Emirhan Durmaz
İZMİR– Yaz mevsiminin tesirini göstermeye başlamasıyla birlikte akıllara geçtiğimiz yıllarda yaşanan orman yangınları geliyor. O denli ki, Tarım ve Orman Bakanlığı bilgilerine nazaran geçen sene 2043 orman olayına rastlanırken, 12 bin 384 hektar büyüklüğünde ormanlık alan yangınlar sonucunda kaybedildi. Orman Yüksek Mühendisi Doç. Dr. Cihan Erdönmez ile önümüzdeki devir risklerini ve yapılması gerekenleri konuşmak üzere bir ortaya geldik.
‘TEMMUZ VE AĞUSTOS AYLARI EN YÜKSEK RİSK DÖNEMİDİR’
Türkiye’de yangınların çok büyük bir kısmının mayıs ayı başı ile kasım ayı sonu ortasında çıktığını lisana getiren Erdönmez şu bilgileri verdi:
“Ancak yangın riski en yüksek aylar temmuz ve ağustos aylarıdır. Bunun birinci nedeni tatil hareketliliği bu periyotta tepe yapar. Ekseriyetle haziran ortası yahut sonuna kadar okullar açıktır ve kapandıktan sonra yıllık müsaadeler ve tatil planları başlar. Tabi bununla birlikte ormandaki faaliyetler de artmaktadır. Bu bağlamda Ege, Akdeniz ve Marmara’nın güneyi, Adalar birinci dereceden hassas bölgelerdir. Yangın riskini artıran ikinci kıymetli faktör ise sıcaklıkların artması ve bağıl nemin düşmesidir” diye konuştu. Öte yandan bu sene hava sıcaklığının mevsim normallerinin altında ve yağışların ise mevsim normallerinin üzerinde seyrettiğini lisana getiren Erdönmez, “MGM varsayımlarına nazaran haziran sonu ve temmuz üzere mevsim normallerinin yer yer aşılacağı bir sıcaklık bekleniyor. Bu takvimin birebir vakitte Kurban Bayramı tatili ile de kesiştiğinin münasebetiyle tehlikeli periyoda girmekte olduğumuzun altını çizmek gerekiyor.”
‘HİÇBİR TABİAT OLAYI TEK BAŞINA YANGIN İÇİN KÂFİ DEĞİLDİR’
Türkiye’de yangınların çıkış nedeninin yüzde 90’ının insan faaliyeti olduğunu vurgulayan Erdönmez, “Yıldırım düşmesi haricinde rüzgarlar, bağıl nemin düşmesi, sıcaklık üzere rastgele bir tabiat olayı kendi kendine yangın çıkması için kâfi değildir. Kaldı ki, yıldırım düşmesine bağlı olarak çıkan yangınlar toplamda yüzde 10’a denk gelirken, yanan alanların sırf yüzde 1’i buna bağlıdır. Yüksek sıcaklık ve düşük bağıl nem yalnızca yangının kolay çıkıp sıkıntı sönmesine neden olan etkenlerdir. Yani yangın için lakin ihmal, fakat kasıt kesinlikle bir kıvılcım gerekir. Bu sebeple bizim temel olarak insan faaliyetlerine odaklanmamız gerekir” diye konuştu.


‘İNSAN VE ORMAN ETKİLEŞİMİ AZALTILMALI’
Ormanların yaşlı ağaç popülasyonlarına sahip olmasının yangınlara yol açan bir etken olduğu tarafındaki değerlendirmeleri hakikat bulmadığını ve bunun gerçek nedenleri perdeleyerek bu türlü bir yorumda yangından bitkinin sorumlu tutulduğunu belirten Erdönmez şunları söyledi:
“Çıkan 10 yangından 9’u insan tarafından çıkarılıyorken, biz insanı konuşmalıyız. Hasebiyle yapılması gereken temel şey insan-orman etkileşimini azaltmaktır. Mecburî olmayan durumlarda insanların ormanlara giriş çıkışı denetim altında tutulmalıdır. Hatta gerekirse valiliklerce ve kaymakamlıklarca giriş çıkış yasaklanmalıdır. O denli ki, Orman Kanunu’na nazaran bu yetki mülki amirlere verilmiştir, bu yetkiyi kullanmak konusunda daha mert davranılmalıdır” dedi. Öte yandan bu yasakların geçtiğimiz periyotlarda sadece piknik veyahut tabiat yürüyüşü yapmak isteyen vatandaşlara uygulandığını belirten Erdönmez, “Ormanlarda faaliyet gösteren maden, güç üzere pek çok işletme var. Bunların da kısıtlanması mecburidir. Mangal yahut anız yakan, piknik yapan vatandaş kadar orman işletmeleri de sorumludur, bu önlemler de alınmalıdır.”
‘YATIRIMCININ, OTEL YAPMAK İÇİN ORMANI YAKMAYA GEREKSİNİMİ YOK’
Orman yangınları ile turizm tesisi yapılması ortasında hiçbir bağ olmadığını tabir eden Cihan Erdönmez, “2021 yılına kadar ilgili tesislere müsaade verilirken Kültür ve Turizm Bakanlığı ile birlikte Orman Bakanlığı da bu müsaade prosesinde birtakım yetkilere sahipti. 2021 büyük yangınları yaşanırken bir mevzuat değişikliğiyle birlikte orman teşkilatının bütün yetkileri elinden alınarak Kültür ve Turizm Bakanlığı’na tahsis edildi. Şu anda denebilir ki, Kültür ve Turizm Bakanlığı ormanlık alanları turizm tesislerine tahsis etmek konusunda sonsuz bir yetkiye sahiptir. Hatta vakit zaman belli alanları turizm yatırımına açmak üzere Resmî Gazete’de ihale ilanları bile çıkarılıyor. Hasebiyle yatırımcının, otel yapmak için ormanı yakmaya muhtaçlığı yok, yasal yollarla bunu aslında rahatlıkla yapıyor” diye konuştu.
‘DOĞANIN KENDİNİ YENİLEMESİNE FIRSAT TANINMALI’
Yanan alanların ormana dönüştürülmesi sürecinde orman işleyişine çok müdahale etmemek gerektiğini belirten Erdönmez, “Ege ve Akdeniz ormanlarının yangından sonra sürekli kendini yenileme potansiyeli vardır. Münasebetiyle tabiatın kendi kendini onarması ve tabi ki müdafaa altına alarak ormana dönüşmesine fırsat tanımak daha sağlıklı bir metottur ve birinci tercih olmalıdır. Fakat bu potansiyelin olmadığı yani birkaç sene beklenmesinin akabinde yenilenmenin hala gerçekleşmediği görülen alanlarda insan müdahalesiyle, yani fidan dikerek, tohum ekerek, ağaçlandırma yapmak yoluyla tabiatın desteklenmesi mümkündür” dedi.