsah bir çocuğu parçalayarak öldürmüştü. Bütün anne babaların Mickey Mouse’a itimadını yerle bir edebilecek bu türlü bir krizi yöneten şirket, artık Atatürk sineması üzere bir ülke seviyesindeki yöresel krizi yönetmekte zorlanıyor. Recep İvedik, Gülse Birsel ve Cet Demirer üzere reyting starları ile Türkiye’ye kusursuz bir giriş yapan Disney Plus’ın, artık parasını ödediği ve üretimi tamamlanan öbür Türk sinemalarını de gösterime sokmayacağı konuşuluyor.
Yüzde 48 de, 52 de gerçekçi bir Atatürk filmina hazır değil
Kısaca işletmecilik açısından anlaşılması güç bir durum kelam konusu. Ama Atatürk sineması bu krizin en anlaşılmaz tarafı oldu. Bu ortada Atatürk sinemasının yılın birinci üç ayında gösterilen fragfmanlarınla ilgili niyetimi de yazayım. Ben fragmanları hiç beğenmedim. Çok yapay ve zorlama bir Atatürk portresi çıkıyordu fragmanda. Ama bu olay Türkiye açısından asıl şu gerçeği otaya koydu. Türkiye hala gerçekçi bir Atatürk sinemasına hazır değil. Yüzde 48’i de hazır değil, yüzde 52’si de…
