ANKARA – Kurban Bayramı öncesi, geçen yıla nazaran fiyatların yüzde yüzün üzerinde arttığı adreslerden biri de hayvan pazarları. Ankara’ya farklı kentlerden gelen besiciler bir evvelki yıl 4 bin liraya sattıkları küçükbaş hayvanları bu yıl 8 ila 9 bin ortasında satışa sundu. Büyükbaş hayvanlarda da emsal durum yaşanırken 60 bin liradan başlayan fiyatlar 100 bin liraya kadar çıkıyor.
Çankaya’nın Mühye Köyü’ndeki hayvan pazarındaki besicilerin bir numaralı gündemi artan maliyetler, şikayetlerin ortak noktası yem fiyatları oldu. Nakliye, yer parası, ferdî harcamalar ve yem maliyetleriyle birlikte fiyatların arttığını, ekonomik dar boğaz nedeniyle geçtiğimiz yıllar kadar satış yapılamadığını, bu nedenle birçok besicinin Ankara’ya gelmek için “kara kara düşündüğünü” anlatan besicilere nazaran devlet takviyesi de yetersiz.
‘SABAH UYANIYORSUN, BUGÜNÜN MALİYETİNİN NEYE DENK GELECEĞİNİ BİLEMİYORSUN’
Bayramda resmî tatilinin dokuz güne çıkması üzerine bekledikleri satışları yapamadıklarını, birçok kişinin Ankara dışına çıkacak olması nedeniyle az sayıda kurban satıcısının kente geldiğini söz eden besici Ergün, “Burada kimse kalmıyor. Dokuz gün müsaadesi bulan başına sonuna da müsaade ekliyor, 15 gün Ankara’dan kaçıyor. Bayramını bayram ediyor” dedi. Dokuz gün tatilin “hayvan pazarının boşalması” manasına geldiğini tabir eden Ergün, maliyetlere dair de şikayetçi.
Yem fiyatlarının arttığını bunun direkt hayvan fiyatlarına da yansıdığını belirten Ergün, “Geçtiğimiz yıl küçükbaşı 4 bin liraya satıyorduk, bu yıl 8-9 bine satıyoruz. Yem, mazot tırmandı. Sabah uyanıyorsun, bugünün maliyetinin neye denk geleceğini bilemiyorsun. Hiçbir şeyi çözemiyorsun. Bizim de bu durumu sattığımız hayvanın fiyatına yansıtmaktan öteki dermanımız yok” tabirlerini kullandı.
‘KOMPLE BU İŞİ BIRAKACAĞIM’
Kırıkkale’den Ankara’ya gelen besici Kenan’a nazaran bu yıl hayvan sayısı geçtiğimiz yıllara nazaran epey az. Bunun nedenini, “Hayvancılık bitiyor nedeni var mı, zorlaşıyor” tabirleriyle açıklayan Kenan, “Eskisi üzere kurban kesen insan az. Maliyetler çok arttı. Beşerler davarcılığı bırakıyor. Allah müsaade verirse ben bunları satarsam memlekete gideyim, iki ay kalan koyunlara bakacağım, eksiksiz kısma verip bu işi bırakacağım” dedi.
Hayvan yeminin torbasının 450 TL olduğunu ve hayvancılığı bırakması için yalnızca bunun kâfi olduğunu anlatan Kenan, “Üç yıldır esasen ziyan ediyoruz, et bu yıl biraz kıymetlendi. Beşerler da et değerlenmişken malını satıp kaçacak. Ziyanını çıkarmaya çalışıyor. Bizim köyde 5 hayvancıydık, bir ben kaldım bir de arkadaşım. İkimiz de sürüyü satacağız. Kırıkkale Delice Köyü’nde hayvancılık bitti yani” diye konuştu.
Geçtiğimiz yıl küçükbaş hayvanı 3 bin ila 4 bin lira ortasında sattığını bu yıl ise 8 bin liraya alıcı beklediğini tabir eden Kenan, “Biz artık kurbanı olağan et parasına satıyoruz. Kırıkkale’den 10 bin liraya nakliye geldi, 8 bin de çadır parası, günde iki kişi bin lira yesen sürünün 4’te 1’ini kuru paraya veriyorsun. Ben çıkmayayım da kim çıksın bu işten? Beşerler otomobil alıp satarak ayda 20 bin lira para kazanıyor. Ben de otomobil alıp satsam 20 bin TL kazanırım, niçin bunu çekeyim? Bu o denli değil ki, bunu yapmayan anlayamaz. Önüne samanı koymakla olmuyor, dağda gerçek hayat bu değil” sözlerini kaydetti.
‘İNSANLAR ALAMIYOR, O VAKİT DA PAZARLIK BAŞLIYOR’
Hayvan pazarının en genç satıcılarından biri de 18 yaşındaki Doğan. Yozgat’tan babası ve amcasıyla birlikte geldiğini söyleyen Doğan da en büyük maliyetin yem olduğunu anlattı. Bir büyükbaşın, torbası 450 liradan günde iki çuvala yakın yem yediğini, muhtaçlığı gidermek için yeme saman karıştırdıklarını, yoksa bu maliyetle baş edemeyeceklerini söyleyen Doğan, “İnsanlar fiyatları görünce şaşırıyorlar. ‘Benim aldığım maaş 10 bin lira ben 90 binlik danaya nasıl ortak olayım. Çok pahalı’ diyor. Sonrasında pazarlık başlıyor. 96 binlik danayı 85 bine bıraktık. Çok emek veriyoruz fakat beşerler alamıyor, o vakit da pazarlık başlıyor. Aslında biz kaç lira dersek diyelim o pazarlık yapılacak, yemin maliyetini, bizim çektiğimizi düşünen yok” sözlerini kullandı.
‘DESTEĞİ DE ZENGİNLER ALIYOR’
Çorum’dan Ankara’ya satış yapmaya geldiğini belirten Bektaş Satcak’a nazaran piyasa güzel değil, herkesin borcu var ve panik durumu yaşanıyor. 65 bin liraya satılacak danayı 55 bin liraya verdiğini belirten Satcak, “Geriye döndüğümüzde 500 bin lira borç var, onu kim ödeyecek? O yüzden tutturduğumuz fiyata elimizden çıkarmaya çalışıyoruz” dedi.
Sungurlu’dan hayvanlarını getirme maliyetinin 15 bin lira olduğunu, 8 bin lira çadır parası verdiklerini, günlük harcamalarını da hesaba katınca işin içinden çıkamadıklarını tabir eden Satcak “Ben bunlara bir yıl bakacağım, sonra alıp buraya geleceğim. Sen devletsin, ben Ankara’ya hizmete geldim mi, geldim. Benden neden yer parası alıyorsun? Yazık değil mi bana? Bu süreçte devletten dayanak alamıyoruz. Oğlum 23 yaşında genç çiftçi. Dayanak alalım dedik, bize vermiyorlar. Dayanağı de zenginler alıyor. Garibanın orada da bezi yok. Nereye gidersen git köylünün işi uygun değil” dedi.
Pazarın dolmadığını, satıcıların gelip gelmeme konusunda kararsız olduğunu söz eden Satcak “İnsanlar çelişki içerisinde. Güç zor. Yolu mu düşünsün, yemi mi? Kısma veriyor düşünmekten kurtuluyor” diye konuştu.
Bektaş Satcak‘İNSANLARIN ÖNÜNÜ KAPATTILAR’
Bundan evvelki satışlarını Ankara yakınlarındaki çiftlikte yaptıklarını, bu yıl ise hayvan pazarına geldiklerini anlatan Yaşar, bu durumdan pişman olduklarını söyledi. Bir büyükbaşın 60 bin lira olduğunu ve satışların yeterli olmadığını tabir eden Yaşar, “Buraya gelince moralim bozuldu, çiftliğimizde daha yeterli mal satılıyordu. Birinci sefer getirdik satılmadı. Çiftlikte de satılmıyor, artık beşerler hayvan almıyor” diye konuştu. Hayvancılığı bırakmayı düşündüğünü, iş arayarak maaşlı çalışan olacağını belirten Yaşar kelamlarını şöyle sürdürdü:
“İki çuval yem bin lira olmuş, bu iş bitmesin de ne bitsin? 22 yaşındayım, ‘gençler tarım ve hayvancılıkla ilgilensin’ diyorlar. O bitti. Her şey çok değerli, kimse tarımla, hayvancılıkla ilgilenemez. İnsanların önünü kapattılar. Kim bu saatten sonra hayvan alıp satacak? Devlet kredi mi veriyor. Takviye de istediğimiz üzere yok.”