Özgün Biçer*
“Barbie” vizyona girdiğinden beri hakkında konuşuyoruz. Sinema salonları önündeki kuyruklardan partilere, oradan da süratle yayılan pembe çılgınlığına kadar her an başka bir Barbie aktifliğinin konusu. Tüm dünyada yankı uyandıran sinema, rekorlar kırmaya devam ediyor. Mattel’in Barbie bebeğinden uyarlanan sinema, gişede 1 milyar dolar aşmış durumda.
Pembe aksesuar ve giysilerden oluşan pespembe bir dünya sunan bu sinemayla, şimdiye kadar ülkü vücut baskısı, tektipleştirme ve ayrımcılıkla eleştirilen Mattel’in Barbie’yi nasıl feminist ikon haline getirmeye çalıştığını izliyoruz. Süratli bir ray değişikliği üzere düşünebiliriz lakin sineması izleyen birçok uzmanın söz ettiği üzere yeniden bir pink washing (pembe yıkama) örneği ile karşı karşıyayız. Toplumsal cinsiyet eşitliği ve buna dayalı ayrımcılıklara kelamda dokunurken nasıl bir tüketim çılgınlığı yarattığına şahit oluyoruz. Mattel, bu kampanya ile Barbie’nin son vakitlerin en yeterli satış sayılarına ulaşırken, gerisinde bıraktığı izleri toplamak bize düşüyor. Hollywood’un en hoş kadınını başrole taşırken hoşluk pek de değerli değil diyebiliyor ve farklı olanın, norm dışı olanın pembe cihanda temsiliyetinin olmadığı bir cennet vadediyor. İşte tam da bu cennetin büyüsüne kapılan bizler, Barbie’nin mağduriyetini anlamadan gülümseyen tabirlerle seyirci olmaya devam ediyoruz.
(Yazı buradan sonra spoiler içerebilir.)
Barbie’nin kendi dünyasından çıkıp gerçek hayatı keşfettiği bir kurgu. Gerçek hayatla tanışıklığının birinci dakikasında Barbie, hem kelamlı hem de fizikî tacize uğruyor. Poposuna yediği şaplakla irkilerek kendini korumak için saldırgana yumruk atan Barbie kendini Amerikan polis teşkilatının meşhur panosunun önünde fişlenirken buluyor.
Mattel’in bayan çabasını desteklediğini hala düşünsek bile tahminen burada artık vazgeçebiliriz.
Barbie (2023)Sözle, vücut lisanıyla yahut her türlü bağlantı aracıyla gerçekleştirilen, kişinin cinsel özgürlüğünü ihlal eden, isteğine dayanmayan cinsel içerikli tüm davranışlar taciz. Tacizin bir yeri yok. Meskende, okulda, iş yerinde, sokakta rastgele bir yerde cinsel tacize uğrayabilirsin. En yakınından, meslektaşından, işvereninden; yürürken, seyahat ederken, çalışırken, spor yaparken başına gelebilir.
Laf atmak da cinsel tacizdir, cinsel içerikli latifeler yapmak, öpücük göndermek, dokunmak cinsel taciz örnekleridir. Şayet hücuma ya da cinsel tacize maruz kalıyorsak yapmamız gereken ise Barbie’den farklı değil: Kendimizi savunmak ve en kısa vakitte hukuka başvurmak, isimli makamlardan dayanak almak. Halbuki milyonlarca kişinin izlediği “Barbie”de cinsel taciz normalleştiriliyor. Sinemanın akışı içerisinde bir güldürü ögesi haline getiriliyor. 13 yaş üstü herkesin izleyebildiği bu sinemada verilen ileti ise “Sokakta tacize uğrayabilirsin lakin bu durumdan sorumlu sensin.”
Bu Barbie’nin hatası: Taytla sokağa çıkılır mı? O da bu türlü kırıtmasaydı? Olağan hak etti… Bu cümleler bizler için pek yabancı değil. Uğraş ettiğimiz cinsel taciz ile ilgili sıklıkla mağduru suçlayan cümleler bunlar. Bazen olağanlaştırma hali, mazeretler biçiminde karşımıza çıkıyor. Yalnızca latife ya ne olur?, hepimizin başına geliyor, fazla büyütme üzere…
Bu noktada ısrarla vurgulamalıyız ki cinsel şiddetle ne olursa olsun gayret etmeliyiz ve dayanak sistemlerine başvurmalıyız. Maalesef cinsel kabahatler, dünyada en fazla üstü örtülen ve en az kınanan hatalar ortasında. Failler sokakta rahatça gezerken Barbie kendi pespembe dünyasına çekilebiliyor lakin biz gerçek dünyada devam ediyoruz. Tam da bu yüzden suskunluğu sonlandırmalı ve ses çıkarmalıyız.
*Marmara Üniversitesi, İktisat Fakültesi