Ali Kemal İnanç’ın direktörlüğünü üstlendiği “Çilingir Sofrası”, Gain’de izleyicilerle buluştu. Ahmet Rıfat Şungar ve Barış Gönenen’in başrollerini paylaştığı sinema, farklı yollara savrulduktan yıllar sonra Beyoğlu’nda bir meyhanede tekrar bir ortaya gelen iki eski dostu merkezine alıyor.
İlk gösteriminin yapıldığı İstanbul Sinema Festivali’nde Heyet Özel Ödülü’nü kazanan “Çilingir Sofrası”, sinemadaki performanslarıyla Ahmet Rıfat Şungar ve Barış Gönenen’e 29’uncu Adana Altın Koza Sinema Şenliği’nde de En Âlâ Erkek Oyuncu Ödülü’nü getirdi.
“Çilingir Sofrası” sinemasının direktörü Ali Kemal İtimat ve sinemanın oyuncusu Barış Gönenen ile konuştuk.
Filmin ortaya çıkma sürecinden bahsedebilir misiniz? “Çilingir Sofrası” birinci olarak nasıl ortaya çıktı?
Ali Kemal İnanç: Yapımcım ve ortağım Seda Özkaraca’yla Witchcraft Films’i anlatmak istediğimiz kuir ve bayan kıssalarını yapabilmek için kurduk. Hem bütçesel manada hayata süratlice geçebilecek hem de bizim yaratmış olmaktan gurur duyacağımız bir birinci sinema fikri arıyorduk. Sanırım Buyruk Can İğrek’ten “Akşamcı” müziğini dinliyordum… Birden başımda kareler canlanmaya başladı. Heyecanla Seda’yı aradım ve “İki adam bir masada oturuyorlar!” dediğimi hatırlıyorum. Seda, “Hemen yaz” diye beni yüreklendirince süreç başlamış oldu.
‘ÇİLİNGİR SOFRASI, ÖBÜR LİSANDA KARŞILIĞI OLMAYAN BİR KAVRAM’
Film bir çilingir sofrası etrafında sürüyor. Neden ‘çilingir sofrası’, bu kavram size ne tabir ediyor?
Ali Kemal İnanç: Çok bize özel, hatta öbür lisanda çeviri karşılığı bile olmayan bir kavram çilingir sofrası. Anason kokusu, Müzeyyen Senar müzikleri, üstü dumanlı orta sıcaklar… Ve muhabbet… Aklıma çilingir sofrası deyince kalbini masaya döktüğün, hesaplaştığın, dertleştiğin, en kıymetlisi de yüklerinden arındığın bir yer geliyor.
“Çilingir Sofrası”na nasıl dahil oldunuz?
Barış Gönenen: Pandeminin ortalarında Ali Kemal beni aradı, bir proje üzerine çalıştığını ve benimle çalışmak istediğini söyledi. Üretimcimiz Seda Özkaraca’nın da olduğu bir online toplantı yaptık. Ali Kemal bir şeyler yazacak, sonrasında konuşacağız kontratı ile toplantıyı bitirdik. Birkaç ay sonra bana bir mail attı ancak yolladığı senaryo bahsettiğinden apayrı bir şeydi. “Çilingir Sofrası”nı birinci defa böylelikle okumuş oldum. Okur okumaz da çok sevdim, hem rolü hem de senaryoyu.
Filme nasıl hazırlandınız, nelerden, kimlerden beslendiniz?
Barış Gönenen: Sinemaya hazırlık sürecinde Ali Kemal’le baş başa çalıştık. Rolün senaryodaki süreci ve sinemada görmediğimiz geçmişi hakkında konuştuk. Ben açıkçası uzun yıllar sonra hala birine bir şey hissetmenin ne demek olduğunu anlamakta bayağı zorlandım. On yedi sene çok uzun bir mühlet. Benim oynadığım karakterin benim adıma bir talihi vardı. Buyruk Can yakın vakitte bir ayrılık yaşıyor ve hala o alaka ile sorununu bitirememiş biri. Benim de hayatımda o denli bir periyottu. O yüzden rolün hissini yeni ayrıldığı sevgilisi üzerine kurdum. Karakter hali hazırda açık bir yara aslında hasebiyle onu kanatmak çok kolay. Bütün duygusallığı ve sevgi muhtaçlığını bu durumu kaşıyarak buldum.
‘HEPİMİZİN KISSASI AYNI’
Karakterle kurduğunuz münasebet nasıl ilerledi?
Barış Gönenen: Buyruk Can kendini kabul etmiş, kendi olabilmenin bir yolunu bulmuş biri. Lakin bu onu keyifli ve tamamlanmış biri yapmıyor. Bence dünya üzerinde yazılmış bütün öykülerin, oyunların ya da senaryoların yegane ortak bir hedefi var; o da insanı anlamak. Oynadığım karakterin kendini bulmuş biri olması onun gri alanları olmadığı manasına gelmiyor. Hayatta savrulup duruyoruz. Oynadığımız karakterleri yalnızca o sinema müddeti kadar, konuştukları laflar kadar ele alınca rollerle kurduğumuz alaka çok zorlaşıyor. Öte yandan hayatın öteki öbür evrelerinde hepimiz tıpkı kıssaların öteki versiyonlarını yaşıyoruz. Tıpkı hislerle baş etmeye çalışıyoruz. Ben oynadığım her rolde kendimden bir şey görmeye çalışan biriyim. Hepimizin net ve flu tarafları, yeterli ya da karanlık yanları var. Benim rolle kurmaya çalıştığım münasebet o kıssanın içine kendimi yerleştirdiğimde kendimle kurduğum ilgi oluyor çoklukla. Hepimizin öyküsü birebir.
Bir yanıyla kuir sinema olarak da ele alabileceğimiz “Çilingir Sofrası”, LGBTİQ+ görünürlüğüne katkı sunuyor. Sinema ve kuir sinema çerçevesinde sinema, edebiyat yahut sanatın rastgele bir kolunda etkilendiğiniz, örnek aldığınız isimler var mı?
Ali Kemal İnanç: Olmaz mı, bir dolu usta var hayran olduğum! Ryan Murphy, Todd Haynes, The Wachowskis, Pedro Almodovar, Tony Kushner, Alan Ball, Michael Cunningham, Stephen Sondheim, Howard Ashman birinci aklıma gelenler.
‘YARATICI İNSANLARIN ÖZGÜR BIRAKILMALARI GEREKTİĞİNE İNANIYORUM’
Film, temsiliyet sorumluluğuna gömülmeden toksik maskülenlikten nasibini almış, iki yaralı adamın öyküsünü anlatıyor. “Çilingir Sofrası”nı yaratırken tereddüt ettiğiniz ya da otosansür uyguladığınız anlar oldu mu?
Ali Kemal İtimat: Bütün başımdaki sesleri kapatıp, yalnızca canımın istediği sineması yazdım. Yaratıcı insanların özgür bırakılmaları gerektiğine inanıyorum. Sıfır otosansür, sıfır tereddütle bitirdim projeyi. Bana bu lüksü sağlayan yapımcım Seda Özkaraca oldu elbette.
‘ÇİLİNGİR SOFRASI DENDİĞİNDE AKLA NAZAN ÖNCEL’İN GELMESİNİ İSTEDİM’
Filmde yer alan müzikler da en az diyaloglar kadar öne çıkıyor. Bu nedenle sinemaya bir müzikal de diyebilir miyiz? Müziklerin kıssaya tesiri nasıl oldu sizce?
Ali Kemal İnanç: Benim her çektiğim işe bir müzikal demek mümkün bence. Bir de ben her sinemanın bir müziği olduğu kuşakta büyüdüm. “Ağır Roman” deyince Cem Karaca’dan ‘Resimdeki Gözyaşları’ “İstanbul Kanatlarımın Altında” deyince de Gülay’dan ‘Aşk’ müziği gelirdi aklımıza… “Çilingir Sofrası” dendiğinde de Nazan Öncel’in akla gelmesini bilhassa istedim. Yazım sürecinde zati bana ilham verecek bir liste oluşturmuş oluyorum. Hem hayal ederken hem de yazarken o müzikler bana eşlik etmeye başlıyorlar. Nitekim de Nazan Öncel’in, Kalben’in, Gaye Su Akyol’un, Gönül Yazar’ın ve Cem Adrian’ın müzikleri olmasaydı, sinema tıpkı rakısız bir çilingir sofrası üzere eksik ve tatsız olurdu.
‘ERKEKLİK HAYATIN HER ALANINI DARALTAN BİR KAVRAM’
Filmin sinopsisinde “Özgür ve toksik maskülenliğin hâkim olmadığı bir coğrafyada daha diğer öykülerinin olabileceğini fark ederler” sözleri yer alıyor. “Özgür ve toksik maskülenliğin” hakim olduğu bu dünyayla siz nasıl çaba ediyorsunuz?
Ali Kemal İnanç: Öykü anlatarak… Sinema, dizi ve tiyatro yaparak.
Barış Gönenen: Toksik maskülenlik bir erkeklik performansı aslında. Erkeklik hayatın her alanını daraltan bir kavram. Erkek bir çocuk olarak büyürken ailenin ve toplumun senden beklediği şeyler var. Bu tarihi olarak oluşmuş bir şablon ve sen daima o şablonun içine girmeye oraya yerleşmeye çalışıyorsun. Herkes için kendinden vazgeçemeye mecbur kalma durumu. Ben hayatım boyunca bununla uğraş ettim açıkçası. Aile içinde, okulda, meslekte. Erkekliğin domine ettiği alanlar bence kimse için inançlı değil. Erkekler için de. Zira orada tabiata karşıt bir şey var, öğrenilmiş, sonları muhakkak bir şey. Toksik maskülenliğin içinde kimsenin kendi olmaya, kendi üzere davranmaya müsaadesi yok. Oranın kuralları çok belirli. Orada kendim olacağım dediğin anda büyük bir çabaya başlıyorsun. Bu uzun bir yol. Bu yolda yalnız olmadığımı, bu sesi büyütmenin herkesin yararına olduğunu bilmek hoş. Gayrete devam.
Film son olarak Gain’de izleyicilerle buluştu. Gelen reaksiyonlar nasıl?
Ali Kemal İnanç: Reaksiyonlar harika! Esasen Gain bizim ikinci konutumuz üzere. His Asena’nın romanından uyarladığım ve yapmaktan gurur duyduğum “Aslında Özgürsün” dizisi de Gain kitaplığında mevcut. Çilingir’e gelen yorumları takımca hala birbirimize gönderip, gözlerimiz doluyor. Sonra gelsin kalp emojileri… Bir türlü normalleştiremedik durumu! Her seferinde şaşırıp memnun oluyoruz. Çok değişik aslında, yaptığınız iş ne kadar kişiselleşirse, o kadar çok insanı yakalıyor.