SIRADAN BİR DURUM DEĞİL, BİLİŞSEL BİR SORUN
Elbette insan bazen ruhsal ıstıraplar yaşadığında ya da çok gerilime maruz kaldığında bu cins tecrübeler yaşayabilir. Fakat bu farklı bir durum.
Dünyada kimi beşerler üstte anlattığımız ve başına gelmeyenin asla bilemeyeceği bu tecrübesi daima yaşıyor. Hayatları boyunca!
Gördükleri yüzleri “seçemiyorlar.” Hatta kendi fotoğraflarına baktıklarında bile kendi yüzlerini tanıyamıyorlar. Bu ortada bu kendi yüzünü tanıyamama durumunun yaş almakla ya da vakitle değişmekle ilgisi yok. Bu bir tıp bilişsel sorun.
BRAD PITT DE MİSAL BİR DURUMDAN KELAM ETMİŞTİ
Büyük olasılıkla hatırlarsınız… Ünlü oyuncu Brad Pitt, geçen yıl yüz körlüğü diye bir olaydan kelam etmişti.
Kendisinde bu çeşit bir sorun olabileceğini belirten 59 yaşındaki oyuncu, insanların yüzlerini tanıyamadığını, bu durumun da yanlış anlaşıldığını söylemişti.Pitt bu yüzden ‘egoist’ olmakla suçlandığını da eklemişti kelamlarına.
İşte insanların kendileri de dahil etraflarındaki herkesin yüzünü ayırt etmekte zorlandığı bu bilişsel probleme ‘yüz körlüğü’ deniyor. Ya da Yunanca kökenli ismiyle prosopagnozi… Görünüşe nazaran ünlüler dünyasında bu türlü bir sorun yaşayan tek kişi Brad Pitt değil.
‘İNSANLARIN YÜZLERİNİ AYIRT EDEMİYORUM’
İngiliz oyuncu, model ve TV sunucusu Joanna Lumley kendisinde yüz körlüğü olduğunu ve aslında tanıdığı insanların yüzlerini ayırt edemediğini açıkladı. Bunun sonucu olarak da bazen tanımadığı insanları bile tanıyor olabileceğini düşünüp öptüğünü anlattı.
77 yaşındaki Joanna Lumley, Vernon Kay’in sunuculuğunu üstlendiği Track of My Years isimli podcast yayınına konuk oldu. Lumley, işte o programda da yüz körlüğü nedeniyle yaşadıklarını anlattı.
Tecrübeli yıldız, bazen bu hususta kendi kendisini test ettiğini kelamlarına ekledi. İnsanların yüzlerine baktığını ve sonra o yüzü hatırlamaya çalıştığını ancak bunu başaramadığını tabir etti.
Joanna Lumley, bunun prosopagnozi yani yüz körlüğü olduğunu söyledi. Sonra da kelamlarını şöyle sürdürdü:”Yani bu, insanların yüzlerini ayıramadığım manasına geliyor.”
Joanna Lumley şöyle konuşu: “Bazıları benim, birçok şahısla karşılaşıp tanıştığımı bu nedenle yüzleri tanıyamadığımı söylüyor. Lakin bu o denli bir şey değil. Bu katiyen farklı bir şey. Bu, hayatımın her anında benimle birlikteydi. “
Joanna Lumley bu bahiste neler yaşadığını şöyle anlattı: “Kendimi test ediyorum. Birinin yüzüne bakıyorum, sonra gözlerimi kapatıp o yüzü başımın içinde canlandırmaya çalışıyorum. Lakin bunu yapamıyorum.”
‘İŞTE BÜ YÜZDEN HERKESİ ÖPÜYORUM’
Bu durumun kendisini nasıl etkilediğini de şöyle anlattı Lumley “Bazen partilere gidiyorum. Birisi bana içecek isteyip istemediğimi soruyor. Sonra da elinde içecekle yanıma geliyor. Lakin ben onun yüzünü ayırt edemediğim için kim olduğunu, neden bana içecek getirdiğini anlamıyorum. Bu tuhaf değil mi?”
Joanna Lumley’in anlattığına nazaran yaşadığı zorluklar bununla da hudutlu değil: ” Bazen karşımdaki insanı o gün daha evvel görüp görmediğimi bilemiyorum. Bu yüzden herkesi öpüyorum. Bazen tanımadığım insanları öptüğüm de oluyor.” Lumley bazen birtakım insanlara “Seni tanıyor muyum?” diye sorduğunu da kelamlarına ekledi.
‘BENİ EGOİST SANIYORLAR’ DEMİŞTİ
Ünlü oyuncu Brad Pitt de geçen yıl GQ mecmuasına verdiği bir röportajda kendisinde yüz körlüğü olabileceğini söylemişti.
Pitt, resmi olarak teşhis almadığını lakin bütün belirtilerin bu bilişsel bozukluğa işaret ettiğini ileri sürmüştü. İşin ilginci Pitt daha evvel de kendisi hakkında misal bir argümanda bulunmuştu.
O röportajda bu argümanını tekrarlayan Brad Pitt, gördüğü ve tanıştığı insanları sonradan hatırlayamadığını belirtip “Bu da insanların beni ilgisiz, yanına yaklaşılamaz ve yalnızca kendini düşünen bencil biri üzere görmelerine neden oluyor” dedi.
BU SORUNUN DA DERECELERİ VAR
Önce bu ismin nereden geldiğine bir bakalım. Yunanca da “yüz” manasına gelen “prosopo” ve bilgi eksikliği manasına gelen “agnosia” sözlerinin birleşmesinden oluşuyor bu söz.
yüz körlüğü olarak bilinen prosopagnozi çoklukla doğuştan geliyor. Fakat kimi vakit da sonradan ortaya çıkabiliyor.
Hastalığın ana nedeni ise beyinde yüz algılama ve bununla bağlı olan hafızayı denetim eden bölgedeki eksiklik ya da hasar. Beynin ilgili bölgesi şayet bu durumdan az etkilendiyse, kişi, kendisine yakın olmayan insanların yüzlerini tanıyamayabilir.
Orta seviyede prosopagnozi hastası olan kişi kendi ailesinin ve yakınlarının yüzünü tanımakta da zahmet çekebilir. İleri seviyede prosopagnozi hastalardan kimilerinin kendi yüzlerini tanımakta bile zahmet çektiği görülebilir.
Bu ortada prosopagnozi hastalığının hafıza problemleri, görme bozukluğu ya da öğrenme zahmeti ile ilişkili olmadığını da not düşelim. Kişinin bu hastalığa sahip olup olmadığı kimi özel testlerle belirleniyor.