Gazze kent merkezindeki El Ehli hastanesinin vurulması sonucunda yüzlerce kişi hayatını kaybetti.
Hamas denetimindeki bölgedeki sıhhat yetkilileri, olayın birinci anında İsrail’i suçladı ve bunun şuurlu düzenlenmiş bir hava saldırısı olduğunu sav etti.
İsrail kısa mühlet sonra bu iddiayı yalanladı ve patlamanın kısa düşen bir İslami Cihad füzesi nedeniyle yaşandığını öne sürdü.
Bu argümanlar ve karşı argümanlar ortasında gerçeğe ulaşmak her zamankinden daha güç.
BBC’nin doğrulama servisi BBC Verify olay yeri ve etrafından görüntüler, fotoğraflar, başka bulgular ve görgü şahitlerinin anlatımları üzerinden bilinenleri, bilinmeyenlerden ayırmaya çalıştı.
Tüm bu saha bilgilerinin yanında bir BBC muhabiri de, sonlu müsaadeyle hareket edilebilen patlama alanında müşahede yaptı.
Halen gelişmekte olduğu için, uzmanlarla konuştukça ve elimizdeki bilgiler arttıkça bu haberi güncellemeye devam edeceğiz.
Önemli olan bir nokta da, fiziki savaşın yanında tıpkı vakitte bir bilgi savaşının da devam ettiği gerçeği.
İsrail ve Gazze’deki yetkililerin bir patlama hakkında büsbütün farklı bir anlatım içinde olduğu birinci olay bu değil.
Bu haber içinde tarafların açıklamalarını ve tezlerini da ele alacağız.
Patlama
Hastanedeki patlama lokal saatle Salı günü 19:00 sıralarında yaşandı. Toplumsal medyada yer alan 20 saniyelik bir görüntü, bu patlamaya ait birinci görsel ispat olarak ortaya çıktı.
Videoda, patlamadan çabucak evvel ıslık üzere açığa çıkan ses ile sonrasında büyük bir alev topu oluştuğu görülüyor.
Al Jazeera’nin Gazze’ye hakim bir noktadaki daima canlı yayın kamerası da 18.59’da bir patlamanın ışığını kaydetti.
Bir roket olması mümkün bu cismin havada patladığı ya da yok olduğu anlaşılıyor. Birebir imgeden daha uzak bir noktada bir parlama kaydediliyor ve sonrasında daha yakın bir noktada çok daha büyük patlama yaşanıyor. Kameraya yakın bir noktadaki bu patlamanın yerini coğrafik olarak konumladık.
Sosyal medyada paylaşılan başka görüntülerin, birebir patlamanın farklı açı ve uzaklıklarına ilişkin olduğu anlaşılıyor.
Patlamanın büyüklüğü ve öncesinde kaydedilen ses için uzmanlara danıştık. Bu dataların patlamanın nedeni ile ilgili ne anlattığını sorduk.
Elde edilen bulgular şimdilik net bir sonuç vermiyor.
BBC Verify tarafından patlama ve sonrasına ait elde edilen bulgular, tipik bir İsrail hava atağında karşılaşılan bulgularla tam paralellik göstermiyor.
Örneğin geniş bir bomba krateri bulunmuyor.
ABD’deki Vanderbilt Üniversitesi’nden Doçent J. Andres Gannon, patlamanın görece küçük olduğunu, savaş başlığı nedeniyle ortaya çıkmış üzere değil de, artakalan roket yakıtının yarattığı ısı tesiriyle ortaya çıkmış imgesi verdiğini savunuyor.
Bir fikir kuruluşu olan Royal United Services Institute’ten (Rusi) Justin Bronk da tıpkı görüşte.
Bronk, olayın kısa mühlet evvel yaşanmış olması nedeniyle kesin konuşmanın güç olduğunu lakin birinci kanıtların, bozulan bir roket kesiminin araç parkına çarptığını gösterdiğini ve bunun sonucunda roket yakıtının alev aldığı izlenimi oluştuğunu savunuyor.
Gannon da eldeki manzaralardan, araç parkına çarpan cismin, gayeye ulaşmış bir mühimmat olup olmadığını belirlemenin mümkün olmadığını kaydediyor.
Konuştuğumuz birden fazla uzman ise, ne olmuş olabileceğine ait görüş ortaya koymak istemedi.
Patlama alanındaki görsel ispatlar ne anlatıyor?
BBC patlama öncesi ve sonrası manzaralarla uydu fotoğrafları üzerinden patlamanın yaşandığı yerin El Ehli Hastanesi olduğunu eşleştirdi.
Eldeki ispatlar patlamanın yaşandığı kısmın, hastane kompleksi içinde olduğunu gösteriyor.
Patlama sonrasına ilişkin fotoğraflarda, etrafta bulunan hastaneye ilişkin binalarda önemli bir hasar izi görülmüyor. İmgeler araçlar dahil yanık izlerine işaret ediyor.
Çok sayıda kişinin öldüğü hastane İngiltere Anglikan Kilisesi tarafından yönetiliyordu.
Kilise heyeti üyesi Richard Sewell BBC’ye patlama öncesi hastane kompleksine sığınmış insan sayısının 1.000 civarında olduğunu aktardı. Sewell, 600 kadar hasta ve vazifelinin de bina içinde bulunduğunu söyledi.
BBC muhabiri hastaneye gitti
Günün birinci ışıklarıyla hastaneye giden BBC muhabiri Rushdi Abualouf, beden modüllerinin hala patlama alanından toplandığına tanıklık etti.
Abualouf’un konuştuğu şahıslardan biri patlama sırasında çocukların, bayanların ve yaşlıların hastanede olduğunu aktardı.
Bu haber hazırlanırken hala elde ettiğimiz yaralı ve kurban fotoğraflarının patlamaya ait ne tıp ispatlar ortaya koyduğunu kıymetlendiriyoruz.
Henüz bilmediklerimiz neler?
Patlamaya ait eldeki en kıymetli ispat geride kalan krater.
İsrail ordusu büyük bir patlama kraterinin olmamasının ve bitişik binalarda patlama hasarı bulunmamasının, bir İsrail füzesi ihtimalini ortadan kaldırdığını öne sürüyor.
Eksik olan bir diğer şey de patlayan bir rokete ilişkin kalıntılar.
Patlama alanındaki mühimmat kalıntıları genelde bombanın yapıldığı ülkeye ilişkin izler verir. Lakin bu olayda biz bu türlü bir ispat göremedik.
Habere katkıda bulunanlar: Daniele Palumbo, Joshua Cheetham, Tom Spencer and Shayan Sardarizadeh