Köln merkezli TürkiyeAlmanya KültürForumu, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100., kendi kuruluşunun ise 30. yılını bir konferansla kutladı.
29 Ekim’de Alman kamu yayıncısı WDR’nin Köln’deki radyo meskeninde yapılacak olan “Türkiye Cumhuriyeti 100 Yaşında. Kültür Forumu 30 Yaşında.” başlıklı konferansta Almanya’nın birinci Türkiye kökenli Federal Bakanı Cem Özdemir de bir konuşma yaparak, ‘’Türkiye’nin tekrar demokratik bir toplum olacağı konusunda umudumuz var’’ dedi.
Özdemir, gala gecesinin açılış konuşmasında, ‘’Selahattin Demirtaş’ı düşünüyorum, Osman Kavala’yı düşünüyorum, Prof. Şebnem Korur Fincancı’yı ve Türkiye’deki tüm siyasi tutukluları düşünüyorum. Umarım bir gün özgürlüklerini kutlayabiliriz’’ dedi.
Konferans kapsamında T24 muharrirleri Oya Baydar ve Hasan Cemal, eski Almanya Toplumsal Demokrat Parti Federal Parlamento üyesi Lale Akgün, eski HDP milletvekili Ziya Pir, Süddeutche Zeitung eski Türkiye Muhabiri Christiane Schlötzer ve sosyolog Günter Seufert, DW’den Banu İnanç’ın moderatörlüğünde “Türkiye Cumhuriyeti – Eleştirel Bir Bakış” başlığını ele aldı.
Bütün hayatının darbelerle geçtiğini söyleyen Hasan Cemal, ‘’100 Yıllık Cumhuriyet’in 55 yılını gazeteci olarak yaşadım. 100 Yıllık Cumhuriyet’in sonunda hislerimi tek bir sözcükle ifade ediyorum: Hüsran!’’ dedi ve ekledi; ‘’100 yıl evvel devrimciler bir ihtilal yapıp saltanatı ve hilafeti deviripi Cumhuriyet’i kurdular. 100 yıl sonra başımıza Erdoğan saltanatı geldi.’’.
Cemal: Kuruculardan sonra gelen sonra gelen siyasi takımlar, devrimci heyecanını yakalayamadılar
Türk siyasi tarihinde yaşanan darbelerin nedenlerine dair de tespitlerde bulunan Cemal, şunları söyledi:
‘’Geri dönüp neden bu noktaya geldik, neden ihtilali yapanların devrimci heyecanını son 77 yıllık siyasi takımlar yakalayamadılar? Yakalayamadıkları için Türkiye’de demokrasi ihtilalini yapamadılar, 10 yılda bir gelen darbelere birlikte karşı çıkamadılar. 1960’ta bir darbe oldu 1 Başbakan ve 2 bakan asıldı. Siyasete dönüldü, tekrar darbe oldu, genç insanları astılar, yeniden karşı çıkmadılar. 10 yıl sonra tekrar darbe, idamlar; tıpkı politikler karşı çıkamadılar.
10 yılda bir gelen darbelere karşı neden karşı çıkamadınız? Karşı çıksaydınız Türkiye’de hem demokrasi kurulur, asker de yerli yerine otururdu.’’
Cumhuriyet’in kurucu takımlarının da yaptığı yanılgılar olduğunu kabul ettiğini tabir eden Cemal, ‘’Ama asıl kabathli olanlar Cumhuriyet’i kuranlar değil, onun devamındaki siyasi takımların tamamını yapmamasıdır diyorum’’ dedi.
Cemal, ”Erdoğan hükûmet olduğundan bu yana sinsi sinsi laik sistemin temellerini kemirmeye başladı. Yıllar ilerledikçe çok daha açık adımlar atmaya başladı. Mesela sembolik bir adım: Çankaya Köşkü’nden Saray’a geçti. Çankaya, Atatürk’ün yeriydi, değerli bir semboldü Cumhuriyet için. Ayasofya’yı mescide çevirdi. Orayı müze yapan Atatürk’tü .Üçüncüsü, şu devirde Cumhuriyet kutlamalarını boşverdi. Gerçek anlamada kutlanmasını boşverdi, ve 100. yıldan evvel İslamcı çizgileri ağır basan bir Filistin mitingi düzenledi. Türk donanmasını 29 Ekim’de Vahdettin Köşkü’nden selamladı. Economist’in felaket bir başyazısı vardı, hiç yakıştıramadım: ‘Erdoğan, Atatürk’ün mirasına sahip çıkmış” değerlendirmesinde bulundu.
Baydar: Hem dünya hem de Türkiye açısından başladığımız noktanın çok gerisindeyiz
Panelde konuşan Oya Baydar, ”Umutlu karşılıklar, pembe hayaller söyleyecek halim yok. Ben 83 yaşındayım, benim neslim, 63 yıldır bir şeylerin içindeyim. Partilere girdim, partiler değiştirdim, devrimci oldum. Zira sosyalistler siyasetçi olmaz, devrimci olurdu o periyot. Benim sol neslim yalnızca Türkiye için değil dünya için bir şeyler istedi. Barış olsun, sömürü kalksın istedik. Ülkemiz için de bunları istedik.” ifadelerini kullandı.
63 yıl sonra dünyanın ve Türkiye’nin başladıkları noktanın gerisinde olduklarını söyleyen Baydar, ”Bunun bir nesil için ne kadar acı olduğunu anlatmam çok zor” dedi.
Baydar, ‘‘Tekrar söyleyeyim; insan yaşlanınca gayret gücü azalıyor. Bir şeyler değiştirmek için vaktim yok hissiyatına kapılıyor. Gençler bu türlü düşünmesin lütfen, ancak benim jenerasyonumun niyeti böyle” diye konuştu.
Oya Baydar, konuşmasında “Türkiye Cumhuriyeti’nin berbat şartlarda doğmasından” kaynaklanan problemleri değerlendirirken, Kürt meselesinin altını çizdi.
Akgün: Mübadele bir trajediydi
Eski Alman Toplumsal Demokrat Parti milletvekili Lale Akgün, Makedonya kökenli olan kendi ailesinin deneyimlerine de değinerek 1923 Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesinden kelam etti:
”Benim ailemi Türkiye’ye mübadele getirdi. Birçok Yunan da bu türlü Türkiye’den ayrıldı. Temel meselelerden biri bu mübadeledir. Türk-Müslümanlık üzerinden bir ulus yaratılmaya çalışıldı. Hıristiyan Ortodoks Türkler Yunanistan’a gönderildi. Rumca konuşan Müslümanlar da Türkiye’ye gönderildi. Benim ailem de bunlardan biri. Ailenin yaşlı üyeleri yaşlanınca Türkçe konuşamamaya başlayamıyorlardı zira anadilleri o değildi. Beşerler yıllar sonra köylerine dönüklerinde ağlamaya başlıyorlar. Bu bir trajedi.
Türk ve Yunanları deniz ayırsa da beşerler birbirine zihnen bağlı.”