Yılların klişesinden olguya dönüşen saptama: Bodrum’da su yok.
On binlerce ağaç kesilmesin, köyler istimlak edilmesin, ömür alanları yok olmasın diye 11 günü geride bırakan Muğla ili Milas ilçesi hudutlarında 740 dönüm alanda ağaçların kesildiği Akbelen Orman direnişindeki bir köylü “Bodrumlular, Milaslılar neredesiniz; içmeye bir bardak su bulamayacaksınız” diye maniler yakıyordu.
2014 yılında özelleştirilen Yeniköy Kemerköy Elektrik Üretim ve Ticaret şirketinin tüm varlıkları ve 20 yıllık işletim hakkı IC İçtaş ve Limak iştirakinde kurulan YK Enerji’ye geçmişti.
YK Enerji’nin linyit kömür maden işletmesi tarafından istimlak edilen, taşındığı komşu köy de birebir akıbete uğrayan köyün bayanlarından Naime hanım haklı çıktı: 2 gün, 2 ay ya da 2 yıl sonra değil.
Bugün!
Muğla Su ve Kanalizasyon İdaresi’nin (MUSKİ) şebekesinden dağıtılan su iğne deliğinden geçecek kadar azaldı. Kimi musluklardan o kadar bile akmıyor.
Kimi yerleşimlerde DSİ’den müsaadesiz kuyular açılıyor, kimi deniz suyunu artıyor, kimi çatıya su deposu kuruyor…
Kanalizasyon şebekesinin arıtma tesislerinin yetersizliği/yokluğu başka sıkıntı; denizin kirlenmesi farklı; trafik keşmekeş, yollar alt yapı çalışmalarıyla delik deşik, kıyılar turizm gelirleri uğruna işletmelerin kar merkezleri olmuş…
Bunların hepsinin yaşayan Bodrum’un Küçükbük mahallesinde bir de denize kavuşan dereden gelen kirli su sorunu ve teknelerin denize boşalttığı sintine meseleleri da eklenince Bodrum Kaymakamı Bilgehan Bayar; etraf sitelerin sakinlerini, işletmecilerini dinlemek üzere koyda bir toplantı düzenledi.
Bodrum’da kamu hizmeti veren İlçe Ulusal Eğitim Müdürü’nden Toplumsal Hizmetler ünitesine kadar Kaymakamlığa bağlı neredeyse tüm ünitelerinin yöneticileri halktan gelen soruları yanıtlamak üzere toplantıya katıldılar.
Güney Ege’ye elektrik dağıtan AYDEM yetkilisi, Türk Telekom temsilcisi ve MUSKİ yöneticisinin de katıldığı toplantıda tenkit oklarının gelip saplanacağı yerin Bodrum Belediyesi olacağını kestirim etmek sıkıntı değil.
Nitekim benim de izlediğim toplantıda görüntü motamot bu türlü oldu. Tüm meselelere cevap verme misyonu CHP’li Bodrum Belediye Lideri Ahmet Aras’a düştü.
Bakanlıklara düşen vazifeleri de sorumlukları da tam öğrenemedik.
Arazileri satılan Hazine ve Maliye Bakanlığı’na, imar planlarını hazırlayan Etraf, Şehircilik ve İklim Bakanlığı’na, ormanları müdafaası tarımı desteklemesi beklenen, doğal kaynakları planlayan Tarım ve Orman Bakanlığı’na, otellere arazi tahsisleri yapan, işletmelere turizm dokümanı veren Kültür ve Turizm Bakanlığı’na, internet alt yapı yatırımlarını yapan, deniz, hava ve kara ulaşım ağlarını ören Ulaştırma ve Haberleşme Bakanlığı’na, perakende ticareti düzenleyen Ticaret Bakanlığı’na dokunmadan hangi sıkıntı konuşulabilir ki lakin konuştuk.
Hele de 2012 yılında Büyükşehir Yasası’nın yürülüğe girmesiyle birlikte ilçe belediyelerinin yetki alanları imkanları daraltılmışken…
Toplantıya katılan etraf sakinleri, sitelerinin problemlerinden bahçelerine inen domuzlara kadar kederlerini bir bir sıraladılar. Bayar sekreterine notlarını aldırdı.
Asıl hususa gelelim… Bodrum’da su yok!
Aras sorunu ortaya koydu: Bodrum nüfusuna kayıtlı 193 bin 700 kişi varken, yaklaşık 1 milyon nüfusa hizmet veriyor.
Bodrum; alt yapı düşünülmeden her bir metrekaresi ranta dönüşen ağır yapılaşmanın kurbanı olan Türkiye’nin İstanbul ve Antalya’dan sonra en kıymetli turizm merkezi…
Aras, EYT’lilere emeklilik hakkının verilmesiyle birlikte belediyede işçi kahrının da başladığını belirtiyor.
Bodrum’un içme suyu; Yeniköy Kemerköy Termik Santralları’na “soğutma suyu” vermek hedefiyle kurulan Geyik Barajı’ndan geliyor. Yapılan iddialara nazaran Geyik Barajı’ndaki su ölçüsü 15 milyon metreküpe kadar düştü.
İkinci olarak da Mumcular Barajı’ndan gelen suyu kullanıyor. Bu barajda da an itibariyle kalan su ölçüsünün 7 milyon metreküp civarında olduğu belirtiliyor.
Geyik Barajı’nda iklim sıcaklığının artması ve yağışların az olması nedeniyle doluluk oranı yüzde 33’e kadar gerilemiş.
Aras “Bodrum’un muhtaçlığı yılda 44 milyon metreküp su, barajlardan gelen su ölçüsü 28 milyon metreküp. 16 milyon metreküp açık var” diyor.
Akbelen Orman ekosisteminin korunması için gayret eden uzmanlar, Çamköy su havzasının YK Enerji’nin maden ruhsat alanı ilan edilmesiyle, Geyik Barajı’nı besleyen suyun azalacağını söylüyorlar.
Bayar’a soruyorum: Akbelen Orman alanlarının linyit çukuruna dönüşmesiyle Bodrum’un susuz kalacağı savları var. Bu hususta bir çalışmanız var mı?
Bayar, “Akbelen benim pozisyon değil” diyor.
Aynı soruyu Bodrum su kaynaklarıyla ilgili 1990’lı yıllardan beri çalışan TMMOB Makine Mühendisleri Odası eski yöneticilerinden ve Bodrum Makine Mühendisleri Odası İcra Konseyi Lideri Semayi Yaman’a soruyorum.
Yaman, Geyik Barajı’nda suyun çekildiğini, Çamköy’ün su kaynaklarının tehdit altında olduğunu söylerken, üç noktaya işaret ediyor:
Bir; Geyik Barajı’nda 16 milyon metreküp su var. Bunun 5 milyon metreküpü Bodrum’a geliyor. Lakin gelen suyu taşıyan borular insan sıhhatine ziyanlı kimyasallar taşıyor. Bu suyla diş bile fırçalanmaz. Güvercinlik’teki arıtma da kâfi değil. Çamköy’ün suyu köylünün kullanımına yetmiyor.
İki; konut sitelerinde ve turistik tesislerde deniz suyu arıtılarak kullanılıyor. Atık suyun yine denize verilmesiyle denizde tuz bulutları oluşuyor. Suda canlı hayatı bitiriliyor. Deniz suyunun arıtılmasıyla ilgili hiçbir yasal düzenleme yok.
Üç; binalara su depoları talebi son 2 yılda yüzde 500- 1000 arttı diyebilirim. Çatıya güneş paneli kurmak için 260 kriter tanımlanırken, su deposu tartısı ve binanın statiğiyle ilgili bir tek kriter bulunmuyor.
Yaman’ın Bodrum’da su gereksiniminin giderilmesi için getirdiği “Ekindavran ve Savan Deresi’nde 60 milyon metreküp su potansiyeli var. Bodrum’a buradan su gelebilir” teklifinin detaylı raporlarını da hazırladığını belirtiyor.
Bodrum’da hemen ortak akılı ve finansal kapasiteyi harekete geçirmek için yaklaşan mahallî seçimler fırsat olabilir.
Sorunlar büyüdükçe, tahlil teklifleri belirginleşiyor.
Yeter ki niyet olsun.