İZMİR – Karaburun Yarımadası’nda halihazırda 140 RES tribünü bulunuyor. Bu tribünler Karaburun Yarımadası’nın yüz ölçümünün yüzde 89’unu kapsıyor. Daha evvel RES’lerle gündeme gelen Karaburun Yaylaköy’de de bu defa de köyün 15 katı büyüklüğünde Güneş Güç Santrali (GES) yapılmak isteniyor.
GES projesi tıpkı vakitte, hayvancılıkla geçimini sağlayan Yaylaköylülerin uzun yıllardan beri kullandıkları mera alanları ve zeytin ağaçlandırma alanları üzerinde yer alıyor. Projeye karşı dava açan zeytin yetiştiricisi Mustafa Şenbahar’ın avukatı Cem Altıparmak’la dava sürecini ve Yaylaköy’de RES VE GES projelerine karşı bölge halkı ile birlikte verdikleri hukuk gayretini konuştuk.
Avukat Cem Altıparmak‘MÜHENDİSLER GERÇEK DIŞI BİR RAPOR HAZIRLADILAR’
Doğası ve zeytinlikleri ile bilinen Yaylaköy’de ormanın ve yeşilliklerin ortasında insanı dehşete düşüren Güneş Gücü Santralinin kurulması nasıl mümkün olabiliyor? GES İçin tespit edilen arazinin öncelikle marjinal tarım yeri olması gerekmiyor mu?
Evet haklısınız. O denli bir yer düşünün ki üzerinde 5830 tane zeytin ağacı olsun. Sahanın ekonomik manada zeytin yetiştiriciliğine uygun olduğu ve zeytin ağaçlandırmasını muvaffakiyetle gerçekleştirildiğine dair 2007’den bu yana onlarca resmi kurum raporu olsun. Zeytinlik sahibi çiftçi, 2007 yılından bu yana Çiftçi Kayıt Sistemi destekleme ödemelerinden yararlansın. Sonra ortaya bir Güneş Güç Santrali projesi çıksın ve proje sahibi desin ki “ben GES’imi bu zeytinliğin üstüne kuracağım”. Bu talebe kamu yönetimleri olarak ne yanıt vermesini beklersiniz? Kendini hukuk devletinin kuralları ile bağlı sayan bir yönetimden, Zeytincilik Kanunu gereği “zeytinlikler daraltılamaz” demesini beklersiniz. Toprak Muhafaza Kanunu gereği “Dikili tarım topraklarında GES heyetim müsaadesi verilemez. Kuru marjinal tarım toprağı sınıfı dışındaki yerlerdeki GES suram talepleri hiçbir formda toprak muhafaza şurası gündemine alınmayacaktır” demesini beklersiniz. Sonuçta hukuk devletine bağlı bir Yönetimin bu talebi reddetmesi gerekir.
Peki süreç nasıl ilerledi?
İzmir Vilayet Tarım ve Orman Müdürlüğü’nden kimi mühendisler GES firmasının talebi üzerine zeytinliğe geldiler. “Burada ziraî faaliyet yoktur. Arazi kuru marjinal tarım arazidir, bu yere GES kurulabilir” dediler. Mühendislerin hazırladıkları bu gerçek dışı rapor şube müdürü, Vilayet müdür yardımcısı ve vilayet müdürünün onayıyla resmiyet kazandı. Bu görüşle birlikte GES projesi hakkında ilgili Bakanlık tarafından ÇED Olumlu kararı da verilmiş oldu. İzmir Tarım ve Orman Vilayet Müdürlüğünün kimi vazifelileri bu toprağa GES kurulmasının önündeki yasal pürüzleri işte bu türlü tane tane temizledi.
‘OLUMSUZ GÖRÜŞ HALKTAN GİZLENMİŞ’
Yani bütün yasal şartlar uygun olmamasına karşın projenin önündeki mahzurların kaldırılmasına itiraz eden, olumsuz rapor veren hiçbir kurum olmadı mı?
Aslında olmuş. Dava açtıktan sonra ulaşabildiğimiz resmi dokümana nazaran Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği İzmir Vilayet Müdürlüğü, GES projesi için yapılan halkın iştiraki toplantısı sonrasında, epey detaylı bir münasebet ile “(GES) projesinin çevresel ve toplumsal açıdan değerli olumsuz tesirleri olabileceği” formunda kıymetlendirerek proje hakkında Bakanlığa olumsuz görüş bildirmiş. Bu olumsuz görüş yazısı her ne hikmetse ÇED kararına temel oluşturan proje evrakındaki kurum görüşleri içine alınmamış. Yani bu olumsuz görüş halktan gizlenmiş. Belgede Tarım ve Orman İzmir Vilayet Müdürlüğünün gerçek dışı görüşü var, Etraf ve Şehircilik İzmir Vilayet Müdürlüğünün olumsuz görüşü ise yok!
‘GERÇEK DIŞI RAPOR HAZIRLAYANLAR HAKKINDA SORUŞTURMA AÇILMALI’
Bütün bu olanlar karşısında yöre halkı ve siz bir avukat olarak neler yaptınız?
Neticede bu tıp gerçek dışı, kapalı gizli süreçler sonucunda proje hakkında ÇED olumlu kararı ve zeytinliğin GES firmasına tahsisi tarafında kararlar verildi. Biz de bu idari süreçlere karşı İzmir Yönetim Mahkemelerinde dava açtık. Bu davalar hala devam ediyor. Lakin bu esnada geçtiğimiz ayın sonunda enteresan bir gelişme daha yaşandı. Zeytin yetiştiricisi Mustafa Şenbahar tarafından İzmir Tarım ve Orman Vilayet Müdürlüğü ismine geçek dışı rapor hazırlayan kamu işçisi hakkında Bakanlık Teftiş Heyeti Başkanlığına yapılan şikayet sonuç verdi. Teftiş Şurası hazırlamış olduğu kıymetlendirme raporunu Bakanlığa sundu.
Raporu en kısa biçimiyle şöyle yorumlamak mümkün: “Biz müfettişlerimizle ve İzmir Zeytincilik Enstitüsü uzmanlarınca araziyi gidip gördük. Zeytinlikleri tespit ettik. 5830 tane zeytini tek tek saydık, haritalandırdık. Arazinin dikili tarım toprağı olduğunu tespit ettik. Siz nasıl bu toprakta ziraî faaliyet yoktur, zeytin yoktur, arazi marjinal tarım toprağıdır diyebildiniz? Düzenlemiş olduğunuz rapor maddelere büsbütün alışılmamış. Zeytinlik hakkında vermiş olduğunuz bu gerçek dışı rapor ve görüş sebebiyle hukuka muhalif bir formda ÇED Olumlu kararı verilmesine yol açtınız. Bu yüzden Bakanlık sizi iki defa yazılı olarak uyardı tarım dışı kullanım görüşünüzü değiştirin, topraktaki zeytinlikleri koruyacak biçimde yeni görüş oluşturun, yeni görüşünüzü hem GES firmasına hem de ilgili yönetimlere gönderin, diye. Bu ihtarlara kulak asmadınız. Bakanlık buyruk ve talimatlarına alışılmamış davrandınız, hiçbir süreç tesis etmediniz. O yüzden derhal marjinal tarım yeri görüşünüzü iptal edin, zeytinliklerin korunmasına imkan sağlayan yeni görüş oluşturarak hem GES firmasına hem de bahis ile ilgili yönetimlere gönderin”
‘ÇİFTÇİ MUSTAFA’YA TEK BİR KAMU VAZİFELİSİ DAHİ YARDIMCI OLMADI’
Bütün bu aksilikler eşliğinde hukuk gayretinizde elde ettiğiniz sonuçlar var mı?
Teftiş Konseyi raporunda yer alan bu tespitler ve karar tavsiyeleri 18.09.2023 tarihli Bakanlık oluruyla kabul edildi. Gereğinin yapılması için İzmir Valiliği ve Karaburun Kaymakamlığı yetkili kılındı. İzmir Vilayet Tarım ve Orman Müdürü, 15.09.2023 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Cumhurbaşkanlığı kararı ile vazifesinden alındı. Gerçek dışı rapor hazırlayan mühendisler, şube müdürü, vilayet müdür yardımcısı ve vilayet müdürü hakkında disiplin soruşturması başladı. Lakin “Hakları devletinin kurumlarınca korunduğuna inanan vatandaş Mustafa da memnun ve mesut bir biçimde, gönül huzuru ile zeytinliğine geri döndü”, dersek doğruları tam olarak söylememiş oluruz…
Teftiş Konseyi raporu 25 Eylül 2023 günü Karaburun Kaymakamlığı’na ulaşmış olmasına rağmen 30 Eylül 2023 Cumartesi günü GES firmasının iş makinaları kelamım ona taban etüdü yapıyoruz mazeretiyle zeytinliğe daldı ve iki gün boyunca binlerce zeytin ağacını kesti. Bu iki gün boyunca Karaburun Kaymakamlığı, savcılık ve jandarma ortasında koşturan, kısma pürüz olmaya çalışan çiftçi Mustafa’ya tek bir kamu vazifelisi dahi yardımcı olup kısmı durdurmadı. 25 Eylül’den beri elinde Teftiş Şurası raporu olan Karaburun Kaymakamlığı, zeytinliğe gelip de de “siz ne yapıyorsunuz, durun bakalım” demedi, diyemedi. Ta ki pazartesi mesai başlayıp da İzmir Valiliği devreye girinceye kadar. İzmir Valiliği buyruğuyla kesim durdu. Valilik 04.10.2023 günü, yaşanan tüm bu hukuksuzluğun desteği olan Vilayet Tarım ve Orman Müdürlüğü’nün tarım dışı kullanım kararını iptal etti. Fakat bu esnada binlerce zeytin ağacı ziyan gördü.
Bu yaşananlar ve ortaya çıkan yeni evraklar üzerine ÇED Olumlu kararının iptalini istediğimiz mahkemeden ivedilikle dava konusu kararın yürütmesinin durdurulmasını (YD) talep ettik. Zira bu basamakta mahkeme bir karar vermez ve kesim bu süratle devam ederse geriye bir tek zeytinlik kalmayacaktı. Mahkeme bölümü ivedilikle durdurmalıydı. Zira kısma münasebet olan şey dava konusu yaptığımız ÇED Olumlu kararıydı. ÇED Olumlu Kararının yürütmesi durdurulursa haliyle kesim de duracaktı. Gel gör ki mahkeme bu kademede yasa dışı kesitin durdurulması için YD kararı vermeyi göze alamadı. Elimize yaklaşık 3 ay sonra geçmesi beklenen uzman raporu verildiğinde, YD durumunun tekrar kıymetlendirilmesine karar verdi.
Son devirlerde sizce mahkemeler, yapılan yasa dışı uygulama ve tahribatın önlenmesine yönelik kararı vermekte niye zorlanıyorlar?
Aslında mahkemenin elinde YD kararı vermesine destek oluşturan yasal düzenleme mevcut. Yani mahkemeden maddelerde olmayan, hakkımız olmayan bir şeyi istemiyoruz. Fakat çok uzun bir vakitten bu yana bu ülkenin Yönetim Mahkemeleri böylesi acil durumlarda YD kararı vermekte hayli zorlanıyor. Bu sorun yalnızca İzmir Mahkemelerine has değil. İdari yargının YD vermede bu derece ürkek hale gelmesinin 10 yılı aşkın bir mazisi var. O vakitten bu vakitte Yönetim Mahkemeleri hiçbir şeyi vaktinde durdurmadan ve bu sebeple ortaya çıkan hak kayıplarını da pek umursamadan yargılama yapmaya devam ediyor.
Neticede bugün Karaburun’da çiftçi Mustafa’nın başına gelenler, ülkenin dört bir yanında binlerce çiftçinin, yurttaşın başına gelenlerden bağımsız okunamaz, okunmamalıdır. Mahallî yönetimlerle sermayenin kurduğu hukuk dışı alaka ve bu münasebete vaktinde ve en çok gereksinim duyulan yerde müdahale etmekten çekinen bir yargı sistemi karşısında sıradan bir yurttaşın, haklarını savunmak ismine hiçbir talihinin olmadığı, halkın türel güvenlik hakkından ağır bir formda yoksun kaldığı çok açık.
.