2024 Paris Yaz Olimpiyatları bir yıl içerisinde başlayacak. Sportmenler elbette tarih yazmayı umuyor. Lakin bir havacılık teşebbüsü olan Volocopter da o denli.
Her şey yolunda giderse, iki kişilik elektrikli hava aracı VoloCity, Paris etrafında yolcu taşıyacak. Avrupa’da elektrikli dikey kalkış ve iniş (EVTOL) hava aracını kullanan birinci hizmet olacak.
Dünyanın dört bir yanındaki onlarca şirket, kentlerin tam kalbine inebilecek daha sessiz, daha ucuz ve karbon nötr bir seyahat vadeden EVTOL araçlarını geliştiriyor.
Volocopter, Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı’nın (EASA), Olimpiyatlara hazır olabilmeleri için önümüzdeki birkaç ay içinde VoloCity isimli araçlarına müsaade vermesini bekliyor.
Alman şirketin mali işler sorumlusu Christian Bauer, “Her şey hazır ve gelecek yılın ortasında harekete geçmeyi bekliyor” diyor.
Üç güzergah, Paris’in merkezini, kentin havalimanları ve helikopter pistlerine bağlayacak. Volocopter ayrıyeten turistik seyahat için de imkân sunacak.
VoloCity iki kişilik fakat daha fazla yolcu taşıyabilecek versiyonları yolda
Uçuş rotlarını ve (vertiport ismi verilen) iniş noktalarını organize etmek için çok gayret harcandı, zira bu Paris üzere kalabalık bir kentte kolay değil.
Buna yeni bir uçak geliştirmenin ve bunun için sertifika almanın teknik zorluklarını da eklediğinizde, Volocopter’in 12 yıllık tarihinde çok şey başardığı açık.
Ancak kimileri, Volocopter ve rakiplerininin en büyük zorluklarla şimdi karşılaşmadıklarını sav edebilir. Önümüzdeki yıllarda, uçakları için talep olduğunu göstermeleri gerekecek.
Aküler en büyük sorun olmaya devam ediyor. Ağır ve kıymetliler. Bu da EVTOL uçaklarının helikopterler, trenler ve otomobillere nazaran menzilini azaltıyor ve maliyet avantajlarını sonlandırıyor.
VoloCity’nin 35,5 kilometrelik bir menzili var. Kent içerisindeki kısa tipler için kâfi, lakin bir helikopterin menziline kıyasla çok fazla değil.
Christian Bauer, zorluğun farkında olduğunu söylüyor:
“Şu anda bizi engelleyen şey, tüm çalışanlarımızın üzerinde ağırlaştığı batarya teknolojisi.”
Daha güçlü, daha ucuz bataryaların ortaya çıkacağını ve Volocopter’in daha düşük fiyatlarla hizmet sunabilecek daha büyük bir hava aracı yapmasını sağlayacağını söylüyor.
“Helikopter hizmeti civarında daha yüksek fiyatlarla başlayacağız. Daha sonra, dört yahut beş yolcu kapasiteli bir modelimiz olduğunda, kademeli olarak fiyatlarımızı aşağıya çekeceğiz“ diyor.
Yine Almanya merkezli Lilium şirketi, şimdiden daha büyük bir EVTOL geliştirdi. Altı şahsa kadar yolcu taşıyacak halde tasarlanmış, şık görünümlü bir araç.
Lilium, Volocopter üzere rotor kullanmak yerine, dikey kalkış ve ileri taraflı uçuş ortasında ahenk içinde eğilebilen, kanatları üzerine yerleştirilmiş 30 elektrikli jet motoru kullanıyor. 2025 yılında Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı’ndan (EASA) sertifika almayı bekliyor.
Lilium, bu tıp bir hava aracı için potansiyel olarak büyük bir pazar olduğunu ve sıkışık kentlerin etrafında yahut demiryolu temasının zayıf olduğu yerlerde hizmet sunabileceğini söylüyor.
Lilium’un CEO’su Klaus Roewe, “Düşük maliyetli güzel bir tren ağının olduğu yerde onunla rekabet etmek istemeyiz. Altyapının olmadığı ve altyapı inşa etmenin sıkıntı olduğu durumlarda devreye gireriz” diyor.
Shenzhen Eastern General Aviation’ın (Heli-Eastern) 100 Lilium uçağı satın almasına dair Haziran ayında açıklanan muahedeye işaret ediyor.
Heli-Eastern, Çin’in Hong Kong, Şenzen ve Macao’yu içeren Büyük Körfez Bölgesi’nde hava ilişkisi sağlıyor. Roewe dağlar, adalar ve yarımadanın olduğu düşünüldüğünde seyahatin “kabus” olabileceğini söylüyor.
Lilium ulaşımın güç olduğu bölgelerde büyük bir potansiyel görüyor
Ancak Volocopter üzere Lilium da hava araçlarını rekabetçi hale getirmek için batarya teknolojisini geliştirmeye çalışıyor.
Roewe, bataryaların maliyetleri konusunda “belirsizlik” olduğunu söylüyor, lakin fiyatların düşeceğine ve kapasitenin artacağına inanıyor. EVTOL sanayisinin, otomobil akülerinde kaydedilen ilerlemelerin üzerinde yükselebileceğini düşünüyor.
Roewe, “Bataryalarımızın rastgele bir otomotiv aküsünden daha değerli olması için hiçbir neden yok, zira üretim süreci büsbütün aynı” diyor.
Bu iyimserliğe karşın, birtakım uzmanlar bataryalar kelam konusu olduğunda EVTOL sanayisinin beklentileri konusunda kuşkucu.
Havacılık mühendisliği geçmişi olan ve İsveç Hava Kuvvetleri’nin savaş jetlerine pilotluk yapan Bjorn Fehrm, “[EVTOL hava araçlarının] aslında çok özel bir batarya seti var, çok düşük sayıda üretiliyor ve çok değerli, yakın vakitte yüksek sayılara ulaşmayacak” diyor.
Fehrm artık havacılık danışmanlığı şirketi Leeham için çalışıyor.
Fehrm, EVTOL uçaklarının kalkmak ve uçmak için bir otomobilin aküsünden çok daha süratli bir halde bataryasını tükettiğine dikkat çekiyor.
Ayrıca, ekonomik olması için hava aracının süratli bir biçimde şarj edilmesi gerekecek. Fehrm, süratli şarj ve deşarjın bataryaya ağır bir yük getirdiğini ve bir arabanınkinden daha farklı ve daha kıymetli bir sistem gerektirdiğini söylüyor.
Fehrm, gelecekte bu mevzuda gelişme öngörüyor, lakin muhtemelen bataryalar bu on yılın sonunda sırf “iki kat” daha âlâ olacak.
Fehrm, mevcut batarya kapasitesi eksikliğinin EVTOL hava aracının uçabileceği şartları sınırladığını söylüyor. Örneğin, bir helikopterin bir fırtına etrafında uçması beklenen, çok daha hudutlu bir menzile sahip olan EVTOL ise bunu yapamaz.
Batarya teknolojisini geliştirmenin yanı sıra yeni EVTOL firmaları hava araçlarını daha fazla sayıda üretmek için fabrikalar kurmak zorunda kalacaklar.
Fehrm’e nazaran EVTOL araçları, düşük maliyetli, yüksek oranlı üretim için uygun olmayan uçak sanayisi ile birebir süreçleri kullandığından, bu muhtemelen değerli bir süreç olacak.
Elektrikli araçlarda uzmanlaşmış bir havacılık danışmanı olan Darrell Swanson, batarya teknolojisinin piyasaya sürülmesinin “zorlu bir süreç olduğunu lakin hızlandığını” kabul ediyor.
Ayrıca, yeni firmaların çok daha fazla büyümek zorunda kalacağına da dikkat çekiyor:
“İş insanları yahut mali açıdan ayrıcalıklı şahıslarla hudutlu bir modeli benimsemekten kaçınmak için sanayinin ölçeğini büyütmesi çok değerli.”
Nisan ayında Volocopter, Almanya’nın güneyinde Stuttgart yakınlarındaki Bruchsal’da yılda 50 hava aracı üretebilen birinci montaj servisini açtı, fakat on yılın sonuna kadar her yıl 5.000 ila 7.000 araç üretmeyi umuyor.
Bauer, yapılması gereken çok iş olduğunu kabul ediyor.
“Bu aracı sertifikalandırmak için birinci maratonun son adımında olduğumuzu söyleyebilirim. Böylelikle bir sonraki maraton başlıyor ki o da kâr etmek.”