Yaşanılan yerin berbat durumda olduğunu fark etmek ve düzgününü tasarlamak; kültür işidir. İnsanın tabiata uygun üretimi olan kültüre bir gün bile ihtimam göstermemek; büyük toplumsal yaralar açar. 100 yıl evvel bu hafta, İzmir’den trenle Ankara’ya yola çıkan Mustafa Kemal Paşa, sıklıkla dinlediği ve pek beğendiği İhsan Beyefendi idaresindeki Ertuğrul Orkestrası’nı beraberinde başşehre götürmüş, makamının uhdesinde görevlendirmişti.
CEPHEDE BAŞLADI
Cephede müzik alanında her şey 15 Eylül 1921’de başladı. “Başkumandanlık Musikiyyesi”ni Sakarya cephesinde Mustafa Kemal kurdu ve Ankara’ya telgraf buyruğu gönderdi. İsmail Zühtü Kuşçuoğlu’nun başlarında olduğu Kuvayı Milliyeci müzisyenlerle cephe müziksiz, çocuklar derssiz kalmadı. Bahriye’den firar edip Kuvvacılar’a katılan Keramettin Tuncok ve denizci müzisyenlerle “Büyük Millet Meclisi Celilesi Musikiyyesi” kuruldu. Eski Türk devletlerinden itibaren müzik topluluğu ve sancak; bir devletin bağımsızlığının göstergesi olarak düşünülen hediyelerdendi. Yeni devlet de bayrağını, marşını, müzik topluluklarını şimdi cephede kurmuş ve geleneğe bağlı bir bağımsızlık bildirisinin altını çizmişti. En son Mudanya Mütarekesi’nde bu kahraman müzisyenler misyon yaptı ve evvelki hayatlarına döndü. 9 Eylül 1922’de iş; Ertuğrul Orkestrası’ndaydı.
(İhsan Murad Onat)
ATATÜRK SIKLIKLA DİNLEDİ
Yunan işgalinden kurtulacağını anlayan İstanbullu ecnebi iş insanları; (Ankara hükümeti ile ortayı düzeltmek için de olabilir) İzmir’e gitmeye karar verdi ve (o devrin mevzuatına uygun şekilde) Bahriye’den askeri gemi kiraladı. Bilhassa İhsan Murad idaresindeki orkestrasının da olduğu ertuğrul Gemisi”ni istedi. Ertuğrul Orkestrası”, kurtuluş coşkusunu katbekat artırdı. Dinleyenleri ortasında Atatürk sıklıkla yer aldı. Akabinde İzmir İktisat Kongresi’nde İstiklâl Marşı seslendirdi. İstanbul’a döndü, ağır istek üzerine yine kente geldi. Atatürk kimi merasimlerde orkestrayı makamının uhdesinde görevlendirdi. Şeflik jestleriyle o günlerin en tanınan müzisyenleri ortasında olan İhsan Murad ve görkemli Ertuğrul Orkestrası’na, (merhum Turgut Özakman ile iddiamıza göre) 2 Ağustos 1923’te beraberinde Ankara’ya gelme talimatı verdi. 29 Ekim’de Cumhuriyet ilan edildiğinde yeni devletin orkestrası başşehir sokaklarını müzikle yıkadı. Misyon; 6 Nisan 1924’te Zeki Üngör idaresindeki (saraydan kalan) “Büyük Orkestra”nın devralmasıyla el değiştirdi, Ertuğrul İstanbul’a döndü, 1929’da Deniz Kuvvetleri’nde gereksinim kalmayınca kapatıldı. Bugünler, meczup lakaplı İhsan Murad idaresindeki Bahriyeli Ertuğrul Orkestrası’nın Türkiye Cumhuriyeti’nin başkentindeki birinci günlerinin 100. yıldönümü… Kimse Atatürk’e “Paşam cephede artık ne gerek var müziğe, maddi yokluk içindeki başkentte bir orkestra mı eksikti?” diye sormadı. İçinde kültür yoksa, tabiata ve insanın tabiattaki varlığına uygun üretilmemişse; attığınız hiçbir adımın, hayalin pahası olamaz!
([email protected])