Öğrenci Veli Derneği (Veli-Der), ‘2022-2023 Eğitim-Öğretim Yılı Yıl Sonu Raporu’nu açıkladı. Dernek tarafından bugün İstanbul Kartal’da düzenlenen basın açıklamasıyla sunulan raporda 2002 yılında Ulusal Eğitim Bakanlığı bütçesinden eğitim yatırımlarına ayrılan hissenin 17,18 iken 2023 yılında bu hissenin 9,18’e düştüğü belirtildi.
Özel okul sayısının rekor seviyede arttığı, 1,5 milyonu aşkın kız öğrencinin eğitim öğretimin dışında kaldığı tespitlerinin de yer aldığı kıymetlendirme raporunun ayrıntıları şöyle:
TÜM ÖĞRENCİLER İÇİN FİYATSIZ YEMEK, SU VE NİZAMLI MADDİ EĞİTİM DESTEĞİ
“Salgın, artırımlar, ekonomik kriz ve seçim sonrası daha da artan ekonomik kayıplarla birlikte artan yoksulluk en çok çocukları etkiliyor. Fiyatsız okul yemeğinin sırf okul öncesi eğitim ve taşımalı eğitimden yararlanan öğrencilerin devam ettiği pansiyonlu okullarda dağıtılacağı açıklaması çocukların yaşadığı besine ulaşım sıkıntısında bir algı yaratmanın ötesine geçmemekte ve yaşanılan beslenme sıkıntısına tahlil olmaktan son derece uzaktır.
Yalnızca 2020 bilgilerinde dahi ülkemizdeki çocukların yüzde 44,3’ü yoksulluk ve açlıkla karşı karşıya bırakılmıştı. Açlık sonu 9.814 TL’ye, yoksulluk sonu 33.948’e ulaşmıştır. 10 milyon personel taban fiyatla yahut minimum fiyat civarında çalışmaktadır. Yoksulluğun, artırımların artışı ile birlikte en az iki çocuğumuzdan biri açlığı, yoksulluğu yaşıyor.
Okullarda yetersiz ve istikrarsız beslenme sorunu kadar kıymetli bir sorun olan sağlıklı içme suyuna erişimdir. Tüm okullarda, üniversitelerde tüm öğrenciler için fiyatsız yemek fiyatsız sağlıklı içme suyu uygulaması başlatılmalıdır. Açlık ve yoksulluk hududu altında yaşayan tüm çocuklara her ay nizamlı maddi eğitim dayanağı verilmelidir.
ÇOCUKLARIN OKULLARA GERİ DÖNÜŞÜ SAĞLANMALIDIR
MEB’in TBMM’de açıkladığı bilgilere nazaran; ilkokulda 11 bin 654 öğrenci, ortaokulda 28 bin 421 öğrenci, lisede 240 bin 668 öğrenci örgün eğitim dışına çıkmıştır. Asıl gerçek ise çok daha vahimdir. Yoksulluğun derinleştiği her gün kitlesel okul terki yaşanmaktadır.
2021-2022 eğitim öğretim yılında 570 bin 293 çocuk rastgele bir eğitim kurumuna kayıtlı değildi. Bu çocukların nerede olduğuna, ne yaşadığına ait en ufak bir bilgi yok. Açık öğretim, ortaokul ve liselerindeki öğrenci sayısı 1 milyon 738 bin 198 ile doruğa ulaştı. Mesleksel eğitim merkezleri ismiyle 9. sınıftan 13 yaşından itibaren mevzuatta haftanın 4 günü fiiliyatta çoğunlukla haftanın tamamı esnek çalışma şartlarında çalıştırılan çocuklar ise kağıt üzerinde okulda gösterilip fiilen örgün eğitim dışına çıkarılmış öğrencilerin sayısı ise bir yıl içinde yüzde 784 artışla 1 milyon 405 bine ulaşmıştır.
Evlenme, nişanlanma durumunda örgün eğitimle ilişikleri kesilir denilerek çocuk yaşta evlilikler yasallaştırıldı. Gerçeklerin üzerini örten açıklamalarıyla inandırıcılığı kalmayan TÜİK bilgileri bile gerçeklerin üzerini örtmeyi başaramıyor. 2021’de sadece 16-17 yaş kümesinde 14 bin çocuk resmi olarak çocuk yaşta ve zorla evlendirildi. TÜİK 2022 bilgilerine nazaran ise 15-19 yaş aralığında 856 bin öğrenci örgün eğitim dışına çıkmıştır. Bu çocuklarımızın 556 binini kız çocukları oluşturmaktadır.
Milli Eğitim Bakanlığı’nın 2021-2022 eğitim öğretim yılı okullaşma istatistiklerine nazaran ilkokulda 195 bin, ortaokulda 298 bin, lisede 373 bin kız çocuğu eğitimin dışındadır. Açık öğretimde okuyan kız çocuğu sayısını ise 636 bin 270 olarak belirten istatistikler, toplamda 1,5 milyonu aşkın kız çocuğunun eğitim sisteminin dışında bırakıldığını göstermektedir.
Mesleki eğitim verilen kurumlarda ve örgün eğitim dışına çıkarılan çocuklarımızın eğitim hakkı ellerinden alınmakta, ücretsiz iş gücü haline getirilmekte birebir vakitte ömür riski ile de karşı karşıya bırakılmaktadır. 2013’te meslek liselerinde okul ortamında ve işletmelerde 239 “iş kazası” yaşanmışken 2019’da bu sayı 2 bin 385 oldu. Detaylı bilgi olmadığı için çocukların hangi “kazaları” yaşadıkları sonuçlarına ait hiçbir açıklama, data yok.
EĞİTİME KÂFİ BÜTÇE AYRILMALIDIR
1998’de eğitim yatırımlarına ayrılan bütçe yüzde 30,03 iken bu oran son 21 yıl müddetince düşürüldü. Eğitim yatırımlarına 2002’de MEB bütçesinden yüzde 17,18 hisse ayrılırken 2023 yılı için eğitim yatırımlarına ayrılan hisse 9,18’dir. 2022’de MEB bütçesinin merkezi idare bütçesine oranı yüzde 10,79 iken, 2023 bütçesi mali bütçe kanun teklifi ile bu oran yüzde 9,64’e geriledi.
OKULLARDA ZELZELEYLE İLGİLİ TEDBİRLER ALINMALIDIR
MEB bilgilerine nazaran zelzele yönetmeliğinden evvel inşa edilmiş okul sayısı 31 bin 307‘dir. Son on yılda sadece 5000 okula zelzeleye dayanıklılık testi uygulanmış, bunların 1500’ü zelzeleye güçlü olmadığı için yıkılmış, 2000 okul güçlendirilmiştir. Yalnızca İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya üzere 10 büyük kentimizde yıkılıp yapılmayan okul sayısı 234’tür. Bu okulların ihaleleri ödenek yokluğu gerekçesiyle iptal edilmiştir; fakat öbür taraftan özel meslek lisesi sahiplerine teşvik ismi altında milyonlarca lira, 25 Mayıs 2022 tarihinde bakanlık bütçesinden sadece Maarif Vakfı’na 1 miyar 871 milyon lira aktarılmıştır ve 2023’te Maarif Vakfı’na 3,5 milyar TL kaynak öngörüldüğü MEB Denklik Yönetmeliği’nde yer alan değişiklikle açıklanmıştır.
LAİK, KAMUSAL OKUL ÖNCESİ EĞİTİM TÜM ÇOCUKLARIMIZA FİYATSIZ SAĞLANMALIDIR
Laik, kamusal okul öncesi eğitim tüm çocuklarımızın hakkıdır. Zarurî imam hatipleştirme, müfredat değişimi, okullaşma siyaseti, imtihan sistemi değişiklikleri, tarikatlarla eğitimde yapılan protokol, iş birlikleri ile laik eğitim büsbütün ortadan kaldırılmıştır. Son Ulusal Eğitim Şurası sonrası alınan kararla ise bu uygulamaların daha da ötesine geçilmiş, okul öncesi dini eğitim 4-6 yaş Kuran kurslarının yaygınlaştırılmasıyla 4 yaşa düşürülmüştür.
Aralık 2021’de gerçekleştirilen Şura sonrası okul öncesi dini eğitim toplum temelli kurumlar ismi altında kısa müddet içinde evvel yüzde 153 oranında artırılmış, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yapılan son açıklama ile de 4-6 yaş Kuran kurslarına katılmak zorunda bırakılan çocuk sayısı 2013’ten bugüne 1 milyonu aşmıştır. 2022-2023 eğitim öğretim yılının başında bu sayı 127 bin 258’di. (Son açıklamada 208 bin 920 kişi “mezun” oldu halinde açıklandı.)
ÇEDES VE TÜM PROTOKOLLER İPTAL EDİLMELİDİR
Protokoller ve iş birlikleri ismi altında tüm eğitim kurumları “iş gücü piyasasının muhtaçlıklarını karşılamak” sözüyle sermayenin ve cemaatlerin, tarikatların ve Diyanet İşleri Başkanlığı’nın kuşatması altına girdi. “Çevreme Hassasım, Değerlerime Sahip Çıkıyorum” (ÇEDES) protokolü ise bugüne kadar imzalanan protokollerin daha da ötesine geçerek hem öğretmenlik mesleğini hem de öğrencilerin laik, bilimsel eğitim hakkını gaye alan ve Diyanet’in, dini yapıların eğitim kuşatmasını kalıcı ve daima hale getiren bir protokol.
Protokol kapsamında Eskişehir ve İzmir’de yer alan 842 okulda, “Manevi danışman” ismi altında imam, müezzin ve vaiz üzere din hizmetlerinde çalışan bireyler görevlendirildi. Protokolle imam, vaiz, vaize ismiyle din vazifelilerinin ve istekli öğrencilerin, öğrencilere, “Değerler Eğitimi” vermesinin önü açılıyor. Protokol ile ayrıyeten, Diyanet’in belirlediği görevlilerin veliler ile ayda bir sefer bir ortaya gelebilmesine imkan sağlanıyor. Bu şahısları ise il/ilçe müftülükleri belirleyecek. Zelzele bölgesinde de çalışmalar yürütülecek. Sarsıntı bölgelerindeki öğrencilerin AFAD, Kızılay, Yeşilay ve Diyanet Vakfı’nın çalışmalarında yer almaları sağlanacak.
Protokol kapsamında, okul dışındaki yerlerde da etkinlikler düzenlenebilecek. ÇEDES kapsamındaki kurslar, “İl ve ilçe ulusal eğitim müdürlüklerinin onay vermesi” halinde protokol taraflarınca sağlanan yerlerde gerçekleştirilebilecek. Bedeller kulübü öğrencilerine rol model olabilecek vasıftaki istekli öğrencilerin proje kapsamındaki çalışmalara dayanak verebileceği hususu ise son derece ucu açık ve çocuklarımızın kimlere teslim edileceği konusu son derece tehlikelidir. Okullarımızın, eğitimin dini yapılara teslim edilmesinin en ağır sonuçlarını yaşamamıza karşın birebir uygulamalara devam edilmektedir.
ÇEDES ve tüm protokoller iptal edilmelidir. Tüm velileri ÇEDES protokolüne karşı dilekçe vermeye ve çocuklarımızın laik, bilimsel eğitim hakkı için gayret etmeye çağırıyoruz.
PROJE OKULLARI UYGULAMASINA SON VERİLMELİDİR
Proje okul uygulaması için birinci adım 2014’te 652 sayılı KHK ile atıldı. Türkiye’nin en esaslı liseleri başta olmak üzere başlangıçta 155 okul proje okulu ilan edildi. Bu KHK ile MEB’e kelam konusu okullara öğretmen atama, okulda misyon yapan öğretmenleri misyondan alma, okula müdür ve yöneticileri atama yetkisi verildi. “Aynı okulda sekiz yıldan daha fazla çalışmış öğretmen olmayacak” düzenlemesi ile öğretmenler fiilen sürgün edildi.
Velilerin, öğretmenlerin haftalar süren itirazlarına, hareketlerine karşın o günden bugüne proje okulları takımlaşma siyasetlerinin hayata geçirildiği, eğitimin laik niteliğinin ortadan kaldırıldığı ve piyasalaştırıldığı, okulların tarihinin, kültürünün şenliklerini, etkinliklerini yasaklayarak yok edilmeye çalışıldığı kurumlar haline getirildi.
EN AZ 100 BİN ÖĞRETMEN ATAMASI YAPILMALIDIR
2002-2022 periyodunda 19 bin 708 köy okulu kapatıldı. Eğitime erişim en temel hak olmasına karşın köylerde yaşayan çocuklarımız okulsuz, öğretmensiz bırakıldı. Taşımalı eğitime mecbur bırakıldı. 2022 bilgilerine nazaran öğretmen yetersizliği nedeniyle okullarımızda en az 80 bin fiyatlı öğretmen bulunmasına, 20 bine yakın köy okulunun kapatılmasına, anlatılamaz acılarla kaybettiğimiz öğretmenlerimize ve başta zelzele bölgesi olmak üzere her okul için en az 1 ruhsal danışman ve rehber öğretmen gereksinimine karşın kâfi öğretmen ataması yapılmadı.
Çocuklarımız okulsuz, öğretmensiz, ataması yapılmayan öğretmenler ise özel okullarda minimum fiyatın dahi altında yahut diğer işlerde açlık hududu altında çalışma şartları ile baş başa bırakıldı. Geleceğine dair umudu kalmayan onlarca öğretmen hayatına son verdi, atamaları yapılmadığı için farklı işlerde çalışırken iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. Geçtiğimiz günlerde bir öğretmenimizi daha özel okulda çalışırken işsiz kaldığı için inşaatta çalışırken kaybettik. Çocuklarımızın eğitim hakkı, öğretmenlerin mesleksel hakları için bir an evvel en az 100 bin öğretmen ataması yapılmalıdır.
ÖZEL OKUL SAYISI TÜM VAKİTLERİN REKORUNU KIRMIŞ DURUMDADIR
Özel okul ve özel okula giden öğrenci sayıları tüm vakitlerin rekorunu kırmış durumdadır. Eğitimde 4+4+4 uygulaması öncesinde Türkiye’de 4 bin 664 özel okul bulunmaktayken, 2022 yılı itibariyle özel okul sayısı 14 bin 179’a toplam öğrenci sayısı ise yaklaşık 2,5 kat artarak 535 bin 788’den 1 milyon 578 bin 233’e (önceki 1 milyon 310 bin 605) yükselmiştir. 4+4+4 uygulamasının başlamasından bu yana öğrenci artışına karşın kamuya ilişkin ilkokul sayısı 5 bin 697 azalmıştır.
Yaşanan enflasyon artışını münasebet gösteren özel okul sahipleri özel okulların bir ticarethane olduklarını açıkça kanıtlayan bir halde velilerden yüz binlerce lira talep etmekte, öğretmenleri ise haftanın yedi günü esnek çalışma şartlarında ve taban fiyatın dahi altında çalışmaya zorlamaktadır. Özel okul sahipleri ne istese yapan MEB özel okul fiyatları artırım oranını 2023-2024 eğitim öğretim yılı için yüzde 65 olarak açıklamıştır. Bu devasa sayı bile özel okul sahipleri için kâfi olmamış bu oran sadece orta sınıflarla sınırlanmakta yeni kayıtlarda ise çok daha yüksek fiyatlar talep edilmektedir.
Biz veliler her yeni güne tasayla başlıyoruz. Çocuklarımızın okullara aç gitmediği, yoksulluktan kaynaklı okullarını terk etmek zorunda bırakılmadığı, çocuk yaşta işçileştirilmediği, zelzele riski nedeniyle ömürlerine ait dert taşımadığı, okulsuz, öğretmensiz kalmadığı, okulların cemaatlerce kuşatılmadığı, laik, kamusal eğitim hakları için çaba etmeye devam edeceğiz.”