Emek Partisi (EMEP), 6 Şubat Maraş zelzelelerinin 6. ayında bölgedeki son durumu, sıkıntıları ve tahlil tekliflerini içeren bir rapor hazırladı. “6. AY SARSINTI BÖLGESİ RAPORU: Meseleler Çözülmedi, AKP Eliyle Katmerlendi” başlıklı raporu EMEP Genel Lideri Selma Gürkan ile Genel Lider Yardımcısı ve Antep Milletvekili Sevda Karaca gazetecilerle paylaştı.
Rapor, 13 Temmuz-25 Temmuz ortasında Karaca ile parti genel merkez ve vilayet yöneticilerinin yer aldığı heyetin; Hatay, Malatya, Adıyaman, Kahramanmaraş, Gaziantep’te yaptığı ziyaretler ve halk buluşmalarından notları, direkt saha müşahedelerini, depremzedelerin aktardıklarını, bölgede çalışma sürdüren gönüllülerin, emek ve meslek örgütü temsilcilerinin değerlendirmelerini içeriyor.
KARACA: YAĞMA PAKETİ
Toplantının açılışını yapan Genel Lider Selma Gürkan, 6 aydan bu yana yapılmayanlara dikkat çekerken; Milletvekili Sevda Karaca da müşahede ve görüşme sonuçlarını aktardı. 6 aylık müddet içinde halk sıhhati, barınma, yine inşa ve gereksinimler açısından yerine getirilmemiş olan şeylerin ortaya çıktığı vakit dilimlerinden olduğunu tabir eden Karaca, “Biz de 6. ayda ortaya çıkardığımız bu tabloyla gördük ki bu eşik bugün AKP iktidarının yıkım ve yağma siyasetlerini uygulamasıyla, gerçek düzgün bir teşebbüste bulunulmamasıyla atlatılamadı. Bu çok hayati nokta. Şahsen konuştuğumuz halkın anlattığı şeyleri bu raporda not etmeye çalıştık. Biz sarsıntı bölgesinde bu halk buluşmalarını, emekçi toplantılarını, köylülerle yaptığımız kahve buluşmalarını, bayanlar ve gençlerle yaptığımız buluşmalarını tam da Meclis’te zelzelenin yaralarının sarılması ve gerekli duyulan ekonomik gereksinimlerin karşılanması için söylenen ‘Milli Dayanışma Paketi’ torba yasanın tartışıldığı günlerde gerçekleştiriyorduk. Bu yağma paketi 6. ayda hâlâ çözülmeyen problemler dururken zelzelesi fırsat bilerek ülkeyi yine yağmaya açmaların bir yasa olarak çıkarılmıştı.” dedi.
Rapordan öne çıkan başlıklar şöyle:
‘AĞIR ŞARTLAR, BELİRSİZLİK, AYRIMCILIK’
Raporda çadır kentler ve konteyner kentlerde su yokluğu, banyo tuvalet konusunda yaşanan eksiklikler, besin, temel muhtaçlıklar ve ulaşıma erişememe üzere meseleler sürdüğü müşahedesi aktarılıyor. Yurttaşların, devletten psikososyal dayanak, geçimi kolaylaştıracak kâfi nakdi dayanak alamadığı bu nedenle geçinebilmek için hamallık, nakliyecilik, gündelik paklık, açık dükkanlarda paklık, servis üzere işler yapmak zorunda kaldığı aktarılıyor.
Depremin birinci haftalarında mesken kiralamak isteyenlerin binanın sağlamlığını önceliklerken bu durum şimdilerde yerini, “uygun fiyatlı” konut bulmaya bıraktığı tabir ediliyor. Yalnızca kira değil, sarsıntıdan sonra nakliye, boya, tadilat, paklık üzere birçok dalda de fiyatlar en az üç katına çıktığı belirtiliyor.
HALK SIHHATİ
Raporda molozların dere yatakları, orman yerleri, zeytinlikler, seralar, tarım toprakları ve su kaynaklarına çok yakın bölgelere dökülmesinin sıhhati tehdit ettiği aktarılırken; ortaya çıkan toz ve asbest probleminin da önemli boyutlara ulaştığı belirtiliyor.
Kesintiler nedeniyle içme suyuna erişimde hala zahmetlerin yaşandığı sarsıntı kentlerinde arıtma aygıtları çalışmadığı, atık elektrik kesintileri nedeniyle besinlerin bozulduğu; sinek, haşere, böcek ve kemirgenlerle çabada zafiyet, mahallî idarelerin de bu husustaki önemli eksikleri nedeniyle her geçen gün büyüdüğü söz ediliyor.
Bir öbür müşahede de sıhhat sistemi ve çalışanlarının zorluklarını gözler önüne seriyor. Hatay başta olmak üzere sıhhat altyapısının, aile sıhhati merkezi ve hastane binalarının birçoklarının kullanılamaz durumda olduğuna dikkat çekilirken geçen 6 aya karşın sıhhat çalışanlarının barınma sıkıntısının çözülmemiş ve birinci basamak sıhhat hizmetlerinin nerede ve nasıl verileceğine dair bir çalışma yapılmamış olmasının altı çiziliyor. Bu durumun kızamık, uyuz üzere salgınlardan, ruh sıhhati sıkıntılarına, beslenme bozukluklarından, kronik hastalıkların alevlenmesine kadar pek çok hayati sorunun artmasına sebep olduğu söyleniyor.
Gebe bayanların hastane erişiminin neredeyse kalmadığı bölgede, bayanlar tuvalete daha az gitmek için az su içmeyi, az yemeyi tercih ettiğinden ayrıca sıhhat problemlerinin yaşadığı, tekrar doğum denetim araçlarına erişimde de zahmet çektiği rapora yansıyanlar ortasında.
‘ÖĞRENCİ DE ÖĞRETMEN DE MAĞDUR’
Rapora nazaran yıkılmayan okulların valilik, kaymakamlık, ilçe emniyet müdürlüğü üzere kamu binalarına dönüştürüldüğü, 11 vilayette her 100 öğrenciden lakin 20-25’i çadırlardaki eğitime katılabildiği belirtiliyor. Eğitim çalışanlarının ve öğretmenlerin barınma başta olmak üzere meselelerinin derinleştiği, eğitim bu nedenle de sekteye uğradığı tabir ediliyor.
‘SU YOK, ÜRETİM YOK’
Hem tarım hem de hayvancılık yapan köylülerin problemlerine başka farklı değinilen raporda; sulama kanallarının hasarından hayvan yemine kadar köylülerin hiçbir mağduriyetinin giderilmediği belirtiliyor.
Köylüler, yıkılan ahırlar, açıkta kalan hayvanların korunması ve bakımının önemli bir sorun olduğunu, bu sorunun tahlili için başvurdukları kamu kurumlarından olumlu karşılık alamadıklarını anlatıyor.
‘BİLİMDEN UZAK TESPİTLER HALKTA İTİMAT YARATMIYOR’
İhalelerin sırf TOKİ ile Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nın davet ettiği şirketler ortasında yapıldığı belirtilen raporda; inşaatta tekelleşmenin önü açılarak, en uygun fiyatla inşaatın yapılmasının engellendiği ve kamunun ziyana uğratıldığı söz ediliyor. Konut alanlarının boşaltılarak ticaret ve finans merkezi olarak kurgulayacak planların hazırlandığı belirtilen raporda şimdi depremzedelerin barınma problemini çözecek kapsamlı bir inşa planı da olmadığı söz ediliyor.
Yıkılan meskenlere ait kamu vazifelilerinin sorumluluklarına dair tüzel bir süreç başlatılmadığı, yaşanan zelzelelerin akabinde felaketlerin ve can kayıplarının sorumluluğu sadece teknik uzmanlık alanlarında vazife alan meslek mensuplarına yüklendiği; yapı inşasında müelliflik, şantiye şefliği, denetçilik ve müteahhitlik üzere farklı vazifeler üstlenen mimar ve mühendisler hakkında soruşturma ve yargı sürecinin başlatıldığı da rapora yansıyanlar ortasında.
‘SÖMÜRÜ VE HAK GASPLARI KATMERLENDİ’
İşçilerin büyük çoğunluğunun işe gidemedikleri müddet boyunca hiçbir fiyat alamadığının pek çoğununsa tazminatsız işten atıldığının belirtildiği raporda, Malatya’da sarsıntıdan sonra barınacak yeri olmayan binlerce Organize Sanayi Bölgesi personelinin öteki vilayetlere göç etmek zorunda kaldığı yazıyor.
Maraş’ta fabrikaların çalışmadığı ve emekçilerin işe gidemediği mühletlerin bir kısmı personellerin yıllık müsaade haklarından kesildiği tabir edilirken, Sarsıntı nedeniyle hâlâ işe gidemeyen on binlerce personelin iş yerlerinden de devletten de hiçbir fiyat yahut ödenek almadığı belirtiliyor.
‘MÜLTECİLER YAŞAMA TUTUNMA ÇABASINDA’
Deprem bölgesinde meskenleri yıkılan mültecilerin barınma ve yardımlara erişim sorunu hala devam ediyor. Mülteciler takviye isteme, barınma şartları, besin, hijyen gereçleri için talepte bulunma konusunda utangaç. Yüklü olarak kendi imkanlarıyla yaşama tutunma gayreti içindeler. Besin muhtaçlıklarını kendi kazandıkları para ile karşılamaya çalışan mülteciler, su için ise yakın bir alandaki çeşmeden faydalandıklarını, çeşmeden akan suyun pak olup olmadığını bilmediklerini, pet şişede içme suyu almak için ise bütçeleri olmadığını tabir ediyor.
Raporun sonuç kısmında; sarsıntının yıkım tesirinin büyük olmasının, afete dönüşmesinin ve afet şartlarının 6. ayda bile hala devam ediyor olmasının temel nedeni; iktidarın rant siyasetleri olarak gösterildi. Yapılması gerekenler ise şöyle sıralandı:
– Hem süreksiz barınma alanlarındaki problemler hem de orta ve uzun vadede değişecek gereksinimler giderilmeli.
Kentlerin yine inşasına bir an önce başlanmalı. Tüm kentlerde kira artırımları durdurulmalı, kiralar işçilerin gelir seviyesine uygun olarak sonlandırılmalı.
– Kalıcı sarsıntı konutları inşa edilirken iş yerlerine ulaşım, eğitim, sıhhat, dinlenme, alışveriş, toplumsal aktivite üzere onlarca parametrenin dikkate alınmalı.
– Kentin tarihî ve kültürel dokusu yok edilmemeli.
– İnşaat ve yıkıntı atıkları standartlara uygun lokasyonlarda ve sızdırmaz tabanlarda depolanmalı.
Tehlikeli atıklar, tıbbi atıklar, elektronik atıklar, yıkıntı atıkları ve organik atıklar her biri farklı yollar ile bertaraf edilmeli.
– Sudan kaynaklanabilecek halk sıhhati risklerin önlenmesi için daima numune alınarak, TS 266-Türk standartları ve Dünya Sıhhat Örgütü içme suyu standartlarında belirtilen parametrelere nazaran ölçümler yapılarak tedbirler alınmalı bu bilgiler paylaşılmalı.
– 2 bin nüfusa en az bir doktor ve iki hemşire olacak halde planlama yapılmalı.
– Zelzele bölgesinin gereksinimlerine nazaran sıhhat çalışanı (psikolog, toplumsal hizmet uzmanı, diş tabibi, fizyoterapist, etraf sıhhati teknisyeni) dayanağı sağlanmalı.
– Yapılan sıhhat merkezleri, müstakil, az katlı, doğal afetlere karşı korunaklı, olmalı.
– Sarsıntıda ortaya çıkan uzuv kayıplarının yarattığı mahzurların rehabilitasyonu ve SGK geri ödeme sistemi ile ilgili sıkıntılar çözülmeli.
– Hamile, bebek, yaşlı ve kronik hastaların takibi ile aşı takipleri aksatılmadan yürütülmeli.
– Bayanlara ve çocuklara yönelik şiddetin önlenmesi için psikososyal dayanak üniteleri artmalı, bayan istişare merkezleri oluşturulmalı.
– Bölgedeki öğretmen açığı giderilmeli, okul öncesi eğitimin vakıf maskesi takmış tarikatlar tarafından doldurulması engellenmeli.
– Ailelere eğitim ödeneği verilmeli. Öğrencilerin okullarda beslenmesi için fiyatsız, sağlıklı yemek sağlanmalı.
– Konutunu, ahırını, traktör ve ekipmanını kaybeden köylülerin bu muhtaçlıkları bedelsiz olmalı ve devlet tarafından karşılanmalı.
– Yine inşa ismi altında imara açılan tarım alanlarının tahribatı engellenmeli.
– Tarımı teşvik için köylülerin SGK primleri devlet tarafından karşılanmalı.
– Zelzelede meskeni hasar gördüğü için işe gidemeyen ve fiilen işsiz kalan bütün çalışanlara geriye dönük hakları, işe -başlayana kadar en az taban fiyat fiyatında işsizlik ödeneği verilmeli.
– Çalışma müsaadesi ve koşulu işverenlerin insafından çıkarılmalı. Mülteci depremzedeler kayıt dışı çalıştırılmamalı. *Tüm mülteciler kendi isteği ve müracaatıyla çalışma müsaadesi alabilmeli.
– Depremzede göçmenlere yönelik kayıtlı olduğu kent dışında ikamet sınırlaması kaldırılmalı.
– Toplanan zelzele vergisinin hedefine uygun kullanılmamasından sorumlu tüm siyasi-bürokratik kişi ve kurumlardan hesap sorularak mallarına el konulmalı. (HABER MERKEZİ)