Getty ImagesDiyabet konusunda yapılan son araştırmalara nazaran, süratle artan obezite ve sıhhatte yaygınlaşan eşitsizlikler nedeniyle dünya çapında diyabet hastalarının sayısı 2050 yılına kadar iki katından fazla artarak 1,3 milyarı aşabilir.
2021 yılı datalarına nazaran dünyada 529 milyon diyabet hastası var. 2010’da 326 milyon olan bu sayının 2050’de 1,3 milyarı aşacağı öngörülüyor. Önümüzdeki 30 yıl içinde hiçbir ülkenin diyabet oranında düşüş görülmesi beklenmiyor.
Washington Üniversitesi Sıhhat Ölçüm ve Kıymetlendirme Enstitüsü’nün yaptığı araştırmanın bulguları tıp mecmuası Lancet’te yayımlandı.
Verileri telaş verici olarak pahalandıran uzmanlar, diyabetin global olarak birden fazla hastalığı geride bıraktığı, beşerler ve sıhhat sistemleri için kıymetli bir tehdit oluşturduğu ihtarında bulunuyor.
Araştırmacılar, diyabet olaylarının birçoklarının obezite ile kontaklı ve önlenebilir tip 2 diyabet olduğunu belirtiyor.
Diyabetin dünya çapında arttığını belirten uzmanlar, bunun en önemli nedenini birçok faktörün yol açtığı obezite artışına bağlıyor.
Birleşmiş Milletler, 2050 yılına kadar dünya nüfusunun yaklaşık 9,8 milyar olacağını öngörüyor. Bu da o vakte kadar her 7-8 şahıstan birinin diyabetle yaşıyor olacağını gösteriyor.
Ancak diyabet olaylarındaki artıştan kimi ülkeler ve bölgeler daha fazla etkileniyor. Örneğin, hastalığın global nüfus içinde bugün yüzde 6,1 seviyesinde olan yaygınlığının 2050’de yüzde 9,8 olacağı iddia edilirken, bu oranın Kuzey Afrika ve Orta Doğu’da yüzde 16,8’e, Latin Amerika ve Karayipler’de yüzde 11,3’e ulaşması bekleniyor.
Makalenin başyazarı Liane Ong, “Diyabetin süratle büyümesi yalnızca tasa verici değil, tıpkı vakitte dünyadaki her sıhhat sistemi için zorlayıcı” diyerek, bu durumun kalp hastalığı ve felç üzere bir dizi öbür kalp rahatsızlığıyla temaslı olduğuna dikkat çekti.
Irkçılık ve eşitsizlik
Araştırmanın muharrirleri, azınlık etnik kümelerin maruz kaldığı yapısal ırkçılığın ve coğrafik eşitsizliğin dünya genelinde diyabet, hastalık ve mevt oranlarını artırdığına dikkat çekiyor.
Dışlanmış toplumlara mensup insanların insülin üzere temel ilaçlara erişim mümkünlüğü daha düşük olduğu üzere, daha berbat kan şekeri denetimine, daha düşük ömür kalitesine ve daha düşük ömür beklentisine sahipler.
Pandeminin diyabet eşitsizliğini global olarak artırdığı vurgulanan araştırmada ayrıyeten kamu siyasetlerinin ve sosyokültürel normların olumsuz tesirlerinin marjinalleştirilmiş topluluklar tarafından geniş ölçüde hissedildiği ve bunun gelecek jenerasyonları de etkileyeceği belirtiliyor.
Guardian gazetesine konuşan İngiltere Diyabet Vakfı yöneticisi Chris Askew’a nazaran, “Bu değerli çalışma, hem İngiltere hem de dünya genelinde karşı karşıya olduğumuz diyabet krizinin büyüklüğünü gösteriyor.”
“Etnik kökeniniz, yaşadığınız yer ve geliriniz tip 2 diyabete yakalanma olasılığınızı, aldığınız bakımı ve uzun vadeli sıhhatinizi etkiliyor ve bunların hepsi birbiriyle bağlantılı” diyen Askew, hastalıkların altında yatan şartların ele alınması için hükümetler ortası ortak hareket gereksinimine dikkat çekiyor.
Getty Images Diyabetin yaygınlaşmasında obezite artışı değerli bir faktör olarak görülüyorTürkiye’de diyabet
Sağlık Bakanlığı’nın Milletlerarası Diyabet Federasyonu’ndan paylaştığı bilgilere nazaran Türkiye’de 20-79 yaş kümesinde yaklaşık 7 milyon diyabet hastası var. Bu sayının toplam yetişkin nüfusun yaklaşık yüzde 15’ine denk geldiği belirtiliyor.
Bakanlık bültenlerinde diyabet bir halk sıhhati sorunu olarak nitelendiriliyor ve “Tip 2 Diyabet yüzde 80 oranında önlenebilir bir hastalıktır” sözü kullanılıyor.
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO), diyabetle ilgili şu temel bilgilere yer veriyor:
- Diyabetli insan sayısı 1980 yılında 108 milyon iken 2014 yılında 422 milyona yükselmiştir. Prevalans (yaygınlık), düşük ve orta gelirli ülkelerde yüksek gelirli ülkelere kıyasla daha süratli artmaktadır.
- Diyabet körlük, böbrek yetmezliği, kalp krizi, felç ve ayak/bacak ampütasyonunun kıymetli bir nedenidir.
- 2000 ve 2019 yılları ortasında yaşa nazaran diyabet vefat oranlarında yüzde 3’lük artış oldu.
- 2019 yılında diyabet ve diyabete bağlı böbrek hastalığı tahminen 2 milyon kişinin vefatına neden oldu.
- Tip 2 diyabetin başlamasını önlemek yahut geciktirmek için sağlıklı beslenme, nizamlı fizikî aktivite, olağan beden yükünün korunması ve sigara kullanımından kaçınılması gerekir.
- Diyabet tedavi edilebilir ve sonuçları diyet, fizikî aktivite, ilaç tedavisi ve tertipli tarama ve tedavi ile önlenebilir yahut geciktirilebilir.
Tip 2 diyabetin belirtileri
- Ağız kuruluğu ve çok su içme ihtiyacı
- Sık idrara çıkmak
- İstemsiz kilo kaybı
- Bulanık görmek
- Yorgunluk hissi
Diyabet belirtileri apansız ortaya çıkabilir. Tip 2 diyabette belirtiler hafif olabilir ve fark edilmesi uzun yıllar alabilir.
Diyabet vakitle kalp, göz, böbrek ve sonlardaki kan damarlarına ziyan verebilir.
Diyabetli şahıslarda kalp krizi, felç ve böbrek yetmezliği üzere sıhhat problemleri riski daha yüksek.
Diyabet, gözlerdeki kan damarlarına ziyan vererek kalıcı görme kaybına neden olabilir.
Diyabetli birçok şahısta hudut hasarı ve zayıf kan akışı nedeniyle ayaklarda problemler gelişir. Bu durum ayak ülserlerine neden olabilir ve ampütasyona yol açabilir.