Cumartesi Anneleri’nin 700’üncü haftada Galatasaray Meydan’ındaki buluşmasında polisin uyguladığı sert müdahaleye karşı yargı yolu açıldı.
Diken’den Canan Coşkun‘un haberine nazaran,: Anayasa Mahkemesi’nin (AYM), geçen aylarda kayıp yakınları ve hak savunucularının müracaatlarıyla ilgili hak ihlali kararı vermesinin akabinde İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı polisler hakkında yeni kanıt bulunduğu gerekçesiyle takipsizlik kararını kaldırdı.
Cumartesi Anneleri’nin 25 Ağustos 2018’deki 700’üncü buluşması Beyoğlu kaymakamlığı tarafından yasaklanmıştı. Polisin biber gazıyla müdahale ettiği aksiyonda çok sayıda kayıp yakını gözaltına alınmış ve yaralanmıştı.
Dönemin İçişleri bakanı Süleyman Soylu, polis şiddetiyle ilgili, “İzin vermedik zira artık bu istismarın ve kandırmacanın son bulmasını istedik. Anneliğin terör örgütünce istismar edilmesine, teröre kılıf yapılmasına göz mü yumsaydık” demişti.
Kolluk kuvvetleri, Galatasaray Meydanı’nın karşısında bulunan Hazzopulo Pasajı’ndaki kayıp yakınlarına da saldırmış, polislerin başındaki amir burada bulunanlara hakaret ederek “Devlete katil dedirtmem” demişti. Polisler, o gün gazetecilere de göz yaşartıcı gaz silahıyla saldırmıştı.
Ağustos 2018’de gerçekleşen polis atağında 23 kayıp yakını ve hak savunucusu gözaltına alınmış, daha sonra 46 kişi hakkında da dava açılmıştı. Gözaltına alınan ve hakkında dava açılanlar ortasında gözaltında öldürülen Hasan Ocak’ın annesi Emine Ocak, kardeşi Emine Ocak, İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi Lideri Gülseren Yoleri ve hak savunucusu Aydın Aydoğan da vardı.
“İstanbul Başsavcılığı polisleri takipsizlik kararıyla akladı”
Aydoğan, polislerin berbat muamelesine maruz kaldığıyla ilgili cürüm duyurusunda olay günü çekilmiş fotoğrafları da kanıt olarak sunmuştu. Kayıp yakınları ve hak savunucuları, şiddet uygulayan polisler hakkında hata duyurusunda bulunmuşsa da İstanbul başsavcılığı polisleri takipsizlik kararıyla aklamıştı.
Kararda, hareketin yasal olmadığı, polisin dağılma uyarısı yaptığı, bunun üzerine güç kullanma yetkisini kullandığı belirtilmişti.
Şiddet mağdurlarından Aydoğan, kayıp yakınlarının 1994’ten bu yana yaptığı oturma aksiyonunu amaç gösteren Soylu hakkında da hata duyurusunda bulunmuştu.
Soylu’nun belgesi evvel İstanbul Başsavcılığı Özel Soruşturma Bürosu’na gönderildi. Belge uzunca bir mühlet burada kaldı, daha sonra yetkisizlik kararıyla Ankara başsavcılığına gönderildi. Belge hala açık.
Yakınların maruz kaldığı şiddeti AYM’ye taşıması üzerine yüksek mahkeme, polislerin toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkını ve berbat muamele yasağını ihlal ettiğine karar vermişti.
“Savcılık araştırmadı”
AYM, Aydoğan’ın hak ihlaline uğradığıyla ilgili kararında şu tespitlerde bulunmuştu:
*Başsavcılıkça olay yerini gösteren kamera imgelerine ulaşılamadığı üzere şahitlerin olup olmadığı da soruşturulmamış ve sonuç olarak kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmiştir. Somut olayda başsavcılık, müracaatçının yaralanmasından sorumlu bireylerin kimliklerinin belirlenmesi bakımından hareketsiz kalmış; müracaatçının raporla da sabit görülen yaralanmasına ve bu yaralanmaya ait anlatımına bir açıklama getirmemiştir.
*İtirazı inceleyen Sulh Ceza Hâkimliği de itiraz dilekçesi ekinde müracaatçının anlatımını doğrular mahiyette fotoğraflar sunmuş olmasına ve olayın şahidi olduğunu öne sürdüğü şahısları bildirmiş olmasına karşın buna ait münasebet de göstermeden itiraz sebeplerinin yerinde olmadığı açıklamasıyla müracaatçının itirazını reddetmiştir.
“Temelden mahrum sonuçlara varmamalı”
Yürütülecek ceza soruşturmaları, sorumluların tespitine ve cezalandırılmalarına imkân verecek biçimde tesirli ve kâfi olmalıdır. Soruşturmanın tesirli ve kâfi olduğundan kelam edilebilmesi için soruşturma makamlarının resen harekete geçerek olayı aydınlatabilecek ve sorumluların tespitine yarayabilecek tüm kanıtları toplamaları gerekir. Münasebetiyle makûs muamele tezlerinin gerektirdiği soruşturma bağımsız bir formda, süratli ve derinlikli olarak yürütülmelidir. Öteki bir tabirle yetkililer, olay ve olguları ciddiyetle öğrenmeye çalışmalı; soruşturmayı sonlandırmak ya da kararlarını temellendirmek için çabuk ve temelden mahrum sonuçlara varmamalıdır.
“Şikayet olmasa da araştırılmalı”
Devletin olumlu yükümlülüğü kapsamında bazen tek başına soruşturma yapılmamış olması yahut kâfi olmaması da makus muamele teşkil edebilmektedir. Münasebetiyle koşullar ne olursa olsun yetkililer, resmî şikâyet yapılır yapılmaz harekete geçmelidir. Şikâyet yapılmadığında bile azap yahut makus muamele olduğunu gösteren kâfi ve kesin belirtiler olduğunda soruşturma açılması sağlanmalıdır. Bu bağlamda soruşturmanın derhâl başlaması, bağımsız biçimde, kamu kontrolüne tabi olarak ihtimamlı ve hızlı yürütülmesi, bir bütün olarak da tesirli olması gerekir
AYM’nin kararından sonra İstanbul 9’uncu Sulh Ceza Hakimliği, kuşkulu polisler hakkında yeni kanıt elde edilmesi sebebiyle takipsiz kararını kaldırdı. Kararın bir örneği Memur Cürümleri Soruşturma Bürosu’na gönderildi.