Türkiye tarihinin en büyük emekçi çabası olan ‘15-16 Haziran 1970 Büyük Personel Direnişi’nin üzerinden 53 yıl geçti. İki gün boyunca süren ve Türkiye’nin birçok yerine yayılan direniş ülkede hala emek uğraşına ışık tutuyor. Kelam konusu direniş, 1970’te, çalışma ömrünü ve temel sendikalar mevzuatını düzenleyen 274 sayılı Toplu İş Mukavelesi, Grev ve Lokavt Yasası ile 275 sayılı Sendikalar Yasası’nda değişiklik yapan tasarıya karşı İstanbul’da başlamış ve Türkiye’nin birçok yerine yayılmıştı. Emek tarihine yönelik çalışmalarıyla bilinen müellif Zafer Aydın, 15-16 Haziran direnişinin ehemmiyetini Cumhuriyet’e anlattı.
(Zafer Aydın)
Söz konusu direnişin Türkiye’de personellere karşı olan bakışı değiştirdiğini tabir eden Aydın, “Bu direniş Türkiye’nin en büyük personel direnişiydi. Bu direnişi 60’lı yılların başından itibaren başlayan sınıf uğraşının bir sonucu olarak niteleyebiliriz. Bu direniş personel haklarını kazanma gayretinin içinde mayalanmıştır. 1961 Saraçhane Mitingi ve 1963 Kavel Direnişi üzere büyük emekçi direnişleri 15-16 Haziran’a giden yolu açtı” dedi.
‘İŞÇİLERE HIRSIZ ÜZERE DAVRANIYORLARDI’
Türkiye Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (DİSK) TÜRK-İŞ’ten ayrılarak sendikal çabayı sınıf çabasının içinde gören bir anlayışla çaba örgütlediğini tabir eden Aydın, “DİSK’in kurulmasıyla birlikte personel hakları manasında kıymetli gayretler örgütledi ve kıymetli toplu iş mukaveleleri imzaladı. Bununla birlikte DİSK emekçilerin gözünde değerli bir hale geldi. Bunun tek nedeni de kıymetli TİS imzalanması değil, DİSK personellerin haysiyetini savunma örgütü olarak da mana kazandı. DİSK’ten evvel çalışanlar fabrikaya giriş çıkışlarda birer hırsız üzere üstleri aranıyordu. Tuvalette geçen vakitleri denetim altında tutmak için çalışanları marka ile tuvalete yolluyorlardı. Ustabaşları dahil bütün idaerecilerin karşısında temel duruşta durmak zorundalardı. DİSK’in uğraşıyla bütün bu uygulamalara son verildi” tabirlerini kullandı.
EMEKÇİLER ‘BURADAYIZ’ DEDİ…
Söz konusu süreçte sermayenin nasıl bir tutum takındığını belirten Aydın, “İşverenler çalışanları sarı sendikalarla üye yaptılar. DİSK’in çoğunlukta olduğu fabrikalarda geçersiz evraklarla bunu bozmaya çalışıyorlardı ve buna karşı açılan davalar da yargıdan geri dönüyordu. Sonra DİSK kapatılmak istendi ve emekçinin aleyhine birtakım yasal düzenlemeler konuşulmaya başlandı” tabirlerini kullandı.
İşçilerin elinde uğraş etmekten öbür bir şey kalmadığını belirten Aydın, “DİSK’in kapatılmak istenmesi 15-16 Haziran’ı yarattı. Emekçiler evvel üretimi durdurdu, üretim durduktan sonra sokaklara çıkıp ‘Biz buradayız ve bizim hangi sendikaya üye olacağımıza fakat biz karar veririz’ dediler. Yani 15-16 Haziran personellerin sendikal haklarını, özgürlüklerini ve haysiyetlerini muhafaza eylemidir” diye konuştu.
‘MÜCADELENİN KAYNAĞI DURUYOR’
Direnişin bugünkü kıymetine de vurgu yapan Aydın, “Üretimin ve istihdamın yapısı değişmiş olabilir. Ekonomik yapı değişmiş olabilir. Ortadan çok vakit geçmiş olabilir. Lakin dün çalışanları harekete geçiren şey bugün değişmedi. O da emekçilerin ortak çıkarlarına olan taarruz. Siyasal iktidar, personellerin haklarını budamaya devam ediyor. Dünle bugün ortasındaki fark emekçinin iradesine başvurup, onu örgütleyip onunla birlikte çabaya giren dinamiklerin bugün var olmaması. Personellerin kollektif aksiyonunun kaynağı değişmedi. Dün 15-16 Haziran direnişini yaratan çalışanlar bugün tekrar tıpkı halde uğraş edebilir” sözlerini kullandı.