- “Kılıçdaroğlu “hayır” dese asla gidemezdim. Müsaadesi için kendisine Türkiye ismine minnettarım. Sonuçta UYGUN Parti bir işlev icra etti. Büyükşehirlerin alınmasında en büyük faktör olan ruhsal bariyeri kırdı.”
Eski İzmir Milletvekili ve müsteşar Aytun Çıray Cumhuriyet’in sorularını yanıtladı.
- İYİ Parti’nin kurucu genel sekreteriydiniz, içeride kalıp uğraş yerine neden istifayı tercih ettiniz, bir tasfiye süreci mi oldu?
Aslında bir siyasi olarak geçmişe takılmayı pek sevmem. Polemik yapmak üzere bir niyetim de yok. Lakin bu sorunuza vereceğim yanıtın yanlışsız anlaşılması için bir yakın tarih hatırlatması yapmalıyım. Ayrıyeten o süreçleri birlikte yaşadığınız bireyler kendi pencerelerinden anlatıp, yazmaya başladıklarından, bu tıpkı vakitte bir mecburiyet olarak ortaya çıkıyor. Aksi halde içinde siyaset yapan olarak kıymetli bir rol aldığınız devir kayda yanlış geçebilir. Sonuçta siyaseti ‘el kaldır el indir’ anlayışı ile yapmadığımdan sorunuzu siyaset insanı ciddiyeti ile cevaplayacağım.
- Tabii, buyrun…
FETÖ tarafından Ergenekon ismi verilen ve TSK’yı tasfiye operasyonları ile başlayan ürkütücü bir süreç yaşadık. Gerisinde 17/25 Aralık darbe tabanlı yolsuzluk soruşturmaları ortaya çıktı. Sonra 7 Haziran 2015 seçimlerine Sayın Erdoğan’ın anayasayı değiştirme yetkisi istediği seçimler yapıldı. Seçimleri muhalefet kazandı. Tabir yerindeyse millet iktidarın burnunu sürtmüştü. Ama merhum Baykal’ın Sayın Erdoğan’ı Beştepe’de ziyaretiyle AKP’ye moral geldi. Gerisinden apansız başlayan terör hadiseleri ortaya çıktı. Bombalar patladı. Sayın Erdoğan ve Sayın Bahçeli bir koalisyon kurulmasını engellediler. Muhalefet TBMM Başkanı’nı kendi içinden seçemedi. Sayın Erdoğan tüm demokratik teamüllere ters olarak Sayın Kılıçdaroğlu’na hükümet kurma misyonu vermedi ve Türkiye Sayın Erdoğan’ın denetiminde 1 Kasım 2015’te tekrar sandığa götürüldü ve AKP tekrar tek başına iktidar olacak çoğunluğu elde etti. İşte bu süreçte AKP’nin boşalttığı yerde yeni bir merkez parti muhtaçlığı yeterlice barizleşti. Siyasi yelpazedeki boşluk Sayın Kılıçdaroğlu’nun da dikkatinden kaçmıyordu. Bu niyetimi Sayın Akşener ile 7 Haziran 1 Kasım seçimleri ortasındaki periyotta paylaştım.
‘CHP ADETA KUŞATILMIŞTI’
- Parti kurmak için niçin o tarihten 2017’ye kadar beklendi?
Şartlar o denli gerektirdi. Biliyorsunuz o ortada bir de kalkışma oldu. Akabinde Sayın Akşener ve bir küme arkadaşı MHP’de harika kurultayı toplamak istediler, başaramadılar. O denli olunca yeni bir parti kurmanın kaideleri oluştu. Hatta kendini dayattı. Zira; MHP’nin de AKP’nin yanında yer alması ile birlikte CHP adeta kuşatılmıştı. Bunu 16 Nisan 2017 anayasa referandumunda herkes gözlemledi. Artık tarihi ve dayatılan konjonktür üzere nedenlerle CHP’nin tek başına bu kurguyu bozması adeta imkânsızdı. “O halde efendim” dedim Sayın Kılıçdaroğlu’na “Demirel’in dediği üzere ‘halin icabını’ yapmama, Sayın Akşener öncülüğünde yeni kurulacak partiye takviye vererek onu MHP küskünleri partisi imajından çıkarmaya katkı vermeme müsaade verir misiniz?” Verdi. Bu her babayiğidin yapabileceği bir şey değildir. Tenkide açıktır ve yürek ister.
‘İZİN İÇİN MİNNETTARIM’
- Sayın Kılıçdaroğlu size gitmemenizi söyleseydi ne yapardınız?
“Hayır” demesi halinde asla gidemezdim. Öylesi kendi ahlâk anlayışıma ve CHP’ye ihanet olurdu. Müsaadesi için kendisine Türkiye ismine minnettarım. Sonuç prestiji ile YETERLİ Parti bir işlev icra etti. Büyük kentlerin alınmasında en büyük faktör olan ruhsal bariyeri kırdı. Ayrıntılar bir kitap çalışmasının hususudur. Sorunuza karşılık vermeden evvel bunları niçin anlattım?
- Niye?
Birincisi; son vakitlerde Kemal Bey’e tenkit dozunu aşan yorumlar nedeni ile, ikincisi ülkesi yerine kendi çıkarlarını düşünen bir siyasalın yeni kurulacak ve ne olacağı aşikâr olmayan bir partiye gitmek yerine idare-i maslahatçı bir tavır ile davranabileceğini anlatmak için. Zira o sırada ne CHP’nin Sayın Genel Lideri ile ne de saygıdeğer CHP tabanı ile en ufak bir meselem yokken ülke çıkarı için bir yola çıktım. Artık gelelim “tasfiye” ile ilgili sorunuza…
‘KIRILMA 2020 KURULTAYI’
- Evet. Esasen siz de bir tasfiye sürecinden kelam etmiştiniz..
Doğru. UYGUN Parti’de kırılma noktası 2020 Eylül’ünde yapılan Kurultaydır. Sayın Akşener, kendi önerisi olan bir GİK listesine kelamda dayanak istedi. Akabinde pusulalar yayılarak Sayın Akşener’in listesinden oy verilmemesi gerekenler telkin edildi. Oylama başlamadan bu bahiste kendisini uyarmama karşın müdahale etmedi. Bilhassa ben ve Ümit Özdağ hedeflenmiştik. Niçin? Bu sorunun karşılığı yalnızca bizim için değil bence Türk siyasetinin tarafı için de kıymetli. Niçin? Sonraki günü bu hususta kendisi ile görüştüm. ‘Haberim yok’ dedi. Lakin o Kurultay GÜZEL Parti’ye çok ziyan verdi. Evet o Kurultay bir tasfiye operasyonuydu. Lakin niçin? Bir başkan partiyi birlikte kurduğu ana grubunu niçin daima tasfiye eder.
- Seçim öncesi adayların belirlenmesi için yapılan temayül yoklamasını eleştiriyorsunuz, ne olmalıydı?
Hakkımda ‘Temayül yoklamasına korktuğu için girmedi’ diyemesinler diye İzmir 2. Seçim etrafında kayıtlı üyeler ortasında İntegral Araştırma Şirketi’ne bir anket yaptırdım. Bu ankete nazaran adil bir önseçimde yüzde 65 ile birinci çıkacağım görüldü. Fakat ben o sırada Sayın Akşener’le siyaset yapmama kararımı vermiştim. Yani bu bahiste çok kelama gerek yok. Temayül yoklaması Sayın Akşener’in sonuçlarına uymadığı uyduruk bir prosedürdü. Bir Büyükelçimizi ve Merkez Bankası’nın dünyaca saygın liderini kelamda temayül yoklamasına sokuyorsunuz, kelamda kaybediyorlar. Partinin Küme Başkanı’nı kelamda temayül ile siyaset dışına itiyorsunuz. Üstelik uyduruk temayüle bile uymuyor ve kazananların yerine diğerlerini atıyorsunuz. Hakikaten seyirciler yani seçmenler bu türlü berbat bir tiyatro oyununa ilgi etmediler. Meral Hanım bunu bilecek biridir. O halde “Niye?” sorusu burada da ortaya çıkıyor.
- Seçim arifesindeki istifanızın akabinde size ‘adaylık sıranızı beğenmediğiniz’ tarafındaki tenkitler yönetildi…
İşte size birinci sorunuzdan sonra yaptığım yakın tarih hatırlatmasını mecburî kılan sebeplerden biri de bu haksız itham. Bu türlü kaygısı olan bir siyasetçi niçin CHP üzere kurumsal bir partiyi bırakıp, ne olacağı aşikâr olmayan bir maceraya girsin? Ayrıyeten Sayın Akşener beni kendisine başdanışman olarak atarken, “Sana 1999’dan bir borcumuz var, bu kere seçilme garantin benim” demişti. Ayrıyeten neden Gaziantep, Kocaeli, Sakarya ve Muğla üzere vilayetlerde temayül yapılmadı? Yahu İdris Naim Şahin üzere yargılanması gereken biri yahut toplumsal medyadaki küfürlerini okurken utanılan başkası bu partinin hangi kurucusundan, neferinden daha önde gelebilir? Niçin?
- ‘Temayül yoklaması öncesinde istifa kararını vermiştim’ diyorsunuz, bu kararı almanızdaki sebep neydi?
Çok sebebi var. Birden fazla… Lakin FETÖ’yü yıllarca devlet ismine takip etmiş olan bir ilahiyatçıdan aldığım ileti ve ömrünü devletin istihbaratına adamış bir Polis Müdürü de tesirli oldu. FETÖ’den yargılanması gerekenlere ve bir takın tufeylilere listelerde yer verileceğini öğrenmem kararımı mutlaklaştırdı. Öbür çok güçlü siyasi münasebetler de var tabii…
‘İDRİS NAİM ŞAHİN NASIL OLUR DA YARGILANMAZ’
- Bir ilahiyatçı ve bir polis müdürü size ne bildiri verdi?
İlahiyatçı bana gönderdiği haberde ‘Siz listelerde olmayacaksınız, FETÖ o denli istiyor’ dedi. Polis müdürü ise bilinen biri. Bir tweet attı ve ‘Ben siyasi bildiri atmıyorum fakat birinci sefer yazıyorum, bu bireyler aday gösteriliyor’ dedi. Ben FETÖ kurul üyesiyken kelam ettiğim eski emniyet genel müdür muavini komiteye geldi ve kendisini dinledik. ‘İdris Naim Şahin’in atadığı emniyet müdürlerinin 74’ü FETÖ’cü çıktı’ diye anlattı. Düşünebiliyor musunuz? Bunun üzerine soruyorum, ‘Nasıl olur da yargılanmaz bu adam’. Kendisi siyasete karışmak istemediği için isim söylemiyorum.
- ‘Ben ve arkadaşlarım’ tabirini kullanıyorsunuz. Yeni bir parti kurma fikriniz var mı?
Yok fakat merkezde boşluk doldurulamadı. Mahalli seçimler turnusol kâğıdı olacak.
- Peki CHP’ye dönmeyi düşünür müsünüz?
CHP’den ayrılırken yazdığım istifa mektubum, “Ben, CHP’nin ölünceye kadar manevi üyesiyim” diye biter. Yani o bizim ana nehrimiz. 9. Cumhurbaşkanımız Demirel’in bana söylediği üzere, “CHP Türkiye’nin olmazsa olmaz partisidir.”
‘SİYASİ CANLI BOMBA’
- İYİ Parti kurultayı geride kaldı. Sayın Akşener ‘hesaplaşma’ derken sizce ne kastetti, siz kiminle hesaplaşma olacağını düşünüyorsunuz?
Çocukken torunlarından biri çok bağırıp çağırdığında anneannem “Suç bastırıyor” kederi. İçinde vizyon ve misyon olmayan Kurultay konuşması ciddiye alınmaz. Esasen delege de ona, yakın etrafının üzerini çizerek karşılık verdi. Düşünebiliyor musunuz; kümesinde alevi olmayan, vali büyükelçi ve daima anayasa tartışılacak bir ülkede uzman anayasacı olmayan parti Türkiye’yi yönetmeye tali olabilir mi? Meral Hanım siyasi canlı bomba üzere davrandı.
‘LİDERLİK KAPASİTESİ SORGULANIR’
- Meral Akşener, 15 milletvekili için ‘Hayatımın en büyük pişmanlığı’ dedi. Siz ne düşünüyorsunuz, Akşener’in tabir ettiği üzere ‘kuyruk siyaseti’ne yol açtı mı?
Aslında hayatımın en büyük memnunluğu demeliydi; zira ’15 milletvekili olayı’ gerek kendisinin liderliği gerekse YETERLİ Parti için siyasi partiler tarihimizde gibisi görülmemiş bir imkan kapısı açmıştı. Fakat Sevgili Balbay’ın deyişiyle siyasi tarihimizin ‘en büyük insan öğütücüsü’ olunca fevkalâde fırsatlar bozuk para üzere harcanıyor. Size de eşine rastlanmamış bu başarısızlığı perdelemek ve örtmek için bir dramayı abartılı mimikler ve beden lisanı eşliğinde, esasen “kuyruk siyaseti” üzere liderlik kapasitenizin sorgulanmasına yol açacak ibarelerle acıklı bir liderlik parodisi sahnelemek kalıyor… Hem yıllar öncesine dayalı var olduğunu zannettiğim dostluğumuz nedeni ile kendisi ismine, hem de herkesin emeği olan UYGUN Parti ismine çok üzüldüm…
- Böyle bir ortamda muhalefetin seçim kaybetmesinin siyasi açıklaması sizce nedir, nerede yanılgı yapıldı?
Masanın oluşum safhaları maalesef ‘süreçler’ olarak uygun yönetilemedi. Lakin bu güzel yönetilemeyiş çeşitli faktörlerle fark edilemedi. Fark edenlerse probleme kâfi berraklıkla dikkat çekemediler. Sonuçta süreçler muvaffakiyetin temel kuralı olan seçmen itimadı üretemedi. ‘Masa krizi’ ile de ortaya inanılmaz bir hayal kırıklığı çıktı.
- 3-6 Mart tarihleri ortasında “masadan kalkma” olarak nitelenen gelişmelerin seçime tesiri sizce nasıl oldu?
Tartışmasız, başta YETERLİ Parti için negatif olarak tesir etti.
‘MUHALEFET DERİN YASTAN ÇIKMALI’
- Seçmen seçimin kazanılacağına ikna olmuştu, şu an ümitsizlik hakim. Lokal seçimlere kadar bu umut tazelenebilir mi?
Hiç telaş etmeyin tazelenir. Kâfi ki muhalif ögeler derin yastan çıkabilmeyi başarsınlar ve milletin önüne objektif bir muvaffakiyet listesi ile çıksınlar.
- Muhalefet lokal seçimlerde nasıl bir yol haritası izlemeli?
- Millet İttifakı bir kopuş sürecine girmiş olabilir mi?
Yeni bir pazarlık sürecine girmiş olduklarını düşünüyorum. Lakin bunun için kullandıkları lisan bilhassa Sayın Kılıçdaroğlu için çok yaralayıcı. Bunun kimseye yararı olmaz. Şimdiden YSP’ye ağır beyanlarda bulunmak sizce kimin işine fayda?
‘DEĞİŞİM VİZYON VE MİSYONLA OLUR’
- CHP’deki ‘değişim’ davetleri için ne dersiniz?
CHP’nin iç tartışmaları hakkında konuşmam siyasi terbiyeye karşıt olur. Genel olarak fikrimi söyleyebilirim; değişimin “Sen kalk ben oturayım” formunda olabileceğine inanmıyorum. Değişim, yer değiştirme değildir. Tıpkı anda milletin önüne onu harekete geçirecek bir vizyon ve misyon koymalısınız. Uzman takımlarınızı takdim etmelisiniz. Aksi halde toplumsal karşılığı olmaz.
AYTUN ÇIRAY KİMDİR?
1957’de İzmir’de doğdu. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesini bitirdi. İç hastalıkları kolunda uzmanlığını aldı. 1989’da Başhekimliğe ve 1993’te Sıhhat Bakanlığı Müsteşarlığına atandı. Başbakan danışmanlığı misyonunda bulundu. PETKİM, ERDEMİR ve İSDEMİR’in idarelerinde vazife aldı. ERENCO Şirketinin İdare Şurası Başkanlığını yaptı. Dünya Bankası 2. Sıhhat Projesi İkraz Mutabakatı Müzakerelerinde Türkiye ismine başkanlık misyonu aldı. 24, 25, 26 ve 27. periyotta İzmir Milletvekili seçildi. GÜZEL Parti kurucu genel sekreteri olan Çıray, partiden geçtiğimiz ay istifa etti.