Bu topraklara doğmuş, okumuş, meslek sahibi olmuş bir bayan olarak gururla Cumhuriyetimizin 100. yaşını kutluyorum. Çünkü bayan olmak, aşılması gereken zorlukların çoklu çarpanıdır. Kurucu önder Atatürk ile bu olumsuz çarpanlar hayli azalmışken, üstüne bizler de oldukça şeyler koyduk, boş durmadık. Sonra diğerleri da kazanılan haklarımızı gasp etti. İstanbul Kontratı ve daha birçok şeyi yok saydı. Derken dünya her zamanki ritminde dönmeye devam etti, güneş etrafında anlı ulu 100 tıp attı. Konuşulması, yazılması gereken çok şey var elbette geçen yüz yılda cumhuriyet ismine yapılan ve yapılamayanlarla ilgili. Ve kuşkum yok ki bu eksende çok sayıda yazıya erişme bahtınız oldu ve olacak.
2023 yılı başladığından bu yana çeşitli vesilelerle kutladığımız yüzüncü yılımızın taçlanma günü bugün, 29 Ekim. Doğum günlerimizde, yıl dönümlerimizde bile sonu sıfırla biten yıllar daha büyük kutlamalara sahne olurken, bir milletin bağımsızlık gayretini kazanarak, hak ettiği var oluş günü kırk gün kırk gece kutlansa ‘Ne yapıyorsunuz?’ denilmez aslında. Fakat bize daima ‘Yapma!’ diyenler var.
Devlet kavramıyla siyasi hükümet olgusu iç içe geçtiğinden bu yana başlar kadar kutlamalar da karışık. Halk herkese ve her şeye karşın kutlamalarını yaparken, siyasi tarafın bahisle ruh ve vücut ilgisinin kopukluğu artık acıklı bir hal aldı. Halkları için değil onlara karşın savaşanların tersine Kurtuluş Savaşı halkla birlikte kazanılmıştır. O nedenle kazanılan zafer ve sonrasında süren 100 yıllık iradeyi kutlamalardan alıkoyamazsınız.
Bakın daha geçen hafta konuştuk savaş sıkıntısını. Bitti mi? Hayır. Maalesef tüm yıkıcılığı ile sürüyor, birebir sarsıntı vakitleri üzere ateşli ateşli karşı duruşlarımız, isyanlarımız ise varsayım ettiğim üzere çoktan sönümlendi. ‘‘En fazla bir yıl sürer yirminci asırda mevt acısı’’ eee biz yirmi birinci asırdayız Nazım Hikmet, vakit sürat çağı, tanınan kültürde ‘‘bir an sürer büyük acıların yası’’ demek istiyorum.
Sen çok yaşa Cumhuriyet, yaşlanma ancak olgunlaş. Tahminen sonra çuvaldızı kendimize batıracağımız, başından itibaren daha demokratik bir cumhuriyet hasreti hakkında bir yazı daha müellifim lakin sanat gündemi hayli ağır bir mevsimdeyiz. Neleri başaramadığımızla ilgili kendimize kızdıklarımızı iç cebimize koyalım, özeleştirilerimizi verelim ve bugünün tadını doyasıya çıkaralım.
25 Ekim tarihinde İstanbul’un en uzun soluklu tiyatro şenliği başladı. 27 incisi gerçekleşen İKSV Tiyatro Festivali’ne ve programına ait kapsamlı bir yazı daha evvel sizlerle paylaşmıştım. Buraya yazımın linkini ekliyorum, hala bilet bulabilecekleriniz olabilir ya da şenlikte prömiyerini yapıp dönemde devam edecek oyunlar için fikir sahibi olabilirsiniz. https://halktv.com.tr/makale/27-istanbul-tiyatro-festivali-ve-istanbul-kultur-sanat-vakfi-768697
Festival açılışında ‘‘Cafe Müller’’ hayli ağır ilgi gördü. Dans tiyatrosunun en değerli koreograflarından Pina Bausch’un 1978’den bu yana devam eden bu lirik anlatısı büyüleyiciydi. 25 Kasım’a kadar devam edecek olan şenlik ilerledikçe seyrettikçe sizlerle paylaşacaklarım olacak.
Ama artık size Bodrum’da birincisi bu yıl gerçekleşecek olan Bodrum Tiyatro Festival’inden bahsetmek istiyorum. Yeterli ki doğdun ve daha kaç yaşlara diyeceğimiz bu şenliğin başlangıç tarihi 3 Kasım ve iki hafta müddetince epeyce güçlü bir programla, sanat severlerle farklı yerlerde buluşacak. Yaz uzunluğu çok sayıda sanatsal aktifliğin gerçekleştiği Bodrum yalnızca bir turizm merkezi olmaktan ayrışıyor böylelikle. 3-16 Kasım tarihleri ortasında bu yıl birinci kere düzenlenecek Uluslararası Bodrum Tiyatro Şenliği (BOTİF), 7’si yabancı olmak üzere 23 farklı yapıma konut sahipliği yapacak. Türkiye, Almanya, Belçika, Fransa ve Yunanistan’dan tiyatro, müzik, dans, performans üzere farklı kısımlarda yapıtların hem karada hem de denizin üstünde sahneleneceği şenlikte söyleşi ve atölye çalışmaları da gerçekleşecek.
Övül Avkıran ve Mustafa Avkıran’ın eş sanat direktörlüğünde düzenlenen 1. Milletlerarası Bodrum Tiyatro Festivali için sanat direktörleri “BOTİF, bütüncül sanat anlayışı ve gereksinimiyle, disiplinlerarası geçişkenliğin yeni alanı olacaktır. Bu şenlik, bilgimiz ve biriktirdiklerimizle yeni sorular sormak ve yine ‘Başka Bir Bodrum’u düşünmek, yaşamak için,” yorumunu yapmışlar ki program içeriğine baktığınızda neyi kast ettiklerini anlamak çok kolaylaşıyor.
Festival kapsamındaki etkinlikler Inspera Sahne, Inspera Küçük Sahne, Inspera Açık Sahne, Bodrum Kalesi, STS Bodrum, Bodrum Belediyesi Heredot Kültür Merkezi ve Nurol Kültür Merkezi’nde gerçekleşecek.
Festival açılışını, denizden komşusu, yaşı çok genç İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tiyatroları’nın sahneye koyduğu “Deli Dumrul” oyunuyla yapacak. Türkiye’den Bedirhan Dehmen & MTDist’in “BİZ”, uzun vakittir sahnede keyifle seyredilen Fırat Tanış’ın Donkişot Tiyatro ile yaptığı “Gelin Tanış Olalım”, üçüncü dönemindeki Faraza Tiyatro’nun başarılı oyunu “Misket”, Tiyatro D22’nin muvaffakiyetle devam eden “Hakikat, Elbette Bir Gün”, BAM İstanbul’un seyrederken vaktin nasıl geçtiğini anlamayacağınız, iki kişilik oyunu “Istırap Korosu”, Sevimli Aktemur’un “Hasret”, AYSA Yapım Tiyatrosu’ndan Berna Laçin’in profesyonel oyunculuğu ile “Hayal Satıcısı” isimli yapımları şenlik kapsamında Bodrum seyircisiyle buluşacak.
Festivalin milletlerarası içeriğinde Almanya’dan Interkulturell-Aktiv e.V.’nin “NSU – Kurbanlar Ortasında Almanlar da Var”, MomoAct’ın “Ashura”; Belçika’dan Theater Antract’ın “Tut Bırak” ve Platform 0090’ın “Gılgamış” isimli yapımları sahnelenecek.
Festivalin en sıra dışı aktifliği ise, cumhuriyet tarihinin birinci yelkenli okul gemisi STS Bodrum’da gerçekleşecek okuma tiyatrosu olacak. Şenliğin yüzen sahnesi STS Bodrum, Bodrum’un simgesi haline gelen Halikarnas Balıkçısı’nın vefatının 50. yılında, ünlü müellifin “Mavi Sürgün”üyle gün batımına yelken açacak. Jehan Barbur’un konut sahipliğinde gerçekleşecek ve her bir temsilde Aslı Kobanbay, Berna Laçin, Derya Alabora, Deniz Çakır, Esra Akkaya, Gülbin Yeşil, Kaan Çakır, Kaya Akkaya, Kerem Kobanbay, Koray Şahinbaş, Mustafa Alabora, Yonca Şahinbaş üzere farklı tiyatro sanatkarlarının Mavi Sürgün’den kısımlar okuyacağı aktifliğe, Barbur da harika sesi ve müzikleriyle eşlik edecek.
Uluslararası Bodrum Tiyatro Festivali’nde tıpkı vakitte Cem Yıldız’ın “Ben Uçarım Gökler Uçar”, Almanya’dan Sema Moritz’in “Efsane Hanımlar”, Renan Bilek’in “Aranjmanlar-Öyküleriyle Şarkılar”, Nuri Harun Ateş’in “Das Cabaret” ve Sokrates Sinopoulos ile Derya Türkan’ın Türkiye – Yunanistan ortak üretimi “İstanbul’dan Mektup” konserleri Bodrumlu sanatseverlerle buluşacak. Dilek Türkan ve Oğuzhan Balcı’nın Muğla Büyükşehir Belediyesi Kent Orkestrası’yla birlikte vereceği “Şarkıların Cumhuriyeti” konseri ise 10 Kasım’da Bodrum Belediyesi Heredot Kültür Merkezi’nde ücretsiz olacak gerçekleştirilecek.
Daha bitmedi Yücel Erten ve Mustafa Avkıran’ın, Daphnis Kokkinos ve Koza Tamdoğan’ın Nurol Kültür Merkezi’nde halka açık söyleşiler gerçekleştireceği şenlik kapsamında, Pina Bausch Dans Tiyatrosu’nun dansçısı ve prova direktörü Kokkinos tıpkı vakitte profesyonellere yönelik ve iştirakin rezervasyonla mümkün olduğu bir atölye çalışması da düzenleyecek. Arrangement Provisoire’ın Fransa-Brezilya ortak üretimi olan “Beyaz” isimli çağdaş dans gösterisi ve Evren Erbatur’un “Sorularımdan Korkmayın Ben Yalnızca Bir Dramaturgum” isimli performansıyla renklenecek. Ve 1. BOTİF, Emre Kınay ve Çiğdem Gürel’in sahne alacağı Kapanış Partisi’yle sona erecek.
Seneye şenliğin ikincisinin yapılmasındaki en büyük motivasyonun heyecanla onları seyretmeye gelecek sanatseverler olacağını sakın unutmayın. Sahne sanatları seyircisiyle var olur. Bodrum’da olanlar için kusursuz bir baht. Gelmeyen kışta son bir yaz havası alma imkânı olanlar için bulunabilecek en kusursuz mazeret ile en hoş vaktinde Bodrum diyorum. Çok evvelce planlanmış işlerim olmasaydı her anını değerlendireceğim bu şahane projenin ortakları ise Inspera, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Bodrum Belediyesi, Bodrum ve Karya Bölgesi Kültür Sanat ve Tanıtma Vakfı (BOSAV) ve Mey/Diageo.
Dönelim tekrar bugüne. Anıtkabir’e giriş saatleri kısıtlansa da bahçesindeki kalabalığıyla Cumhuriyet Bayramı’nı kutlamaya Türkiye’nin her yerinden gelen beşerler tarihe nottur. Etrafımızda olup biten vahşeti sebep gösterilip devlet merasimleri iptal edilirken, düğünlerde görüntülenen, yasını altın takıp, göbek atmak niyetiyle tutan devlet memurları tarihe nottur. Vaktim olmadı, 100. Yılı değerlendiremedim diyen devlet büyükleri tarihe nottur. Atatürk heykeli önüne çelenk bırakmak için milletvekiline ‘‘bunun için izinin yok’’ diyen polis müdürü tarihe nottur. Ve tarihe not; 100’üncü yaşına gelen Cumhuriyet’in tarikatlar eline bırakılan çocuklarına karşılık inatla direnen aydınlık gençliğidir, onları yetiştiren öğretmenleri, aileleridir. Yalnız ve az gösterilmek istenen çok büyük bir kalabalığız ve gücümüzü birbirimizden, umudumuzdan ve çalışmaktan alacağız. Çehov’un Üç Kız Kardeş oyunundaki İrina da ‘‘Çalışmak der, çok önemlidir!’’ Yurtlarda zihinleri, vücutları kirletilmeden, ölmeden, layık olduğu kültür düzeylerinde eğitim alacak her genç için alınacak nefes, dökülecek terimiz var. Cumhuriyet 100 yaşında bile genceciksin ve çok güzelsin. Bayramımız kutlu olsun.